1863

1863. urtea
Kronologia
Mendeak	XVIII.a • XIX.a • XX.a
Hamarkadak	1840(e)koa • 1850(e)koa • 1860(e)koa • 1870(e)koa • 1880(e)koa
Urteak	1860 • 1861 • 1862 • 1863 • 1864 • 1865 • 1866
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1863 ; MDCCCLXIII
Ab urbe condita	2616
Armeniar egutegia	1312 ; ԹՎ ՌՅԺԲ
Bahá'í egutegia	19 – 20
Bengaliar egutegia	1270
Berber egutegia	2813
Egutegi budista	2407
Myanmarko egutegia	1225
Bizantziar egutegia	7371 – 7372
Koptoen egutegia	1579 – 1580
Etiopiar egutegia	1855 – 1856
Hebrear egutegia	5623 – 5624
	Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1919 – 1920
Shaka Samvat	1785 – 1786
Kali Yuga	4964 – 4965
Iraniar egutegia	1241 – 1242
Islamiar egutegia	1279 – 1280
Japoniar egutegia	Bunkyū 3; (文久3年)
Korear egutegia	4196
Thailandiar eguzki egutegia	2406
Holozeniar egutegia	11863

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

Gertaerak

Euskal Herria

Donostiako harresiak eraitsi zituzten, Antonio Kortazar arkitektoaren arabera zabalgunea eraikitzen hasteko.

Mundua

Urtarrilaren 1a – Estatu Batuetako Abraham Lincoln presidenteak, esklabotzaren abolizioa aldarrikatu zuen.
Ekainaren 2a – Harriet Tubman emakumea buru zutela, 150 soldadu beltzek 750 esklabo askatu zituzten AEBetako Hego Carolinan. Lur-jabe esklabistei kalte ekonomiko handiak eragin zizkieten.
Urtarrilaren 9a – Londresko metroaren linea bat zabaldu zuten, munduko lehena.
Urriaren 26a – Gurutze Gorria sortu zuten Genevan.
Azaroaren 19a – Abraham Lincoln presidenteak Gettysburgeko hitzaldi ospetsua eman zuen.
Abenduaren 29a – Suezeko kanala ireki zuten Itsaso Gorria eta Mediterraneoa batuz.

Arte eta kultura

Maiatzaren 17 – Rosalia de Castrok "Cantares gallegos" liburua argitaratu zuen.
Azaroaren 4a – Troiatarrak (frantsesez: Les Troyens), Hector Berliozen opera estreinatu zen Parisko Place du Châtelet antzokian.

Zientzia eta teknologia

Kirolak

Jaiotzak

Urtarrila

Urtarrilaren 1a – Pierre de Coubertin, Olinpiar Joko modernoen sortzailea (h. 1937).
Urtarrilaren 7a - Anna Murray Vail, estatubatuar botanikaria (h. 1955).
Urtarrilaren 8a – Ellen Churchill Semple, estatubatuar geografoa, Ameriketako Estatu Batuetako Geografia Elkartea zuzendu zuen lehen emakumea (h. 1932).
Urtarrilaren 12a – Swami Vivekananda, buruzagi eta erlijio-eraberritzaile hindua (h. 1902).
Urtarrilaren 14a – Manuel Gomes da Costa, Portugalgo presidentea (h. 1929).
Urtarrilaren 15a – Wilhelm Marx, Alemaniako kantzilerra (h. 1946).
Urtarrilaren 17a – David Lloyd George, britainiar politikaria, Erresuma Batuko Lehen Ministroa (h. 1945).
Urtarrilaren 17a – Antonio Pérez Goiena, nafar elizgizona eta idazlea (h. 1962).
Urtarrilaren 17a – Konstantin Stanislavski, errusiar antzezle, antzerki-zuzendari eta teorialaria (h. 1938).
Urtarrilaren 19a – Werner Sombart, alemaniar ekonomista eta soziologoa (h. 1941).

