iBet uBet web content aggregator. Adding the entire web to your favor.

Jindřich Vacek, Curs practic de limba sorabă, Universitatea din Bucureşti 1986
Copyright © Jindřich Vacek 1986, 2012

ÚVODNÍ POZNÁMKA (CS) / INTRODUCTORY NOTE (EN)

Na této stránce předkládáme zájemcům úvodní texty jednotlivých lekcí učebnice lužické srbštiny vydané roku 1986 v Bukurešti. Vedle těchto dialogů obsahuje zmíněná učebnice také podrobný gramatický výklad, cvičení a řadu informací týkajících se zejména hovorového vyjadřování (viz příklady uveřejněné na této stránce).

Lužickosrbské dialogy zde uveřejňujeme z podnětu kolegy jako možný zdroj inspirace při výuce lužické srbštiny i mimo univerzitu, která učebnici vydala. Abychom vyučujícím usnadnili orientaci v předloženém materiálu, za každým textem uvádíme seznam nových slov obsažených v lekci a přehled mluvnických tvarů v dané lekci vysvětlovaných.

Tato stránka nemůže plně nahradit práci s učebnicí (zejména v případě samouků). Texty dialogů však mohou být užitečnou pomůckou pro ty, kdo umějí lužickosrbsky číst a rozumějí rozhlasovému vysílání v tomto jazyce, ale nejsou zvyklí sami se lužickosrbsky vyjadřovat.

Většina těchto dialogů je dostupná také v západogrodkovském nářečí, dolnosrbském dialektu, jímž se ještě nedávno mluvilo v západní části střední Lužice (najdete je na této stránce).

In the present page we put before the interested people the introductory texts of the lessons that represent the contents of the Sorbian (Wendish) language textbook published in 1986 in Bucharest. Besides these dialogues the above mentioned textbook includes also detailed grammatical explanations, exercises and a lot of information regarding especially the colloquial language (see examples from this page).

We present these dialogues in Sorbian language on the initiative of a colleague as a possible source of inspiration for the teaching of the Sorbian language in other places outside the university that published the textbook. To facilitate the guidance of the teaching people within the present textbook, each text is followed by a list with the new word stock included in each lesson and a summary of the grammatical forms explained in the lesson.

The present page cannot entirely substitute the use of the textbook (especially in the case of the self taught persons). But the dialogue texts could be an useful tool for those who know to read in Sorbian language or understand broadcasting in this language but are not accustomed to speak this language.

Most of these dialogues are also available in the western Grodk (western Spremberg) dialect, a Lower Sorbian dialect that has recently been spoken in the western part of central Lusatia (you can find them on this page.)

PRĚNJA LEKCIJA

– Štó to je?
– To je Jan.
– Zwotkel wón je? Z Rumunskeje?
– Ně, wón z Rumunskeje njeje, wón je z Łužicy. Jan je serbski ratar.
– Ty sy tež Serb?
– Ně, ja Serb njejsym, ja sym Rumun.

– Zwotkel je tutón student?
– Wón je z Łužicy. To je serbski student.
– Wy sće tež z Łužicy?
– Ně, my z Łužicy njejsmy, my smy z Rumunskeje.
– Woni su tež z Rumunskeje?
– Haj, wězo. Woni su z Rumunskeje.

NOWE SŁOWA: štó; to; być; Jan; zwotkel; wón; z Rumunskeje; ně; z Łužicy; serbski; ratar; ty; tež; Serb; ja; Rumun; tón; student; wy; my; woni; haj; wězo; tutón (wona; wono; wone; mój; wój; wonaj; wonej)

GRAMATIKA: być

DRUHA LEKCIJA

– Ty sy Serb?
– Ně, ja njejsym Serb. Ja docyła z Łužicy njejsym.
– Nic? Ty tola móžeš jara derje serbsce!
– Ow, derje nic. Móžu jenož mało (trochu, tróšku, kusk). Wuknu hakle.
– Wuknješ hakle? Ty tola móžeš běžnje!
– Hdźe tež to!

– Prošu wodajće, móžeće serbsce?
– Ně, my serbsce njemóžemy.
– A němsce?
– Němsce tež nic, jenož rumunsce.
– Móža (móžeja) woni němsce?
– Woni nic, ale tón serbski student móže němsce.

– Wuknje tón serbski ratar němsce?
– Tón serbski ratar? Čehodla to? Wón tola móže němsce běžnje.

– Wuknjeće jendźelsce abo francosce?
– My wuknjemy rusce. Jendźelsce wuknu woni.

NOWE SŁOWA: docyła; nic; tola; móc; jara; derje; serbsce; jenož; mało; hakle; wuknyć; běžnje; hdźe tež to!; prošu; wodajće; němsce; rumunsce; čehodla; čehodla to; jendźelsce; francosce; rusce; tróšku; kusk

GRAMATIKA: móc, wuknyć; nje- (ni-, no-) x nic

TŘEĆA LEKCIJA

– Štó to je? Je to tón rumunski profesor?
– Haj, to wón je.
– Rozumiš, što wón praji?
– Hdźe tež to, docyła njerozumju, wón rumunsce rěči. Ja tola rumunsce njemóžu.
– Rěči wón tež tróšku serbsce?
– Ně, ale wón tróšku rozumi.

– Rěčiće serbsce?
– Ně, my serbsce njerěčimy, wuknjemy hakle. Ale rozumimy derje dosć.
– Rozumiće, što ja praju?
– Haj, wězo.

– Što prajiš?
– Praju, zo njerozumju.

– Što prajiće?
– Prajimy, zo woni serbsce njerozumja.

– Rozumiće němsce?
– Ně, němsce nic, jenož serbsce. My smy z Rumunskeje.

– Dźeń dobry. Hdźe je tón student z Rumunskeje, prošu?
– ???
– Móžeće serbsce?
– Haj, ale jenož mało, wuknu hakle. Sym započatkar.
– Rozumiće němsce?
– Ně, docyła nic.
– Ale rozumiće, što praju, hdyž rěču serbsce?
– Móžeće to hišće jónu prajić, prošu? Nic tak spěšnje, trochu pomałšo.
– Rěču přespěšnje? Nětko potajkim pomału: Hdźe je tón rumunski student, prošu?
– Ja sym z Rumunskeje.

NOWE SŁOWA: profesor; što; prajić, i; rěčeć, i; ale; rozumić, i; dosć; dźeń m.; dobry; hdźe; započatkar; hišće; jónu; tak; spěšnje; pomałšo; přespěšnje; nětko; potajkim; pomału

GRAMATIKA: rěčeć, rozumić

ŠTWÓRTA LEKCIJA

– Hdźe ta rumunska holca je?
– Wona tu nětko njeje.
– Kajka wona je? Je rjana (šikwana)?
– Haj, ta rumunska holca je jara rjana.

– Kajka je ta rumunska studentka?
– Wona je jara młoda.
– Je to (wona) rjana holca?
– Haj, to (wona) je rjana holca.

– Je tón rumunski student tu?
– Ně, hišće nic.
– Kajki wón je? Je młody?
– Ně, wón je hižo dosć stary.
– Je to mudry čłowjek?
– Haj, to je jara mudry čłowjek. (Je mudry čłowjek? Haj, wón je jara mudry čłowjek.)

