Bananrespubliko

Bananrespublikoj estas landoj, en kiuj regas korupto kaj subaĉeto resp. kaj en ĝenerale ŝtata despotismo aŭ al kiuj oni riproĉas ĉi tiujn ecojn.

Historio de la nocio

Komence oni nomis nure tiajn landojn, kiuj nur aŭ ĉefe eksportis resp. produktis bananojn. La nocio devenas je tio ĉefe sur la centramerikaj ŝtatoj kiel ekzemple Gvatemalo, Honduro, Nikaragvo aŭ Panamo, kies politikon kaj ŝtatajn aktivecojn dum jardekoj destinis la influo de la grandaj fruktoeksportaj firmaoj United Fruit Company (Chiquita) kaj Standard Fruit Company (Dole). La ekonomia potenco de ĉi tiuj usonaj entreprenoj estis ege pli granda ol la politika potenco de la registaroj aŭ eĉ de la popoloj de ĉi tiuj landoj. Antaŭa usona publikrilata konsilisto, Edward L. Bernays, estis i. a. kompetenta por la publikrilata laboro de United Fruit.

La nocio bananrespubliko devenas supozeble de la usona verkisto O. Henry (fakte William Sydney Porter). En novelo aperinta en 1904, Cabbages and Kings, tekstas ja alude al Honduro: „At that time we had a treaty with about every foreign country except Belgium and that banana republic, Anchuria.“

Nuntempe oni uzas la nocion bananrespubliko malestime por landoj (ofte el la tiel nomata tria mondo), en kiuj la uzo de influo fare de eksterlandaj entreprenoj antaŭenigas korupton, krimon, mafiajn aktivecojn, nepotismon, personan pliriĉiĝon je ŝtataj kostoj kaj dubindajn voĉdonojn.

Vidu ankaŭ

• Kacikismo

Literaturo

• Susan Arndt kaj Antje Hornscheidt (Hg.): Afrika und die deutsche Sprache. Ein kritisches Nachschlagewerk. ISBN 3-89771-424-8
• Susan Arndt (Hg.): AfrikaBilder. Studien zu Rassismus in Deutschland. ISBN 3-89771-407-8
• Thomas H. Holloway, Professor of Latin American History, 324 McGraw Hall, Cornell University, Ithaca, NY 14853-4601 E-Mail thh1@cornell.edu http://lanic.utexas.edu/la/region/news/arc/lasnet/1996/0367.html Arkivigite je 2008-10-12 per la retarkivo Wayback Machine
• Cabbages and Kings, Gutenberg-Projekt, http://www.gutenberg.org/etext/2777

Dokumentaĵoj

Adam Curtis: The Century of the Self