Otsaila

Otsailaren 3a – Klymentyna Popovych-Boiarska, Galitzian jaiotako idazle, poeta eta Ukrainako lehen hezkuntzako irakaslea (h. 1945).
Otsailaren 6a – Léon Pradet-Balade, baxenafar politikaria (h. 1931).
Otsailaren 9a – Anthony Hope, ingeles idazlea (h. 1933).
Otsailaren 10a - Eskolastika Mendizabal Imatz, Bizkaiko amama (h. 1969).
Otsailaren 19a – Augusto Bernardino Leguía y Salcedo, Peruko presidentea eta diktadorea (h. 1932).
Otsailaren 20a – Lucien Pissarro, frantziar margolari, grabatzaile eta liburuen diseinatzaile eta ilustratzailea (h. 1944).
Otsailaren 23a – Franz Stuck, alemaniar margolaria, eskultore eta arkitektoa (h. 1928).
Otsailaren 27a – George Herbert Mead, estatubatuar soziologo, gizarte-psikologo eta filosofoa (h. 1931).
Otsailaren 27a – Joaquín Sorolla, espainiar margolaria (h. 1923).

Martxoa

Martxoaren 3a – Arthur Machen, galestar idazlea (h. 1947)
Martxoaren 8a – Henni Forchhammer, daniar hezitzailea eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea (h. 1955).
Martxoaren 12a – Gabriele D'Annunzio, italierazko idazlea (h. 1938).
Martxoaren 12a – Vladimir Vernadski, errusiar mineralogo eta geokimikalaria (h. 1945).
Martxoaren 14a – Tokutomi Soho, japoniar historialaria, kritikaria eta kazetaria (h. 1957).
Martxoaren 27a – Henri Royce, ingeles industrialaria, Rolls-Royce enpresaren sortzailea (h. 1933).
Martxoaren 30a – Joseph Caillaux, Frantziako lehen ministroa (h. 1944).
Martxoaren 30a – Mary Whiton Calkins, estatubatuar filosofoa eta psikologoa (h. 1930).

Apirila

Apirilaren 3a – Henry Van de Velde, belgikar arkitektoa, diseinatzaile eta pintorea (h. 1957).
Apirilaren 8a – Josep Llimona i Bruguera, kataluniar eskultorea, Kataluniako modernismoaren artista nagusietariko bat (h. 1934).
Apirilaren 15a – Ida Freund, Kimikako lehen emakume irakaslea Erresuma Batuko Unibertsitatean (h. 1914).
Apirilaren 22a – Ramón Barea Mendizabal, gipuzkoar asmatzailea, pedalontziaren asmatzailea (h. 1933).
Apirilaren 26a – Arno Holz, alemaniar idazlea (h. 1929).
Apirilaren 29a – William Randolph Hearst, estatubatuar politikaria eta enpresaburua (h. 1951).
Apirilaren 29a – Konstantino Kavafis, greziar olerkaria (h. 1933).

Maiatza

Maiatzaren 12a – Charles Bordes, frantziar musikagilea (h. 1909).
Maiatzaren 14a – John Charles Fields, kanadar matematikaria (h. 1932).
Maiatzaren 19a – Jean-Félix Larrieu, zuberoar mediku, historialari eta euskaltzalea (h. 1941).
Maiatzaren 24a – Santiago Alda, bilbotar politikari abertzalea eta jeltzalea (h. 1926).
Maiatzaren 31 – Francis Younghusband, britainiar militar, esploratzaile eta idazlea (h. 1942).

Ekaina

Ekainaren 10a – Louis Couperus, herbeheretar idazlea (h. 1923).
Ekainaren 10a – Madeleine Zillhardt, frantziar margolaria, dekoratzailea eta idazlea (h. 1950).
Ekainaren 15a – Elise Rosalie Aun, estoniar poeta eta idazlea (h. 1932).
Ekainaren 21a – Max Wolf, alemaniar astronomoa, astroargazkilaritzaren lehenengo egileetako bat (h. 1932).

Uztaila

Uztailaren 7a – Marguerite Audoux, frantziar eleberrigilea (h. 1937).
Uztailaren 12a – Albert Calmette, frantziar sendagile eta bakteriologoa (h. 1933).
Uztailaren 12a – Charles Cottet, inpresionismo ondokoaren frantziar margolaria (h. 1925).
Uztailaren 12a – Paul Drude, alemaniar fisikaria (h. 1906).
Uztailaren 16a – Alfons Sala, kataluniar industrialari, abokatu eta politikaria, Kataluniako Mankomunitatearen presidentea (h. 1945).
Uztailaren 19a – Hermann Bahr, austriar eleberrigile, antzerkigile, antzerki zuzendari eta kritikaria (h. 1934).
Uztailaren 21a – C. Aubrey Smith, ingeles aktorea (h. 1948).
Uztailaren 30a – Henry Ford, estatubatuar industrialaria, Ford Motor Companyren fundatzailea (h. 1947).