– Je Budyšin rumunske město?
– Ně, to je łužiske město.
– Je Budyšin wulki?
– Nó haj, mały wón njeje.
– Je to stare abo nowe město?
– Budyšin je jara stary.
– Što móžeš sej tam wobhladać?
– Wjele. Tam je stara radnica, Tachantska cyrkej, Mikławšk…
– Što to je?
– Stare pohrjebnišćo (stary kěrchow). Dale je tam Móst měra, Lawska wěža…
– Je ta wěža wysoka?
– Ně, wona je dosć niska. Blisko wottam je hrodźišćo…
– To dosaha!

NOWE SŁOWA: holca; tu; rjany; šikwany; młody; stary; mudry; čłowjek; Budyšin; město; łužiski; wulki; mały; nowy; wobhladać sej; tam; radnica; Tachantska cyrkej; pohrjebnišćo; kěrchow; dale; Móst měra; móst; měr; wěža; Lawska wěža; wysoki; niski; blisko; wottam; hrodźišćo; dosaha; kajki

GRAMATIKA: čłowjek m., | holca, pěseń f. | město,twarjenje n.
nowy student | nowa studentka | nowe město

PJATA LEKCIJA

– Dobry dźeń, Jano. Hdźe ha běžiš?
– Du nakupować. Dyrbju sej rumunski słownik wobstarać.
– Rumunski słownik?
– Haj. Znaješ tu někajku dobru kniharnju?
– Haj, wězo. Pój sobu, to je jara blisko.
– Nadźijomnje će njekomdźu.
– Hdźe tež to! Dyrbju tak a tak nowu knihu za našu mać kupić. Wona je jutře połsta.
– Je to wěrno?
– Haj. Widźiš hižo našu kniharnju? Tamle wona je.
– Tutu kniharnju znaju, tam husto nakupuju.

– Hdźe ha dźeš, Tomašo?
– Du sej nowe koleso kupić.
– Nowe koleso? Čehodla to? To stare je tola hišće dosć dobre.
– Haj, to trjechi. Ale dyrbju hišće druhe koleso za naš wopyt wobstarać.
– Kajki wopyt?
– Pola nas budźe jedyn rumunski student. Wón wuknje serbsce.
– Je to wěrno? Móže twój rumunski přećel woprawdźe serbsce rěčeć?
– Nó haj, wón rěči hišće mało, je hakle započatkar. Ale wón derje rozumi.
– Nó, to so potajkim wjeselu.

NOWE SŁOWA: běžeć, i; hić, du, dźe; nakupować, uje; dyrbjeć, i; słownik; wobstarać sej, a; pój sobu; znać, znaje; nadźijomnje; komdźić, i; će; tak a tak; kniha; za; naš, a, e; mać f.; kupić, i; jutře; połsta; wón je połsta; je to wěrno?; widźeć, i; hižo; tutón; husto; koleso; to trjechi; druhi; wopyt; pola nas; budźe; jedyn; twój; přećel; woprawdźe; wjeselić so, i

GRAMATIKA: tón nowy słownik | tu nowu holcu (mać) | to nowe město
hić, znać, -ować: nakupować
Jano! Tomašo! (knjez:) knježe! čłowjeko!/čłowječe!

ŠĚSTA LEKCIJA

PŘEDAWARKA: Što pytaće, prošu?
JURIJ: Maće někajki rumunski słownik?
PŘEDAWARKA: Haj, wězo. Chceće sej jowle tón mały wobhladać?
JURIJ: Ně, tón kapsny nic. Pokazajće mi tón wulki, prošu.
TOMAŠ: Poskaj, to je dobry słownik. Štoha tam pytaš?
JURIJ: Jedne rumunske słowo. Mam doma list z Rumunskeje a něšto tam njerozumju.
TOMAŠ: Z Rumunskeje?
JURIJ: Haj. Jedyn student tam wuknje serbsce, wón mi hdys a hdys pisa.
PŘEDAWARKA: Chceće tón słownik?
JURIJ: Haj. Maće tež wučbnicu rumunšćiny?
PŘEDAWARKA: Ně, wučbnicu bohužel nimamy.
JURIJ: Přiručku za konwersaciju tež nic?
PŘEDAWARKA: Nažel nic.

– Što to je?
– To je jara zajimawa kniha wo serbskim pismowstwje (serbskej literaturje).
– Zwotkel tu knihu maš?
– Tu w tej nowej wulkej kniharni předawaja.
– Što w tej knize nětko pytaš?
– Tu je rjany nastawk wo serbskim spisowaćelu Měrćinje Nowaku-Njechorńskim.
– To je dobry spisowaćel. Maš doma hišće něšto wo serbskim pismowstwje?
– Bohužel nic. Dyrbju sej zaso něšto w měsće (= w Budyšinje) kupić.

NOWE SŁOWA: pytać, a; měć, ma; chcyć, chce; pokazać, a; mi; poskać, a; słowo; doma; list; hdys a hdys; pisać, a; wučbnica; wučbnica rumunšćiny; bohužel; přiručka; nažel; zajimawy; wo; literatura; pismowstwo; w; předawać, a; předawarka; nastawk; spisowaćel; Měrćin

GRAMATIKA: wo tym nowym profesorje/słowniku | wo tej nowej žonje/Łužicy/kniharni |wo tym nowym słowje/kolesu
w hrodźe, w haće, na dubje, na stołpje, w dole, na dworje, na kěrchowje, w domje, w Budyšinje
wo maćeri, wo cyrkwi

SYDMA LEKCIJA

– Poskaj, Lubina, hdźe tón bus jědźe?
– To ja njewěm, tu ničo napisane njeje. Najskerje do jedneje serbskeje wjeski. Dyrbiš so toho němskeho šofera woprašeć.
– Ja so jeho woprašam. Ale móže wón mi tež serbsce wotmołwić?
– Dočakaj potajkim, ja so jeho sama woprašam. (Praša so němsce.)
– Što wón praji?
– Wón praji, zo jědźe tón bus do Złeho Komorowa.
– Do Złeho Komorowa? To je daloko. Ja tola do Delnjeje Łužicy jěć njecham.
– Móžno, zo wón tež přez Nowe Město jědźe.
– To si mi wěrić njecha. Ta wjeska je tola pola Běłeje Wody. Tutón bus do Noweho Města cyle wěsće njejědźe.
– Dyrbiš potajkim tón prawy pytać. Maš docyła jězdźenku?
– Jězdźenku? Čehodla to? Tu sej tola w busu kupju.
– Hdźe tež to! Jězdźenku dyrbiš sej tu na zastanišću kupić. Widźiš tu nisku chěžku pódla cyrkwje? Tam (w tej chěžce) jězdźenki předawaja. Pjenjezy maš?
– Nó poskaj, tak rozpjeršeny tola hišće njejsym!

