xíimbalt

Maya yucateco

De xíimbal y el sufijo -t.

Ejemplo:
¡Ay in chiich! Ta k’abo’ob ku chíikpajal xa’aybejilo’ob ts’o’ok a xíimbaltik [...]→ ¡Ay mi abuela! En tus manos se ven los caminos que has recorrido [...]Sasil Sánchez C. «In Chiich/Mi abuela». Memorias de Nómada. 23 feb 2017.

Conjugación de *xíimbalt* (transitivo)
Voz activa
número	singular			plural
persona	primera	segunda	tercera	primera	segunda	tercera
Modo indicativo
Incompletivo	kin xíimbaltik	ka xíimbaltik	ku xíimbaltik	k xíimbaltik	ka xíimbaltikeʼex	ku xíimbaltikoʼob
Completivo	tin xíimbaltaj	ta xíimbaltaj	tu xíimbaltaj	t k xíimbaltaj	ta xíimbaltajeʼex	tu xíimbaltajoʼob
Resultativo	in xíimbaltmaj	a xíimbaltmaj	u xíimbaltmaj	k xíimbaltmaj	a xíimbaltmajeʼex	u xíimbaltmajoʼob
Modo subjuntivo	ka in xíimbaltej *	ka a xíimbaltej *	ka u xíimbaltej *	ka k xíimbaltej *	ka a xíimbalteʼex	ka u xíimbaltoʼob
Modo imperativo	-	xíimbaltej *	-	-	xíimbalteʼex	-
Voz pasiva
Modo indicativo
Incompletivo	kin xíimbaltaʼal	ka xíimbaltaʼal	ku xíimbaltaʼal	k xíimbaltaʼal	ka xíimbaltaʼaleʼex	ku xíimbaltaʼaloʼob
Completivo	(j)xíimbaltaʼaben	(j)xíimbaltaʼabech	(j)xíimbaltaʼabij *	(j)xíimbaltaʼaboʼon	(j)xíimbaltaʼabeʼex	(j)xíimbaltaʼaboʼob
Resultativo	xíimbaltaʼanen	xíimbaltaʼanech	xíimbaltaʼan	xíimbaltaʼanoʼon	xíimbaltaʼaneʼex	xíimbaltaʼanoʼob
Modo subjuntivo	ka xíimbaltaʼaken	ka xíimbaltaʼakech	ka xíimbaltaʼak	ka xíimbaltaʼakoʼon	ka xíimbaltaʼakeʼex	ka xíimbaltaʼakoʼob
* Los sufijos -ej/-ij se eliminan en posición no terminal.