Eŭropa kuirarto

Eŭropa kuirarto, aŭ alternative okcidenta kuirarto, estas ĝeneraligita esprimo kolektive rilata al la kuirartoj de Eŭropo kaj aliaj okcidentaj landoj, inkluzive de (depende de la difino) tiu de Rusio, kaj ankaŭ de ne-indiĝenaj kuirartoj de Ameriko, Oceanio kaj Sud-Afriko, kiu kaŭzas grandan influon de eŭropaj setlantoj en tiuj regionoj. La termino estas uzita de orientaj azianoj por kontrasti kun aziaj stiloj de kuirado, analogaj al okcidentanoj, kiuj aludas kolektive al la kuirartoj de orient-aziaj landoj kiel azia kuirarto. Kiam uzata de okcidentanoj, la termino foje rilatas pli specife al kuirarto en Eŭropo; en ĉi tiu kunteksto, sinonimo estas Kontinenta kuirarto, precipe en brita angla.

Priskribo

La kuirartoj de okcidentaj landoj mem estas diversaj, kvankam estas komunaj ecoj, kiuj distingas okcidentan kuiradon disde kuirartoj de aziaj landoj kaj aliaj. Kompare kun tradicia kuirado de aziaj landoj, ekzemple, viando estas pli elstara je pli granda porcio. Bifsteko kaj kotleto aparte estas oftaj pladoj en la Okcidento. Okcidentaj kuirartoj ankaŭ emfazas vinberan vinon kaj saŭcojn kiel kondimentoj, spicadoj, aŭ akompanoj (parte pro la malfacileco de kondimentoj penetrante la ofte pli grandajn pecojn de viando uzitaj en okcidenta kuirado). Multaj laktaĵoj estas uzataj dum la kuirada procezo, escepte ĉe nova kuirarto. Fromaĝoj estas produktitaj en centoj da malsamaj variaĵoj, kaj fermentitaj laktaj produktoj ankaŭ haveblas en ampleksa elekto. Tritikfaruna pano delonge estis la plej ofta fonto de amelo en ĉi tiu kuirarto, kune kun pastoj, ravioloj kaj pasteĉoj, kvankam la terpomo fariĝis grava amelo planto en la dieto de eŭropanoj kaj ilia diasporo ekde la eŭropa koloniigo de Ameriko, precipe en norda Eŭropo. Maizo estas multe malpli ofta en plej eŭropaj dietoj ol en Ameriko; tamen greno (polento aŭ mămăligă), estas grava parto de la kuirarto de Italio kaj Balkanio. Kvankam plataj panoj (precipe kun garnituroj kiel pico aŭ flamkuko), kaj rizo estas manĝitaj en Eŭropo, ili ne estas bazmanĝaĵo. Salatoj (malvarmaj pladoj kun nekuiritaj aŭ kuiritaj legomoj kun saŭco) estas integra parto de eŭropa kuirarto.

Formalaj eŭropaj vespermanĝoj serviĝas en diversaj motivoj. Eŭropa prezento evoluis de servo laŭ franca maniero, aŭ alportante multoblajn telerojn samtempe, funkciante kiel servo laŭ rusa maniero, kie pladoj estas prezentitaj sinsekve. Kutime malvarmaj, varmaj kaj bongustaj, kaj dolĉaj pladoj estas servitaj strikte aparte en ĉi tiu ordo, kiel nutraĵo (aperitivo) aŭ supo, kiel antaŭmanĝo kaj ĉefa plado, kaj laste deserto. Pladoj, kiuj estas kaj dolĉaj kaj bonodoraj, estis oftaj antaŭe en antikva romia kuirarto, sed hodiaŭ estas nekutimaj, kun dolĉaj pladoj nur kiel deserto. Servo, kie la gastoj libere prenas manĝaĵon sole nomiĝas bufedo, kaj kutime estas limigitaj al festoj aŭ foiroj. Tamen, oni atendas, ke gastoj sekvu la saman skemon.

Historie, eŭropa kuirarto estis evoluigita en la eŭropaj reĝaj kaj nobelaj kortegoj. Eŭropa nobelaro kutime havis armilojn kaj vivis en apartaj loĝejoj en la kamparo. La tranĉilo estis la ĉefa manĝilo, kaj manĝis bifstekojn kaj aliajn manĝaĵojn, kiuj postulas tranĉadon. Kontraste, la reganta klaso estis la kortegaj oficialuloj, kiuj havis sian manĝon pretigitan por manĝi en la kuirejo, por esti manĝitaj per manĝobastonetoj. La tranĉilo estis anstataŭita de la kulero por supoj, dum la forko estis enkondukita poste en la frua moderna periodo, ĉ. 16-a jarcento. Hodiaŭ plej multaj pladoj estas manĝataj per manĝilaro kaj nur kelkaj manĝetoj estas manĝataj per la manoj en ĝentila kompanio.

Centreŭropaj kuirartoj

Ĉiuj ĉi landoj havas siajn specialaĵojn. Aŭstrio estas fama pro sia Wiener Schnitzel - panumita bovidaĵa kotleto servita kun tranĉaĵo de citrono, la Ĉeĥa Respubliko pro siaj mondfamaj bieroj. Germanio pro siaj tutmondaj famaj kolbasoj, Hungario pro sia gulaŝo. Slovakio estas fama pro siaj noko-similaj Halusky-pastaĵoj. Slovenio por sia germana kaj itala influa kuirarto, Pollando pro sia mondfama Pierogi kiu estas interkruciĝo inter raviolo kaj empanado. Liĥtenŝtejno kaj germanlingva Svislando estas famaj pro siaj roŝtioj kaj franclingva Svislando por siaj fonduoj kaj rakledoj.