NOWE SŁOWA: bus; jěć, jědźe; wědźeć, wě; ničo; napisany; najskerje; wjeska; šofer; woprašeć so, a; prašeć so, a; wotmołwić, i; čakać, a; dočakaj!; potajkim; sam; do; daloko; delni, ja, je; njechać, a; móžno; zo; wěrić, i; pola; běły; woda; cyle; wěsće; prawy; jězdźenka; jězdźenki (pl); zastanišćo; chěža; chěžka; pódla; pjenjezy; rozpjeršeny

GRAMATIKA: toho serbskeho studenta | teje serbskeje žony/studentki/kniharnje | toho noweho města
maćerje, cyrkwje
Widźiš toho rumunskeho studenta?
jěć, wědźeć

WOSMA LEKCIJA

WOPYT W SERBACH

Na Budyskim dwórnišću:

– Prošu wodajće, móžeće serbsce?
– Haj, wězo. Wy sće…
– Dan Ionescu z Bukaresta.
– Witaj we Łužicy, Dano! Ja sym Jurij Chěžnik . Sy so sem derje namakał?
– Haj, to njeje tak ćežko było. Sym wot Drježdźan hač do Budyšina z jara dobrym spěšnikom runu smuhu jěł.
– A kak je było w ćahu?
– Tam njeje było hubjenje. Sym so cyły puć z młodej němskej studentku rozmołwjał. Wona je mi tež swoju adresu do Lubija dała. Ta holca móže jara derje francosce.
– Ty pak sy jara derje serbsce nawuknył. Z kim da sy w Rumunskej serbował? W Bukaresće tola Serba lědma zetkaš.
– Sym jenož w šuli z profesorom rěčał, z našim serbšćinarjom mjenujcy.
– Sym woprawdźe wjesoły, zo móžeš našu rěč tak derje. Nó haj, nětko sy pak hakle w měsće…
– W měsće?
– To rěka w Budyšinje. My přeco jenož „w měsće“ prajimy. Nětko pak dyrbimoj z busom do Zejic a wot Zejic z kolesom dale.

xxxxxxxxxxxxx
NOWE SŁOWA: Budyski; dwórnišćo; Bukarest; witać, a; witaj!; namakać so, a; wot; Drježdźany pl.; hač; runu smuhu; spěšnik; kak; ćah; hubjenje; cyły; puć m.; rozmołwjeć so, a; tež; swój; adresa; Lubij m.; dać, da; serbować, uje; lědma; zetkać, a; šula; serbšćinar; wjesoły; pak; rěkać, a; přeco; dale

GRAMATIKA: z tym nowym słownikom | z tej nowej žonu | z tym nowym městom
dać
sym pisał (pisała)… smy pisali… smój pisałoj

DŹEWJATA LEKCIJA

– Naš bus hakle pozdźišo jědźe. Njejsy sprócny?
– Ně, w ćahu je rjenje było.
– To sej móžu předstajić. Tajka luba rozmołwa… Sy hižo jědł?
– Hišće nic.
– Dyrbimoj potajkim na wobjed hić. Móžemoj jěsć tu na dwórnišću w hosćencu. Wačok sej móžeš tamle wotpołožić. Chceš?
– Haj, sym přezjedny. Widźu, zo je tamle tež kiosk…
– Što sej chceš kupić? Nowu dobu^*)?
– Ně, tak derje serbsce čitać hišće njemóžu. To skerje Płomjo. Nětko pak cyle chutnje: dyrbju našej maćeri pohladnicu wotpósłać a nanej tež.
– Čehodla jednu mamje a jednu nanej?
– Wonaj staj dźělenaj. Njejsym ći wo tym pisał?
– Ně, to ja wědźał njejsym. Tu w Serbach so to jenož zrědka stawa. Wodaj.
– Je hač k twojemu kolesu hišće daloko?
– Nětko njejsym zrozumił, kak to měniš.
– Kelko kilometrow je do Zejic?
– Někak pjatnaće.

*) Mjeno tehdyšich serbskich nowin. Dźensa Serbja čitaja Serbske nowiny.
NOWE SŁOWA: pozdźišo; sprócny; rjenje; předstajić sej, i, ił; tajki; luby; rozmołwa; jěsć, jě, jědł; na; wobjed; wačok; wotpołožić sej, i, ił; přezjedny być; kiosk; doba; čitać, a, ał; skerje; płomjo; pohladnica; wotpósłać, sćele, słał; nan; mama; dźěleny; w Serbach; stawać so; a, ał; měnić, i, ił; kelko; kelko; kelko kilometrow; někak; pjatnaće; chutnje

GRAMATIKA: tomu nowemu studentej | tej nowej žonje/Łužicy/kniharni | tomu nowemu městu
jěsć

DŹESATA LEKCIJA

– Poskaj, Dano, ty sy tola chětro sprócny. Takle so njemóžemoj wuchodźować. Ale móžemoj moju ćetu wopytać, wona bydli jowle na Thälmannowej^*), blisko Serbskeho doma.
– Njecham twoju ćetu mylić.
– Ty ju njemyliš a mje tež nic. Smy će tola do Łužicy přeprosyli. Serbski čłowjek je hospodliwy, znajmjeńša/wosebje tu, w Hornjej Łužicy. Tam „deleka“, to je bóle cuze…
– Twoja ćeta tola njewě, zo sym přijěł.
– Ju, wě. Sym jej to prajił. Wona so wjeseli, zo wukrajnika widźi, kotryž našu serbšćinu znaje. Tam sej móžeš woměrje sydnyć, dopisnicu pisać, kofej pić, tykanc jěsć… Budźeš tež telewizu hladać a serbsku tačel abo radijo (rozhłós) słuchać… Nětko budźe serbske wusyłanje.
– Serbske wusyłanje? W rozhłosu?
– Haj, z Choćebuza^**).
– Wy maće tež swój serbski sćelak?
– Nó haj, ryzy serbski sćelak wězo nimamy, ale z Choćebuza^*) hdys a hdys serbsce wusyłaja.

*) Bywše mjeno hasy, dźensa „Dwórnišćowa“.
**) Dźensa z Wojerec (a z Kalawy).

NOWE SŁOWA: chětro; wuchodźować so, uje, ował ipf.; ćeta; wopytać, a, ał pf.; bydlić, i, ił ipf.; doma; mylić, i, ił ipf.; přeprosyć, y, ył pf.; će; mje; hospodliwy; znajmjeńša; wosebje; horni; deleka; bóle; cuzy; ju; jej; wukrajnik; wotpočnyć so, čnje, čał pf.; woměrje; sydnyć so, dnje, dnył pf.; pić, pije, pił ipf.; kofej m.; tykanc; telewiza/telewizija; hladać, a, ał ipf.; tačel f.; radijo n.; rozhłós; wusyłanje; sćelak; nó haj; ryzy; wusyłać, a, ał ipf.

GRAMATIKA: pisać ipf. – napisać pf.
budu pisać – napisam

JĚDNATA LEKCIJA

xxxxxxxxxxxxxx

– Wobžaruju jenož, zo ći njemóžu nětko Budyšin pokazać. Tu by so kaž w bajce čuł, Dano.
– Što by mi pokazał, Jurjo?
– Najprjedy bych ći Serbski dom pokazał. Tam bychmoj sej Muzej serbskeho pismowstwa wobhladałoj. Potom bychmoj do doma knihi na Marxowej šłoj. To je rjana a wulka kniharnja. Snano bychu tam něšto zajimawe měli. Potom bychmoj sej srjedźišćo města wobhladałoj: Hłowne torhošćo, Tachantsku cyrkej, Mikławšk…
– Što to je, Mikławšk?
– Ow, tam by so ći spodobało. To je bywša wotpalena cyrkej nad Sprjewju. W rozpadankach je kěrchow. Tam je tež [wuznamny serbski prócowar] Michał Hórnik pohrjebany.
– Pola nas w Bukaresće mamy tež jara rjanu armensku cyrkwičku. Maće tu w Budyšinje tež tajke něšto?
– Ně, tajke něšto jow njedawa.
– Prošu?
– ???
– Njejsym će zrozumił. Štó njedawa? Što njedawa?
– Ow, wodaj. Sym prajić chcył, zo tajke něšto jow nimamy. Dyrbju na swoju serbšćinu kedźbować, hewak by jara njerodnje rěčeć nawuknył, Dano.
– Haj, to ja wěm. Hdy byšće wy Serbja spisownu serbšćinu nałožowali (wužiwali), potom bychmy my wukrajnicy tež prawje serbsce rěčeli.

