çözmek
Appearance
Turkish
[edit]Etymology
[edit]From Ottoman Turkish چوزمك (çözmek, “to untie, unfasten, loosen, unravel, solve”),[1] from Proto-Turkic [Term?]. Cognate with Karakhanid [script needed] (çöžmēk, “to pull, stretch”), Azerbaijani çözmək (“to resolve”), Chagatai [script needed] (çözmek, “to take off, pull off, disperse”), Khorezmian Turkic [script needed] (çöz-, “to loosen, untie”), Kipchak [Arabic needed] (çöz-, “to untwist, untie”), Turkmen çözmek (“to untie, unleash, solve”).
Pronunciation
[edit]Verb
[edit]çözmek (third-person singular simple present çözer)
- (transitive) to untie, unfasten, unbutton
- (transitive) to unravel, disentangle, undo
- (transitive) to solve, resolve, decipher, figure out, reason
- (transitive) to dissolve, thaw, defrost
Conjugation
[edit]Conjugation of çözmek (aorist in -V²r)
Note: Actual conjugations can be more complex than tables below. Compound forms with the auxiliary olmak not shown. See also Appendix:Turkish suffixes#Verbs.
Positive declarative | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
infinitive | çözmek | |||||||
impersonal participle | imperfective | çözen | ||||||
perfective | çözmüş | |||||||
prospective | çözecek | |||||||
personal participle | non-prospective | çözdüğüm | çözdüğün | çözdüğü | çözdüğümüz | çözdüğünüz | çözdükleri | |
prospective | çözeceğim | çözeceğin | çözeceği | çözeceğimiz | çözeceğiniz | çözecekleri | ||
verbal noun | çözme | |||||||
way of doing | çözüş | |||||||
singular | plural | |||||||
1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
indicative | present | aorist | çözerim | çözersin | çözer | çözeriz | çözersiniz | çözerler |
imperfective | çözüyorum | çözüyorsun | çözüyor | çözüyoruz | çözüyorsunuz | çözüyorlar | ||
past | perfective | çözdüm | çözdün | çözdü | çözdük | çözdünüz | çözdüler | |
imperfective | çözüyordum | çözüyordun | çözüyordu | çözüyorduk | çözüyordunuz | çözüyorlardı (or çözüyordular) | ||
future | çözeceğim | çözeceksin | çözecek | çözeceğiz | çözeceksiniz | çözecekler | ||
inferential | perfective | çözmişim | çözmişsin | çözmiş | çözmişiz | çözmişsinüz | çözmişler | |
aorist | çözermişim | çözermişsin | çözermiş | çözermişiz | çözermişsiniz | çözerlermiş (or çözermişlar) | ||
imperfective | çözüyormuşum | çözüyormuşsun | çözüyormuş | çözüyormuşuz | çözüyormuşsunuz | çözüyorlarmış | ||
conditional | simple | çözsem | çözsen | çözse | çözsek | çözseniz | çözseler | |
perfective | çözseydim | çözseydin | çözseydi | çözseydik | çözseydiniz | çözseydiler | ||
optative | çözeyim | çözesin | çöze | çözelim | çözesiniz | çözeler | ||
progressive | çözmekteyim | çözmektesin | çözmekte | çözmekteyiz | çözmektesiniz | çözmekteler | ||
necessitative | çözmeliyim | çözmelisin | çözmeli | çözmeliyiz | çözmelisiniz | çözmeliler | ||
imperative | çöz | çözsün | çözün | çözsünler | ||||
Positive interrogative | ||||||||
singular | plural | |||||||
1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
indicative | present | aorist | çözer miyim? | çözer misin? | çözer mi? | çözer miyiz? | çözer misiniz? | çözerler mi? |
imperfective | çözüyor muyum? | çözüyor musun? | çözüyor mu? | çözüyor muyuz? | çözüyor musunuz? | çözüyorlar mı? | ||
past | perfective | çözdüm mü? | çözdün mü? | çözdü mü? | çözdük mü? | çözdünüz mü? | çözdüler mi? | |
imperfective | çözüyor muydum? | çözüyor muydun? | çözüyor muydu? | çözüyor muyduk? | çözüyor muydunuz? | çözüyorlar mıydı? | ||
future | çözecek miyim? | çözecek misin? | çözecek mi? | çözecek miyiz? | çözecek misiniz? | çözecekler mi? | ||
inferential | perfective | çözmüş müyüm? | çözmüş müsün? | çözmüş mü? | çözmüş müyüz? | çözmüş müsünüz? | çözmüşler mi? | |
aorist | çözer miymüşim? | çözer miymüşsin? | çözer miymüş? | çözer miymüşiz? | çözer miymüşsiniz? | çözerler miymiş? | ||
imperfective | çözüyor muymuşum? | çözüyor muymuşsun? | çözüyor muymuş? | çözüyor muymuşuz? | çözüyor muymuşsunuz? | çözüyorlar mıymış? | ||
conditional | simple | çözsem mi? | çözsen mi? | çözse mi? | çözsek mi? | çözseniz mi? | çözseler mi? | |
perfective | çözse miydim? | çözse miydin? | çözse miydi? | çözse miydik? | çözse miydiniz? | çözseler miydi? | ||
progressive | çözmekte miyim? | çözmekte misin? | çözmekte mi? | çözmekte miyiz? | çözmekte misiniz? | çözmekteler mi? | ||
necessitative | çözmeli miyim? | çözmeli misin? | çözmeli mi? | çözmeli miyiz? | çözmeli misiniz? | çözmeliler mi? | ||