Abuztua

Abuztuaren 1a – Gaston Doumergue, Frantziako Hirugarren Errepublikako presidentea (h. 1937).
Abuztuaren 3a – Géza Gárdonyi, hungariar idazlea (h. 1922).
Abuztuaren 9a – Romanonesko kondea, espainiar lurjabe agintetsua eta Espainiako presidentea (h. 1950).
Abuztuaren 13a – William Isaac Thomas, estatubatuar soziologoa (h. 1947).
Abuztuaren 15a – Peider Lansel, suitzar poeta eta politikaria (h. 1943).
Abuztuaren 16a – Gabriel Pierné, frantses musikagilea (h. 1937).
Abuztuaren 20a – Margaret Clay Ferguson, estatubatuar botanikaria (h. 1951).
Abuztuaren 22a – Juan Izurrategi Berrostegieta, bizkaitar idazlea (h. 1938).
Abuztuaren 24a – Bartolome Ertzilla, bizkaitar musika-konpositorea (h. 1898).

Iraila

Irailaren 6a – Dmitri Grave, sobietar garaiko errusiar matematikaria (h. 1939).
Irailaren 10a – Charles Spearman, britainiar psikologoa (h. 1945).
Irailaren 13a – Arthur Henderson, eskoziar politikari laborista, 1934ko Bakearen Nobel Saria (h. 1935).
Irailaren 15a – Horatio William Parker, estatubatuar musikagilea, zuzendaria eta irakaslea (h. 1919).
Irailaren 22a – Alexandre Yersin, frantziar-suitzar bakteriologoa (h. 1943).
Irailaren 28a – Karlos I.a Portugalgoa, Portugalgo erregea (1889-1908) (h. 1908).
Irailaren 30a – Reinhard Scheer, Alemaniar Inperioko Itsas armadako almirantea (h. 1928).

Urria

Urriaren 13a – Juan Migel Orkolaga, hernaniar metereologo eta jesuita, Igeldoko behatokiaren sortzailea (h. 1914).
Urriaren 16a – Austen Chamberlain, Erresuma Batuko politikaria, 1925ean Bakearen Nobel sariduna (h. 1937).
Urriaren 18a – Ignacio Tabuyo, gipuzkoar baritonoa (h. 1947).

Azaroa

Azaroaren 7a – Julián del Casal, kubatar poeta eta idazlea (h. 1893).
Azaroaren 7a – Francisco Iturribarria, bizkaitar olerkaria (h. 1916).
Azaroaren 8a – René Viviani, Frantziako lehen ministroa (h. 1925).
Azaroaren 11 – Paul Signac, frantziar margolaria (h. 1935).
Azaroaren 14a – Leo Baekeland, belgikar kimikaria (h. 1944).
Azaroaren 29a – Alina de Brito, brasildar irakaslea (h. 1934).

Abendua

Abenduaren 1a – Orein Beltz, oglala leinuko siux tribu indiarreko buruzagia (h. 1950).
Abenduaren 1a – José Salis, gipuzkoar pintorea (h. 1927).
Abenduaren 5a – Paul Painlevé, Frantziako lehen ministroa (h. 1933).
Abenduaren 7a – Pietro Mascagni, italiar musikagile eta orkestra-zuzendaria (h. 1945).
Abenduaren 8a – Edith Durham, britainiar margolaria, ilustratzaile zientifikoa, antropologo , bidaia-idazlea eta Balkanetako esploratzailea (h. 1944).
Abenduaren 11 – Annie Jump Cannon, estatubatuar astronomoa (h. 1941).
Abenduaren 12a – Edvard Munch, norvegiar margolari eta grabatzailea (h. 1944).
Abenduaren 16a – George Santayana, espainiar-estatubatuar filosofoa (h. 1952).
Abenduaren 18a – Franz Ferdinand Austriakoa, Austria-Hungariako artxidukea (h. 1914).
Abenduaren 24a – Enrique Fernández Arbós, espainiar biolin-jotzaile, orkestra-gidari eta musikaria (h. 1939).
Abenduaren 26a – Charles Pathé, frantziar industria-gizona (h. 1957).
Abenduaren 29a – Wilhelm His, suitzar sendagilea (h. 1934).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