NOWE SŁOWA: wobžarować, uje, ował ipf.; bajka; kaž; čuć, čuje, čuł (so) ipf.; najprjedy; dom; muzej m.; potom; dróha; snano; srjedźišćo; hłowny; torhošćo; bywši; wotpaleny; nad; Sprjewja; rozpadanki f. pl.; w rozpadankach; wuznamny; prócowar; pohrjebany; armenski; cyrkwička; kedźbować, uje, ował ipf.; njerodny; Serbja; spisowny; nałožować, uje, ował ipf.; wužiwać, a, ał ipf.; prawje

GRAMATIKA: bych činił; bych był činił

DWANATA LEKCIJA

JURIJ: Tu naša ćeta bydli.
DAN: W tutej chěži?
JURIJ: Haj. Dyrbimoj po schodach horje hić, wona na prěnim poschodźe bydli. (Wón zazwoni.)
WRÓBL: Witaj k nam, Jurjo.
JURIJ: Wjerš pomazy, wujo! Je ćeta tež doma?
WRÓBL: Haj, wězo. Štó da tón młody muž je? Je wón tež z Chrósćic?
JURIJ: Ně, to je mój rumunski přećel.
WRÓBL: Rumun! Herzlich willkommen!
DAN: …? Njerozumju, rěčće serbsce, prošu.
WRÓBL: To tola wěrno njeje! Twój rumunski přećel móže serbsce?
DAN: Trochu.
WRÓBL: To je šwarna wěc! Ale pójće tola nutř. Prošu jara, knježe. Kajke je waše mjeno? Ja sym Franc Wróbl.
DAN: Ja rěkam Dan Ionescu.
WRÓBL: Wjeselu so, zo was zeznaju. Zastupće do jstwy, prošu. (K žonje:) Marka! Pój raz pohladać, štó je nas wopytał.
ĆETA: Witaj, Jurjo!
WRÓBL: Jurja tola znaješ. Na tutoho młodeho knjeza pohladaj. Wón je z Rumunskeje, ale powěda serbski kaž my. Wón rěka…
DAN: Dan Ionescu.
WRÓBL: To je moja žona Marka.
ĆETA: Witajće k nam. Sydńće so, prošu. Sće sej Budyšin wobhladać přijěł?
JURIJ: Ow ně, ćeta. Wón je runje nětko z ćahom z Rumunskeje přijěł.
ĆETA: Ale čehodla njejsy to hnydom prajił, Jurjo? Tón knjez je cyle wěsće wšón sprócny. Njechaće so wumyć? Tam je naša myjernja. Mydło tam namakaće, čiste trjenje wam hnydom přihotuju.
DAN: Wutrobny dźak. Bych so rady wumył, ale nječińće sej mojedla žane starosće.
WRÓBL: Što wy we wašej starobje wěsće, što su starosće…

NOWE SŁOWA: schody m. pl.; po schodach; prěni; poschod; zwonić, i, ił ipf.; zazwonić pf.; witaj k nam; wjerš pomazy; wuj m.; muž m.; k nam; nutř; knjez; waš; mjeno; zeznać, zeznaje, zeznał pf.; zastupić, i, ił pf.; stwa (do jstwy); pohladać, a, ał pf.; powědać, a, ał ipf.; žona; hnydom; wšón;myć (so), myje, mył ipf.; wumyć so pf.; myjernja; mydło; čisty; trjenje; přihotować, uje, ował ipf.; wutrobny; dźak; činić, i, ił ipf.; mojedla; starosće f. pl.; staroba

GRAMATIKA: wukń! kupuj!, rěč!, pisaj! – jěs!, wěz!, daj!, měj!, budź!

TŘINATA LEKCIJA

ĆETA: Směm wam něšto poskićić?
JURIJ: Ćeta, mój smój tola na wobjedźe byłoj!
ĆETA: Hdźe da to?
JURIJ: Na dwórnišću.
ĆETA: Wy tola do teje Mitropy chodźić trjebali njejsće. Směm wam trochu (kusk) kofeja dać? Abo radšo kakaw?
DAN: Kakaw, prošu.
JURIJ: Widźiš, ćeta, sy jeho hižo zapleńčiła.
ĆETA: Njebudź lózy, Jurjo! Tu su šalki a łžički, cokor je na blidźe, nic?
JURIJ: Haj.
ĆETA: Dočakajće wokomik, prošu.
WRÓBL: Pójće so sydnyć jowle do křesła k woknu. Tu mamy wjace swěcy, a tam tón stólc je tež kusk twjerdy. Začiń durje, Jurjo. Njecham na tu haru z kuchnje poskać. Pijeće rady wino? Abo piwo?
DAN: Nó haj…
WRÓBL: Dyrbiće škleńcu našeho Budyskeho woptać. Hnydom wam blešu wočinju. Hdźe ha wočinjak je? Sy jón widźał, Jurjo?
JURIJ: Jowle na kamorje leži.
WRÓBL: Měj dźak, Jurjo! Hnydom wam naliju, knježe. Prošu. Strowosći!
DAN: To słodźi…!

NOWE SŁOWA: směć, ě, ěł ipf.; poskićić, i, ił pf.; Mitropa; trjebać, a, ał ipf.; abo; radšo; čaj m.; kakaw; zapleńčić, i, ił pf.; lózy; šalka, pl. šalki; łžička, pl. łžički; cokor; blido; wokomik; křesło; wokno; wjace; swěca; stólc; twjerdy; začinić, i, ił pf.; durje pl.; hara; kuchnja; rady; piwo; wino; škleńca; woptać, a, ał pf.; bleša; wočinić, i, ił pf.; wočinjak; kamor; ležeć, i, ał ipf.; naleć, nalije, ił pf.; strowosći!; słodźeć, i, ał ipf.

GRAMATIKA: ja, mnje/mje, mni/mi…; ty, tebje/će, tebi/ći…; wón…; wona…; wono…

ŠTYRNATA LEKCIJA

WRÓBL: Moja mandźelska tež hnydom kakaw přinjese.
JURIJ: Što to njeseš?
ĆETA: Sym tykanc pjekła.
JURIJ: Nó, to mamy woprawdźe zbožo.
ĆETA: Wzmiće sej, prošu. A dajće sej słodźeć!
DAN: Dźakuju so, knjeni.
JURIJ: Dźakuju, ćeta.
ĆETA: Prošu.
WRÓBL: Wostaj kanu na blidźe, Marka.
ĆETA: Chceš ty tež tykanc měć, Franco? Widźu, zo sće piwo pili.
WRÓBL: Naš hósć je škleńcu woptał.
ĆETA: Nadźijomnje je jemu słodźało.
WRÓBL (k Danej): Kak so wam w NDR^*) spodoba, knježe?
DAN: Bohužel tu hišće wjele widźał njejsym. Ale krajina, kotruž sym přez wokno ćaha widźał, je rjana. Čiste wjeski, małe města a wosebje rjane lěsy a hórki. Tych we wokolinje Bukaresta wjele njeje.
WRÓBL: Maće prawje. Tajkich lěsow a hórkow maće tam deleka mało. To trjechi. Ale wjele rjanych městow a wjeskow tam tola tež je.
DAN: Sće w Rumunskej był?
WRÓBL: Haj, wězo. Hižo dwójce, a moja žona samo trójce. Sym při Čornym morju pobył. Widźiće, my tu w Serbach zaso žane morjo nimamy. Ale w Chrósćicach změjeće Satkulu a hatki, za Pančicami kupjel a pola Budyšina jězor. Wody tu we Łužicy mamy dosć, wo to pokoj.