Negative declarative | ||||||||
infinitive | çözmemek | |||||||
impersonal participle | imperfective | çözmeyen | ||||||
perfective | çözmemiş | |||||||
prospective | çözmeyecek | |||||||
personal participle | non-prospective | çözmediğim | çözmediğin | çözmediği | çözmediğimiz | çözmediğiniz | çözmedikleri | |
prospective | çözmeyeceğim | çözmeyeceğin | çözmeyeceği | çözmeyeceğimiz | çözmeyeceğiniz | çözmeyecekleri | ||
verbal noun | çözmeme | |||||||
way of doing | çözmeyüş | |||||||
singular | plural | |||||||
1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
indicative | present | aorist | çözmem | çözmezsin | çözmez | çözmeyiz | çözmezsiniz | çözmezler |
imperfective | çözmüyorum | çözmüyorsun | çözmüyor | çözmüyoruz | çözmüyorsunuz | çözmüyorlar | ||
past | perfective | çözmedim | çözmedin | çözmedi | çözmedik | çözmediniz | çözmediler | |
imperfective | çözmüyordum | çözmüyordun | çözmüyordu | çözmüyorduk | çözmüyordunuz | çözmüyorlardı | ||
future | çözmeyeceğim | çözmeyeceksin | çözmeyecek | çözmeyeceğiz | çözmeyeceksiniz | çözmeyecekler | ||
inferential | perfective | çözmemişim | çözmemişsin | çözmemiş | çözmemişiz | çözmemişsiniz | çözmemişler | |
aorist | çözmezmişim | çözmezmişsin | çözmezmiş | çözmezmişiz | çözmezmişsiniz | çözmezlermiş | ||
imperfective | çözmüyormuşum | çözmüyormuşsun | çözmüyormuş | çözmüyormuşuz | çözmüyormuşsunuz | çözmüyorlarmış | ||
conditional | simple | çözmesem | çözmesen | çözmese | çözmesek | çözmeseniz | çözmeseler | |
perfective | çözmeseydim | çözmeseydin | çözmeseydi | çözmeseydik | çözmeseydiniz | çözmeseydiler | ||
optative | çözmeyeyim | çözmeyesin | çözmeye | çözmeyelim | çözmeyesiniz | çözmeyeler | ||
progressive | çözmemekteyim | çözmemektesin | çözmemekte | çözmemekteyiz | çözmemektesiniz | çözmemekteler | ||
necessitative | çözmemeliyim | çözmemelisin | çözmemeli | çözmemeliyiz | çözmemelisiniz | çözmemeliler | ||
imperative | çözme | çözmesin | çözmeyin | çözmesinler | ||||
Negative interrogative | ||||||||
singular | plural | |||||||
1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
indicative | present | aorist | çözmez miyim? | çözmez misin? | çözmez mi? | çözmez miyiz? | çözmez misiniz? | çözmezler mi? |
imperfective | çözmüyor muyum? | çözmüyor musun? | çözmüyor mu? | çözmüyor muyuz? | çözmüyor musunuz? | çözmüyorlar mı? | ||
past | perfective | çözmedim mi? | çözmedin mi? | çözmedi mi? | çözmedik mi? | çözmediniz mi? | çözmediler mi? | |
imperfective | çözmüyor muydum? | çözmüyor muydun? | çözmüyor muydu? | çözmüyor muyduk? | çözmüyor muydunuz? | çözmüyorlar mıydı? | ||
future | çözmeyecek miyim? | çözmeyecek misin? | çözmeyecek mi? | çözmeyecek miyiz? | çözmeyecek misiniz? | çözmeyecekler mi? | ||
inferential | perfective | çözmemiş miyim? | çözmemiş misin? | çözmemiş mi? | çözmemiş miyiz? | çözmemiş misiniz? | çözmemişler mi? | |
aorist | çözmez miymişim? | çözmez miymişsin? | çözmez miymiş? | çözmez miymişiz? | çözmez miymişsiniz? | çözmezler miymiş? | ||
imperfective | çözmüyor muymuşum? | çözmüyor muymuşsun? | çözmüyor muymuş? | çözmüyor muymuşuz? | çözmüyor muymuşsunuz? | çözmüyorlar mıymış? | ||
conditional | simple | çözmesem mi? | çözmesen mi? | çözmese mi? | çözmesek mi? | çözmeseniz mi? | çözmeseler mi? | |
perfective | çözmese miydim? | çözmese miydin? | çözmese miydi? | çözmese miydik? | çözmese miydiniz? | çözmeseler miydi? | ||
progressive | çözmemekte miyim? | çözmemekte misin? | çözmemekte mi? | çözmemekte miyiz? | çözmemekte misiniz? | çözmemekteler mi? | ||
necessitative | çözmemeli miyim? | çözmemeli misin? | çözmemeli mi? | çözmemeli miyiz? | çözmemeli misiniz? | çözmemeliler mi? |
Derived terms
[edit]References
[edit]- ^ Redhouse, James W. (1890) “چوزمك”, in A Turkish and English Lexicon[1], Constantinople: A. H. Boyajian, page 736
Further reading
[edit]- “çözmek”, in Turkish dictionaries, Türk Dil Kurumu
- Clauson, Gerard (1972) “çöj-”, in An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish, Oxford: Clarendon Press, page 400
Categories:
- Turkish terms inherited from Ottoman Turkish
- Turkish terms derived from Ottoman Turkish
- Turkish terms inherited from Proto-Turkic
- Turkish terms derived from Proto-Turkic
- Turkish terms with IPA pronunciation
- Turkish terms with audio pronunciation
- Turkish lemmas
- Turkish verbs
- Turkish transitive verbs
- Turkish verbs with aorist in -V²r