A. Harentxipi, lapurtar margolaria.
Francisco Ulazia, bizkaitar mediku, kazetari, idazle eta politikaria (h. 1936).
Juan Ignazio Uranga, euskal olerkaria (h. 1934).
Loreto Prado, espainiar aktorea (h. 1943).
Frances Wynne, irlandar poeta (h. 1893).

Heriotzak

Urtarriletik ekainera

Urtarrilaren 17 – Horace Vernet, frantziar margolaria (j. 1789).
Urtarrilaren 18a – Mauka Gorri, apatxe herriko txihende taldeko kide eta buruzagia (j. c. 1790).
Urtarrilaren 28a – Pierre-Michel Martin, Lubize, lapurtar antzerkigile eta libretista (j. 1798).
Martxoaren 24a – Joaquín Ezpeleta, nafar politikari eta militarra (j. 1788).
Apirilaren 1a – Jakob Steiner, suitzar matematikaria (j. 1796).
Apirilaren 8a – Ascensio Ignacio Altuna, gipuzkoar politikaria (j. 1802).
Maiatzaren 10a – Stonewall Jackson, estatubatuar militarra, AEBetako Gerra Zibilan Armada Konfederatuaren jenerala (j. 1824).
Maiatzaren 14a – San Mixel Garikoitz, Kanboko apaiza eta euskal santua (j. 1797).
Ekainaren 7a – Franz Xaver Gruber, austriar eskola maisua eta organista, Haurtxo maite gabon kantaren egilea (j. 1787).
Ekainaren 23a – Ana Eurídice Eufrosina de Barandas, brasildar idazlea (j. 1806).

Uztailetik abendura

Uztailaren 3a – Bele Txiki, mdewakanton leinuko siux tribu indiarreko buruzagia (j. c. 1810).
Uztailaren 26a – Sam Houston, estatubatuar militar eta politikaria, Texasko Errepublikako presidentea (j. 1793).
Abuztuaren 8a – Angus MacAskill, Giant MacAskill, garaiera eta indar handiko eskoziarra, bere garaian historiako erraldoi garaiena (j. 1825).
Abuztuaren 13a – Eugène Delacroix, margolari frantziarra (j. 1798).
Irailaren 17a – Alfred de Vigny, frantses idazlea (j. 1797).
Irailaren 20a – Jacob Grimm, alemaniar ipuin idazlea (j. 1785). Wilhelm Grimm ipuin idazlearen anaia.
Irailaren 25a – José Yanguas, euskal herritar politikari, historialari eta jurista (j. 1782).
Urriaren 2a – Justinus van der Brugghen, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1804).
Urriaren 4a – Gerrit Schimmelpenninck, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1794).
Urriaren 8a – Enrique Bedia, euskal historialari eta diplomatikoa (j. 1802).
Azaroaren 9a – Rafael Arístegui Vélez, euskal jatorriko espainiar militar eta politikaria (j. 1794).
Azaroaren 13a – Ignacio Comonfort, Mexikoko presidentea (j. 1812).
Azaroaren 13a – Chipita Rodriguez, mexikar-estatubatuar emakumea, hilketa leporatuta urkatua eta 100 bat urtera barkatua (j. 1799).
Azaroaren 15a – Frederiko VII.a Danimarkakoa, Danimarkako erregea (j. 1808).
Azaroaren 20a – James Bruce (Elgingo VIII. kondea), Erresuma Batuko agintaria, Britainiarrena zen Ipar Amerikako lurraldeko gobernaria (j. 1811).
Abenduaren 2a – Jane Means Appleton Pierce, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (j. 1806).
Abenduaren 13a – Friedrich Hebbel, alemanezko antzerkigilea (j. 1813).

Kanpo estekak

Datuak: Q7701
Multimedia: 1863 / Q7701