*) NDR (Němska demokratiska republika), mjeno bywšeho socialistiskeho stata.

NOWE SŁOWA: mandźelska, eje; přinjesć, njese, njesł pf.; njesć, njese, njesł ipf.; zbožo; wzać (sej), wozmje, wzał pf.; daj(će) sej słodźeć!; dźakować so, uje, ował ipf.; knjeni f.; wostajić, i, ił pf.; kana; hósć m.; NDR (Němska demokratiska republika) [Němska, eje; w Němskej]; wjele; krajina; přez; lěs; hórka; wokolina; prawje měć; mało; dwójce; samo; trójce; při; čorny; morjo; změjeće; Satkula; hat(k); kupjel; jězor

GRAMATIKA: ći dobri nanojo/mužojo/přećeljo/Němcy; te dobre domy/psy/stroje |te dobre žony/přećelki/twornje |te dobre města/morja
tych dobrych nanow/mužow/wučerjow, –i; domow/psow/strojow |žonow/twornjow |městow/morjow
Widźu psy/domy/žony/města. – Widźu přećelow.

PJATNATA LEKCIJA

– Wašej staršej staj hišće žiwaj?
– Haj, wobaj. Wonaj tež hišće na dźěło chodźitaj.
– Kajke powołanje wonaj mataj?
– Nan je lěkar, wón dźěła w jednej chorowni w Brašowje. Mać je wučerka, wona wuči w Bukaresće.
– Što wona podawa?
– Zemjepis a stawizny.
– To je šwarna wěc. Maće hišće bratra abo sotru?
– Mam staršeho bratra, wón je nowinar, a młódšu sotru, ta hišće do šule chodźi.
– A što wy studujeće?
– Slawistiku. To rěka w mojim padźe čěšćinu a rušćinu.
– Čěsce ja tež tróšku móžu. Sym mjenujcy po wójnje něšto lět w Čěskej dźěłał. Za nas Serbow čěšćina ćežka njeje.
– Za mnje wona lochka njeje, sym hakle započatkar. Njemóžu čěske słowa prawje wurěkować^*).
– Serbšćinu pak wurěkujeće^**) jara derje. Rusce móžeće tež tak derje?
– Lěpje. Sym rušćinu lěta dołho w šuli wuknył.

*) Nowy prawopis: wurjekować.
**) Nowy prawopis: wurjekujeće.

NOWE SŁOWA: staršej, eju du.; žiwy być; wobaj; dźěłać, a, ał ipf.; na dźěło chodźić ipf.; powołanje n.; lěkar, ja; chorownja; wučerka; wučić, i, ił ipf.; podawać, a, ał ipf.; zemjepis; stawizny pl.; šwarny; wěc, y f.; bratr (čitaj: [brat]); sotra; starši; młódši; nowinar, ja; šula; studować, uje, ował ipf.; slawistika; rušćina; čěšćina; pad; po (+ Loc.); wójna; něšto; lěto, gen. pl. lět; ćežki; lochki; wurěkować, uje, ował ipf. [nowy prawopis: wurjekować]; lěpje; lěta dołho

GRAMATIKA: stary – starši,nowy – nowši…; mudry – mudriši, čisty – čisćiši…;
rjany – rjeńši, wjesoły – wjeselši, drohi – dróši…
wyši, niši, słódši, ćeši, lóši…
wulki – wjetši, mały – mjeńši, dobry – lěpši, zły – hórši, dołhi – dlěši
najstarši, najrjeńši, najlěpši…
bóle spušćomny
słabje – słabšo – najsłabšo
derje – lěpje, zlě – hórje, dołho – dlěje

ŠĚSNATA LEKCIJA

–Wodajće, zo sym tajki wćipny, ale sće so w Budyšinje narodźił?
–Ně, ja pochadźam z Ralbic, smy byli ratarjo. Ja sym jako młody hólc do industrije dźěłać šoł a sym nimale třiceći lět samsnej tworni swěrny zwostał. Moja žona tež z města njeje, jeje staršiski dom je w Radworju.
– Maće tež dźěći?
– Haj, mamoj syna a dźowku. Naš Bosćij je so do Delan wróćił, wón tam w jednej wjesce w prodrustwje z traktorom jězdźi. Wón je ženjeny, ma hižo swójbu.
– A waša dźowka?
– Naša Hana je so do Wojerec wudała. Jeje muž je inženjer, wón w kombinaće dźěła.
– W kotrym to?
– W Čornej Pumpje tola. Prjedy je to serbska wjeska była. Němcy su to na „Schwarze Pumpe“ přełožili a nětko su tam tež kombinat natwarili. To je wuwiće… Ale naša Hanka je dušna holca, wona tam deleka přeco serbuje.

NOWE SŁOWA: wćipny; narodźić so, i, ił pf.; pochadźeć, a, ał ipf., jako; industrija; nimale; třiceći; samsny; twornja;swěrny; zwostać, zwostanje, zwostał pf.; staršiski; dźěći pl.; syn; dźowka; Delany pl.; wróćić so, i, ił pf.; prodrustwo; traktor; jězdźić; ženjeny; swójba; wudać so, a, ała pf.; woženić so, i, ił pf.; inženjer; kombinat; pumpa; kotry; prjedy; Němc, pl. Němcy; přełožić, i, ił pf.; natwarić, i, ił pf.; wuwiće; dušny; přeco

GRAMATIKA: tym starym nanam/mužam/wučerjam/domam/strojam |žonam/twornjam/nocam|městam/polam/twarjenjam

z tymi nowymi studentami/mužemi/wučerjemi/busami/strojemi | žonami/twornjemi/mocami/myšemi |słowami/polemi/twarjenjemi

SYDOMNATA LEKCIJA

JURIJ: Nó haj, mój hižo dyrbimoj na bus spěchać.
DAN: Widźiš, Jurjo, smy serbske wusyłanje zakomdźili.
JURIJ: To je wšojedne. Móžeš přichodnu njedźelu pola nas doma słuchać.
ĆETA: Dočakajće tola, dyrbju wam něšto pomazkow na puć dać.
JURIJ: Čehodla to, ćeta?
ĆETA: Po puću bywaš tola hłódny…
DAN: …a lačny.
JURIJ: Tomu pak tak njeje, ćeta. Naš bus z Awgusta Bebeloweho naměsta jědźe, a w busu tola jěsć njebudźemoj.
WRÓBL: Chcetaj w busu něšto čitać? Dam wamaj Nowu dobu^*) sobu, tu je sobotniše čisło z Předźenakom.
JURIJ: To njetrjeba być, wujo. My tola tež kóždy dźeń domoj nowiny dóstawamy. Radšo budu Danej přez wokno našu domiznu pokazować.
WRÓBL: Kaž měniš. Praj doma wjele dobroh‘ wot nas.
JURIJ: Dźakuju so. Božemje!
DAN: Božemje!

*) Mjeno tehdyšich nowin w serbšćinje. Dźensniše serbske nowiny rěkaja Serbske Nowiny.

