Universitato de Karolo

Universitato de Karolo (latine Universitas Carolina, en esperanto ankaŭ Karola Universitato) estas universitato en Prago, fondita en 7-a de aprilo la jaro 1348 de la Sankta Romi-Germana Imperiestro kaj Reĝo de Bohemio Karolo la 4-a (nomata "de Luksemburgio" aŭ "de Bohemio"). Ĝi estas la plej aĝa universitato de Mez-Eŭropo. La institucio apartenas al la Koimbra Grupo, internacia asocio de 41 universitatoj en Eŭropo.

Universitato de Karolo
publika universitato esplora institucio en Ĉeĥio eldonejo
Informoj
fondodato	7-a de aprilo 1348
fondinto(j)	Karolo la 4-a vd
speco	ŝtata
Situo
Geografia situo	50° 5′ 18″ N, 14° 24′ 13″ O (mapo)50.088414.4037
lando	Ĉeĥio
urbo	Prago, Ĉeĥio
Nombroj
nombro de studentoj	49 508 vd (stato: 2020)
retejo	Oficiala retpaĝaro [+]
Listoj
membro de
ORCID (2023–) Eŭropa Alianco por Sociaj kaj Homaraj Sciencoj Koimbra Grupo Association of Libraries of Czech Universities (en) Alianco 4EU+ Asocio de Eŭropaj Universitatoj CESNET (en) Coalition for Advancing Research Assessment (en) vd
filiita al
Koimbra Grupo vd
filioj
Faculty of Pharmacy in Hradec Králové – Charles University (en) Hussite Theological Faculty, Charles University (en) Protestant Theological Faculty – Charles University (en) Second Faculty of Medicine – Charles University (en) Third Faculty of Medicine – Charles University (en) Fakultato de Homsciencoj, Universitato de Karolo Catholic Theological Faculty of Charles University (en) Faculty of Medicine in Pilsen, Charles University (en) naturscienca fakultato de la Universitato de Karolo Faculty of Medicine in Hradec Kralove, Charles University (en) First Faculty of Medicine, Charles University (en) Filozofia Fakultato de la Universitato de Karolo vd
Partoj Partoj Filozofia Fakultato de la Universitato de Karolo, Faculty of Mathematics and Physics, Charles University (en) , Faculty of Education, Charles University (en) , Faculty of Social Sciences, Charles University (en) , Faculty of Physical Education and Sport, Charles University (en) , Fakultato de Homsciencoj, Universitato de Karolo, Charles University, Central Library (en) , Institute for Language and Preparatory Studies, Charles University (en) , Institute of Classical Archaeology (en) , Environment Centre (en) , CERGE-EI (en) kaj naturscienca fakultato de la Universitato de Karolo vd
jura formo	Higher Education Institution vd
Universitato de Karolo (Ĉeĥio) DEC
Universitato de Karolo (Prago) DEC

Monumento al la fondinto de la universitato, Imperiestro Karolo la 4-a

Doktoriga dokumento de Friedrich Hopfner de 1905 (en la latina)

Historio

Dum la epoko de la fondo de l'universitato, Prago ekfloris kiel ĉefurbo de la Sankta Romi-Germana Imperio. La universitato fondita de Karolo en sia funkcio kiel reĝo de Bohemio en la posta jaro per la diplomo de Eisenach de 1349 fariĝis "imperia universitato" kaj restis la plej grava de la mezepoka imperio ĝis la skismo komence de la 15-a jarcento. Laŭ la modelo de la (pli malnova) universitato de Parizo ĝi instruis en la klasikaj fakultatoj filozofia, jura, medicina kaj teologia.

Nationes ("nacioj")

Komence ĝi estis dividita inter kvar t.n. "nacioj" (nationes) laŭ la proksimumaj devenaj teritorioj aŭ regnoj de la - nur viraj - studentoj, nome laŭ la "bohemia", "pola", "bavara" kaj "saksa". Ĉiu studento el la Reĝlando Bohemio, ĉu german- aŭ ĉeĥ-lingva, aŭtomate apartenis al la "bohemia nacio". Al la "pola nacio" apartenis ĉiuj studentoj el la eŭropa nordoriento, egale ĉu ili estis civitanoj de la mezepoka pola regno aŭ ne (do ekzemple ankaŭ rusoj), al la "saksa" ĉiuj studentoj el altgermana kaj malaltgermana Nordeŭropo (ekzemple do ankaŭ tiuj el nuntempa Nederlando) kaj el Skandinavio, al la "bavara" ĉiuj el suda Germanio, hodiaŭa Svislando kaj Italio.

En la aŭtonome administrita universitato, ĉiu "nacio" havis po unu voĉo. La ne-bohemaj nacioj kutime voĉdonis kontraŭ la bohema 3:1. La streĉoj inter la "nacioj" fortiĝis, kiam la bohema subtenis la eklezian reform-movadon de Jan Hus, dum la aliaj daŭre restis ĉe katolikismo. La Karola Universitato estis centro de la husana movado. La bohemaj studentoj atingis, ke la filo de imperiestro Karolo, reĝo Venceslao la 4-a de Bohemio, per la Dekreto de Kutná Hora (Kuttenberg) la 18-an de januaro 1409 decidis, ke la bohema nacio havos tri voĉojn kaj la aliaj kune unu voĉon. En majo 1409 ĉirkaŭ 1000 profesoroj kaj studentoj proteste forlasis Pragon kaj fondis novan universitaton en Lepsiko. Tiu elmigro kaj la fakto, ke la restintaj bohemoj en 1417 decidis, ke la praga universitato oficiale estus husana, izoligis ĝin de la aliaj (tiuepoke nur katolikaj) universitatoj de Eŭropo. Eĉ katolikaj bohemoj studis ne plu en Prago, sed en eksterlando. Kiel konsekvenco la antaŭa graveco de la Karola universitato perdiĝis.

Universitato de Karolo-Ferdinando

En 1654 ĝi estis kunigita kun jezuita akademio, fondita en 1562, kaj nomita Universitato de Karolo-Ferdinando. Tiun en 1882 oni dividis laŭ lingvoj: tiel estiĝis en 1882 Germana Universitato de Prago (neniiĝo en 1945). En 1920 estis renovigita la nomo Universitato de Karolo.

Fakultatoj

• Fakultato de Homsciencoj

Gravuloj

• Jan Hus, majstro kaj rektoro (1409-1410)
• Jan Šlechta ze Všehrd (1466-1525)
• Julius Vincenz von Krombholz (1782-1843), mikologo
• Carl Ferdinand Cori (1896-1974), ĉeĥ-usona biokemiisto
• Péter Rákos (1925-2002), ĉeĥia hungara literaturhistoriisto ĉi tie lernis, poste instruis
• Imre Peres (1953-), slovakia hungara kalvinana pastro
• István Kelen, hungara ĵurnalisto
• László Dobossy kaj László Bellyei, hungaraj literaturhistoriistoj

Vidu ankaŭ

• 4339 Almamater, asteroido
• Pafado en Filozofia fakultato de Universitato de Karolo