NOWE SŁOWA: spěchać, a, ał ipf.; zakomdźić, i, ił pf.; wšojedne; přichodny; njedźela; pomazka; bywać, a, ał ipf.; hłódny być; lačny być; tomu tak pak njeje; naměsto; sobotniši; čisło; Předźenak; kóždy; nowiny f. pl.; domoj; dóstawać, a, ał ipf.; domizna; wjele dobroh‘; božemje

GRAMATIKA: jedyn/jedna/jedne, dwaj/dwě, tři/třo… tysac

jedyn, jednoho…, dwaj(o), dweju…, tři(třo), třoch…, pjeć, pjećich…

WOSOMNATA LEKCIJA

– Hladaj, Dano. To je naměsto Čerwjeneje armeje^*). Tam naprawo je muzej, nalěwo je było dźiwadło.
– Što to wysoke twarjenje tam zady je?
– To je Dom mody. Tamle naprawo je Lawska hasa. Nětko pojědźemy přez Móst měra. Deleka běži Sprjewja. Widźiš tam horjeka staru wodarnju a rozpadanki na Mikławšku?
– To je rjany pohlad.
– Wěrno? Tutón dźěl rěka Nowe Město. Tu ničo wosebite njeje.
– Budyšin je wjetši, hač sym sej jón předstajał.
– Tole wjace Budyšin njeje, to su Ratarjecy^**).
– Je to wulke městačko?
– To tola žane městačko njeje, Ratarjecy su wjeska. Widźiš, wona je hižo nimo. Nětko kedźbu! Widźiš tamnu cyrkwičku z dwěmaj wěžomaj?
– Haj, widźu.
– To je Hodźij. Tam je Jaroměr Hendrich Imiš skutkował. A tuto je hižo dróha do Kamjenca. Tam naprawo leži Słona Boršć, tam je so sławny (znaty) basnik Handrij Zejler narodźił. Sy jeho knihi čitał?
– Ně, njejsym, ale sym wo nim wjele słyšał.
– Doma ći chcu jednu knihu jeho basnjow darić. W tutej wjesce je so Pful narodźił. Wón je jara dobry serbski słownik zestajał.
– Pfulowy słownik znaju. Jurjo, te waše wjeski su tajke rjane a čiste!
– Bychu hišće rjeńše a čisćiše być móhli.
– W tutych chěžkach so potajkim serbsce rěči…
– Nó haj, w tutych wjeskach jenož zdźěla. Tute kónčiny su bóle přeněmčene. Prěnje nimale ryzy serbske wjeski su hakle Lejno, Zejicy a někotre druhe.

*) Bywše mjeno naměsta.
**) Dźensa hižo měšćanski dźěl Budyšina.

NOWE SŁOWA: čerwjeny; armeja; naprawo; nalěwo; dźiwadło; twarjenje; zady; moda; hasa; wodarnja; pohlad; dźěl m.; wosebity; to je nimo; kedźbu!; tamny; skutkować, uje, ował ipf.; dróha; Kamjenc m.; sławny; znaty; basnik; słyšeć, i, ał ipf; baseń f.; darić, i, ił pf.; zestajeć, i, ał pf.; zdźěla; kónčiny f. pl.; přeněmčeny; ryzy

GRAMATIKA: wo tych nowych studentach/ mužach/ wučerjach/ słownikach/ strojach |žonach/ twornjach/ nocach |městach/ polach/ twarjenjach

DŹEWJATNATA LEKCIJA

JURIJ: Widźiš, to je naša wjeska. Tam naprawo běži Satkula, horjeka stej cyrkej a kěrchow. Za kěrchowom při dróze je naša šula, to je jara rjane twarjenje. Blisko šule je tež pěstowarnja. Tam deleka pódla Satkule mamy nowy nakupowanski centrum, jemu napřećo ma naš frizer Ješka swoju chěžu. Tam horjeka před wrotami kěrchowa stej Trječkec pjekarnja a Dučmanec hosćenc.
DAN: Kelko wobydlerjow ma waša wjeska?
JURIJ: Nó haj, dokładnu ličbu tež sam njeznaju, ale někak sydom stow woni to budźeja.
DAN: To je wulka wjes.
JURIJ: Poskaj, Dano, dźi nětko sam k nam domoj, sym wćipny, hač naš nan pytnje, zo njejsy Serb.
DAN: Ale ja dźě njewěm, hdźe bydliće.
JURIJ: To namakaš jara lochko. Dźi nětkole tule naprawo po tej hasy runjewon. Hdyž potom k Satkuli přińdźeš, přeńdźeš móst a zwinješ nalěwo, nó, a naša chěža je druhe domske naprawo.
DAN: Hdźe dyrbju zwinyć? Na prěnim róžku?
JURIJ: Tam žadyn róžk njeje, tam je jenož Satkula, čłowječe.
DAN: Derje.
(Dan prawu chěžu namaka, chce do dwora zastupić, ale pos jeho nutř pušćić njecha. Chěžnikec nan z domskeho wuńdźe.)
CHĚŽNIK: Přestań šćowkać, Rekso! (K Danej:) Sće k nam přišoł?
DAN: Wy sće knjez Chěžnik?
CHĚŽNIK:Haj, ja sym Chěžnik.
DAN: Ja sym Dan Ionescu z Rumunskeje. Waš Jurij je mje prěki pósłał. Wón je był wćipny, hač spóznajeće, zo sym wukrajnik.
CHĚŽNIK: Witajće k nam! Nó, z wašej serbšćinu byšće mje cyle wěsće wobšudźił. Ja scyła ničo pytnył njejsym. (Wón žonu woła:) Maći, pój jow! Naš wopyt je přijěł.

NOWE SŁOWA: pěstowarnja; nakupowanski centrum; napřećo; frizer; před; wrota n. pl.; pjekarnja; wobydler, ja; dokładny; ličba; spytać, a, ał pf.; hač; pytnyć, nje, nył pf.; dźě; hdyž; přińć, přińdźe, přišoł pf.; přeńć, přeńdźe, přešoł pf.; zwinyć, zwinje, zwinył pf.; róžk; domske; dwór; pos, gen. psa; pušćić, i, ił pf.; wuńć, wuńdźe, wušoł pf.; přestać, anje, ał pf.; šćowkać, a, ał ipf.; wječor; prěki; pósłać, pósćele, pósłał pf.

GRAMATIKA: my, nas, nam…, wy, was, wam…; woni/wone, jich (wot nich), jim (k nim)…

20
DWACETA LEKCIJA

CHĚŽNIK: Wotpołožće tón wačok. Wječer budźe hnydom přihotowana. Sće jara hłódny?
DAN: Docyła nic. Sym w Budyšinje wobjedował a potom sym z wašim Jurjom pola Wróblec na wopyće był, tam su nam tež něšto poskićili.
MAĆ: Sće pola Marki był? Kak so jej wjedźe?
DAN: Nó haj, wona skoržiła njeje.
MAĆ: Wěsće, zo wona jara choruje na wutrobu (wona ma z wutrobu)?
JURIJ: Witajće!
MAĆ: Wjerš pomazy, Jurjo!
JURIJ: Nó, Dano, sy so k nam derje namakał?
CHĚŽNIK: Haj, jara derje. Wón nam tež łžał njeje, kaž bě ty to jemu radźił.
JURIJ: Ja jemu ničo wopačne radźił njejsym, sym jenož tróšku požortować chył.
CHĚŽNIK: Hdyž chceš žortować, to radšo směški powědaj.
JURIJ: Dano, sy pytnył, zo móže naš Reks serbsce?
DAN: Nó haj, wón rozumi. To tola ničo dale njeje.
JURIJ: Ju! Tu w Serbach su ludźo prjedy jenož z kóčkami a z kruwami serbsce rěčeli, z psami a z konjemi pak němsce.
DAN: Čehodla to?
JURIJ: Dokelž tute zwěrjata su knježkej słušeli.
MAĆ: Poskaj, Jurjo, to toho knjeza nětko cyle wěsće njezajimuje, wón dyrbi po tajkim puću sprócny być. Pokazaj jemu jeho stwu. Ja nětko wječer spřihotuju, potom móžetaj do łoža hić, abo hdyž so jemu spać njecha, móžetaj telewizu hladać.
DAN: Je dźensa wječor někajki dobry film?
MAĆ: Haj, francoska komedija z Louis de Funèsom.
DAN: Z Louis de Funèsom? Poskajće, jeho filmy su wulkotne! To bych jara rady hladał. Tež francosce derje rozumju.
JURIJ: Ale tu budźe tón film w němskej rěči.
DAN: Němsce?
JURIJ: Haj, ale wo to pokoj. Ja ći wujasnju wšo, štož njezrozumiš.
MAĆ: Nó, nětko hižo pójmy wječerjeć. Dajće sej słodźeć!
JURIJ: Daj mi sel, maći.

NOWE SŁOWA: wječer f.; wobjedować, uje, ował ipf.; kak so ći wjedźe?; skoržić, i, ił ipf.; chorować, uje, ował ipf.; wutroba; łžeć, i, ał ipf.; radźić, i, ił ipf.; wopačny; žortować, uje, ował ipf.; směšk; prjedy; ludźo; kóčka; kruwa; kóń, gen. konja m.; dokelž; zwěrjo, gen. zwěrjeća; knježk; słušeć, a, ał ipf.; zajimować, uje, ował ipf.; łožo; spać, i, ał ipf.; film; komedija; wulkotny; wujasnić, i, ił ipf.; wšo; ničo dale; wječerjeć, a, ał ipf.; sel f.

GRAMATIKA: mój, naju, namaj…, wój, waju, wamaj…; wonaj/wonej, jeju (wot njeju), jimaj (k nimaj)…
Nowakecy, Nowakec, Nowakecom, (widźu) Nowakec, (wo) Nowakecach, z Nowakecami

JEDYNADWACETA LEKCIJA

– Dobre ranje, Dano. Sy so derje wuspał?
– Kak na času je?
– Hižo we wosmich.
– Tak pozdźe? To tola móžno njeje. Njejsym docyła słyšał budźak zwonić.
– Wón tež zwonił njeje. Mamy tola prózdniny.
– Dyrbimoj potajkim stawać.
– Dźi so wumyć. Ja snědanje přihotuju. Naša mać je hižo na dźěło šła.
– Što sej dźensa zwoblěkam? Te stare dźinsy su hižo chětro mazane, ale druhe cholowy tu nimam…
– To hišće dźe.
– A tón pjezl je tež dobry dosć, nic?
– Pjezl njetrjebaš, košla ći dosaha. Dźensa budźe rjane wjedro. Kak je so ći wčera tón film spodobał?
– Sym so cyły wječor smjał. Poskaj, hdyž… ha ha ha… Louis de Funès… ha ha ha…
– Dźi so radšo wumyć. Ale bjer so z wodu na kedźbu, nětko rano najskerje ćopła woda njeběži, jenož zymna…
– Wšojedne. (Wón so wróći.)
– Što sy zabył?
– Sym něhdźe česak zabył, dyrbju jón pytać.
– Tón daloko njebudźe. Hladaj, wón je ći na špundowanje padnył.

NOWE SŁOWA: ranje; wuspać so, i, ał pf.; čas; pozdźe; budźak; prózdniny pl.; stawać, a, ał ipf.; snědanje; zwoblěkać sej, a, ał pf.; dźinsy pl.; mazany; cholowy pl.; pjezl m.; košla; wjedro; smjeć so, směje, smjał ipf.; woda; zymny; ćopły; zabyć, zabudźe, zabył pf.; něhdźe; česak; zhubić, i, ił pf.; špundowanje; padnyć, padnje, padnył pf.

GRAMATIKA: prěni (prěnja, prěnje), druhi, třeći…, jědnaty…, dwacety…, stoty, tysacty
jónu/raz, dwójce, trójce, štyri króć…
štó, koho, komu, koho, (wo) kim, z kim
što, čeho, čemu, što, (wo) čim, z čim
něchtó; něšto; nichtó; ničo
kajki; kotry; někajki; někotry; nikajki; žadyn, žana, žane

DWAJADWACETA LEKCIJA

– Dobre ranje. Je Jurij doma?
– Ně, wón je do wobchoda po całty šoł.
– Wy sće…
– Dan Ionescu z Bukaresta.
– Wy sće potajkim tón Jurjowy rumunski přećel. Škoda, zo tu mój bratr njeje, wón waš kraj jara derje znaje. Wón je nětkole w Bołharskej. Kak so ći tu spodoba? Sy so hižo na policiji přizjewił?^*)
– Ně, to ja jako rumunski staćan njetrjebam.
– Haj, to trjechi.
– Chceš trochu kofeja měć?
– Haj, rady. Dźakuju so. Poskaj, mi so jara spodobaja znamki, kotrež sy na wobalki lěpił, hdyž sy Jurjej pisał.
– Zběraš (hromadźiš) listowe znamki?
– Haj. Chceš sej moju zběrku wobhladać?
– Rady. Maš hišće druhe koniki?
– Wězo. Mam rady hudźbu…
– Kajku to? Klasisku? Modernu? Beethovena? Abba?
– Kóždu dobru hudźbu.
– Hraješ (piskaš) tež někajki instrument?
– Husle a tróšku gitaru.
– Klawěr nic?
– Ně, klawěr njemóžu hrać. Tež rady pućuju, sportuju, dobre filmy hladam…
– Sy wčera wječor tu francosku komediju widźał?
– Haj, ale mi so bóle dyrdomdejske filmy spodobaja.
– Z čim so w sporće zaběraš?
– Trochu płuwam a tež kopańcu hraju. A kajke koniki maš ty?
– Ja rady klasisku hudźbu słucham a dobre knihi čitam. Jako dźěćo sym tež wšelake wěcy zběrał, znamki, pohladnicy, znamješka, ale to je hižo dawno nimo.

*) W NDR někotre wopyty z wukraja dyrbjachu so na policiji přizjewić.

NOWE SŁOWA: wobchod; po; całta; škoda; kraj m.; Bołharska, eje f.; policija; přizjewić so, i, ił pf.; jako; staćan, pl. staćenjo; znamka; listowa znamka; wobalka; lěpić, i, ił ipf.; zběrać, a, ał ipf.; hromadźić, i, ił ipf.; zběrka; konik; hudźba; klasiski; moderny; piskać, a, ał ipf.; hrać, hraje, hrał ipf.; husle pl.; gitara; klawěr; sportować, uje, ował ipf.; zaběrać so, a, ał ipf.; pućować, uje, ował ipf.; dyrdomdejski; sport; płuwać, a, ał ipf.; kopańca; posłuchać, a, ał ipf.; wšelaki; znamješka; dawno

GRAMATIKA: nanaj /mužej /wučerjej /domaj /strojej,nanow /mužow /wučerjow /domow /strojow, nanomaj /mužomaj /wowčerjomaj /domomaj /strojomaj, nanow /mužow /wučerjow /domaj /strojej| žonje(ruce, holcy)/ tworni/ nocy/ myši, žonow/ twornjow/ nocow/ myšow, žonomaj/ twornjomaj/ nocomaj/ myšomaj | słowje (wóčce, plecy) /poli, słowow /polow, słowomaj /polomaj

taj dobraj, teju dobreju, tymaj dobrymaj | tej dobrej, teju dobreju, tymaj dobrymaj

TŘIADWACETA LEKCIJA

TOMAŠ: Kak so ći serbske spěwy (pěsnje) spodobaja?
DAN: Hišće ženje žadyn (žanu) słyšał njejsym.
TOMAŠ: Nic? Hdźe ma Jurij gitaru? Dyrbju će jedyn serbski spěw nawučić. Poskaj…
JURIJ: Witaj k nam, Tomašo! Kajku haru ty tu činiš!
TOMAŠ: Sym so će woprašeć přišoł, hač dźensa popołdnju přińdźeš, našemu nanej motorske sporjedźeć pomhać.
JURIJ: Dźensa popołdnju nic, pojědu z Danom k ćeće Madlenje do Njebjelčic. Dopołdnja bych chwile měł, ale to waš nan doma njeje.
TOMAŠ: Pojědźeš jutře do Haslowa na reje?
JURIJ: To ja hišće njewěm. To na tym zaleži, hač Dan sobu přińdźe abo nic. Rejuješ rady, Dano?
DAN: Haj, jara rady.
JURIJ: Nó, to rěka potajkim, zo pojědźemoj.
TOMAŠ: Što sej tu w Serbach hišće chcetaj wobhladać?
JURIJ: Najskerje sej do Błótow wulećimoj…
TOMAŠ: Ow, tam je rjenje. Ale dyrbitaj sej sobu čołmik wzać. W Delnjej Łužicy ludźo njekolesuja, woni čołmikuja. Hm… Poskaj, Jurjo, w přichodnym tydźenju budźe we Wotrowje serbski kwas. Tam dyrbitaj hić.
JURIJ: Štó so ženi?
TOMAŠ: Krawcec Jan.
JURIJ: Z kim to?
TOMAŠ: Z někajkej Margit Šołćic z Kulowa.
JURIJ: Wo tej hišće ničo słyšał njejsym.
TOMAŠ: Wšojedne. Dan sej tam naše swjedźenske drasty wobhlada, tu w Chrósćicach jenož te wšědne widźi. Kak so ći serbska narodna drasta spodoba (lubi), Dano?
DAN: Wona je trochu zrudna, cyła čorna.
TOMAŠ: Serbske stawizny njejsu tež přeco wjesołe byli. Jědź z Jurjom do Wotrowa, tam budźe cyły kwasny ćah w rjanych serbskich drastach: njewjesta, nawoženja, słónce, družce, a wězo tež braška. To je ta najwažniša wosoba!

NOWE SŁOWA: spěw; pěseń f.; popołdnja; motorske; sporjedźeć, a, ał ipf.; pomhać, a, ał ipf.; dopołdnja; chwila; reje pl.; zaležeć, i, ał ipf.; rejwać, a, ał ipf.; Błóta n. pl.; wulećeć sej, i, ał pf.; čołmik; kolesować, uje, ował ipf.; čołmikować, uje, ował ipf.; tydźeń m.; kwas; swjedźenski; drasta; wšědny; narodny; zrudny; ćah; njewjesta; nawoženja m.; słónka; družka; braška m.; wažny; wosoba

GRAMATIKA: mój/mojeho/mojemu… moja/mojeje/mojej… twój… swój
naju, waju, jeju, jich, jeho, jeje
—, sebje, sebi/sej, sebje/so, (wo) sebi, ze sobu
dźěćo, dźěsća, dźěsću…, dźěći, dźěći, dźěćom…, dźěsći, dźěsćow, dźěsćomaj…

ŠTYRIADWACETA LEKCIJA

TOMAŠ: Poskaj, Jurjo, zwotkel docyła Dana znaješ?
JURIJ: Wón je loni do Budyšina pisał, zo serbskich přećelow pyta. Naš rjadowniski wučer je mi jeho list přepodał. Mam jón hišće schowany, hladaj:

W Bukaresće dnja 10. 11. 1982

Lubi serbscy přećeljo!

Ja rěkam Dan Ionescu. Studuju slawistiku (čěšćinu a rušćinu), lětsa sym w druhim lětniku. We swobodnym so tež trochu ze serbšćinu zaběram, na našej uniwersiće mamy mjenujcy tež fakultatiwny kurs Wašeje rěče. Nažel hišće wjele nawuknył njejsym. Pytam potajkim někoho, kiž by sej ze mnu dopisować chcył. Nadźijam so, zo mi tuto listowanje w mojim studiju pomha.
Sym nětkole dwaceći lět. Rady dobru hudźbu słucham, čitam a tež ze sportom so zaběram. Bych so jara wjeselił, hdyž by mi něchtó serbsce napisał. Jelizo to je móžne, bych sej radšo z holcu (/z hólcom) dopisował.

Wutrobny dźak!

Z přećelskim postrowom

Waš

Dan Ionescu

NOWE SŁOWA: loni; rjadowniski; přepodać, a, ał pf.; lětsa; lětnik; swobodne n. sg.; fakultatiwny; kurs; dopisować sej, uje, ował ipf.; nadźeć so, ija, ijał ipf.; listowanje; studij m.; přećelski; postrow; hólc m.; kiž

GRAMATIKA: pisach, pisaše, pisaše; pisachmy, pisašće, pisachu; pisachmoj, pisaštaj/-štej
napisach, napisa, napisa; napisachmy, napisašće, napisachu; napisachmoj, napisaštaj/-štej
běch pisał(pisała, pisało), bě pisał(pisała, pisało)…
dźěłajo/dźěłajcy, wuknjo/wuknicy…
nawuknywši…
wuknjacy, njesucy, dawacy, wěrjacy, kupowacy…
kupowany, njeseny, wupity…
čitanje, wuknjenje, piće…

_________________________________________________

Search terms: lužická srbština, hornolužická srbština, kurs lužické srbštiny, kurs hornolužické srbštiny | język serbołużycki, język górnołużycki, kurs języka serbołużyckiego, kurs języka górnołużyckiego | course of Sorbian language, course of Wendish language, course of Lusatian language | cours du sorabe, cours de la langue sorabe | curs de sòrab, curs de llengua sòraba | Sorabeg, Sorabeg uhel | curso de sorabo, curso de sorbio, curso de lengua soraba, curso de lengua sorbia | Soirbis | Sòrbais | sorabio, sorbio, curso de lingua sorabia, curso de lingua sorbia | lusaziano, sorabo, corso del lusaziano, corso del sorabo, corso della lingua lusaziana, corso della lingua soraba | sorbisk | sorbiska | vendisk | cors de sorab, cors de lenga soraba | sorábio, sórbio, lusácio, curso da língua sorábia, curso da língua sórbia, curso da língua lusácia | limba sorabă, limba luzaciană (curs de)| верхнелужицкий язык, лужицкий язык, курс верхнелужицкого языка, курс лужицкого языка | sòrabu, lusatzianu, cursu de limba sòraba, cursu de limba lusatziana | Sorbisch, Wendisch, Sorbische Sprache, Wendische Sprache, Lehrgang der sorbischen Sprache, Lehrgang der wendischen Sprache | שיעורי סורבית |

KURS SERBSKEJE RĚČE / KURZ LUŽICKÉ SRBŠTINY

AUTOR

BLOGS I FOLLOW

MÉ OBLÍBENÉ BLOGY/MY PREFERED WEBLOGS

Pages

Blogs I Follow