Maryland

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

Al Maryland (a s lèś /ˈmɛrɨlənd/ in Inglés, scólta'l chè) 'l è 'n stat di Stat Unî ch'al fà part dla regiòṅ di Stat d'l Atlàntic Mèdi, in dla còsta èst dal paéś. Al cunfìna a nòrd cun la Pennsylvania, a èst c'n al Delaware, a sud-èst cun 'l ucéan Atlàntic, a sud cun la Virgìgna e c'n al Distrét ad Culùmbia e a òvest cun la Virgìgna Ucidentàla.

'L è òṅ di stat più pìcui dal paéś (42śum pòst c'n i sò 32.133 km², divìś in vint-quàtar cuntèi e in sènt-a-ssantatrî cumùṅ) ma di abitànt al gh 'n à dimóndi, siē migliòṅ (60.8% ad biànc e 29.8% ad négar, dat dal 2010), al quìnt più pîṅ stóp. In dal 1790 'l à dâ via ssanta mia quadrâ par dar vita a 'l Distrét ad Culùmbia e tiràr sù la capitàl di Stat Unî, Washington.

Al Maryland 'l è stâ una dal trédas culògni a tōr part a la rivulusiòṅ americàna e 'l 28 'd Avrìl dal 1788, finìda la guèra cun gl'ingléś, al s è unî a la federasiòṅ di Stat Unî. Al sò scutmàj ufisiàł 'l è Old Line State (Al vèć stat in prima lìnea). Al sò mòt invéci, in d'l itagliàṅ da na vòlta, 'l è „Fatti maschii, parole femine“ ch'a vōl dir „Fat masć, paròli fémni“ par dir che chi óm i péns'n a far i fat méntar cal dóni i dascóran sōl anc se 'l guèr'n al diś ch'al sèns 'l è piutòst „Fat decìś, paròli gentìli“. Al sò nóm (in latìn, Terra Mariae) al n daśvîṅ minga da la vìrgin Marìa mo invéci 'l è stâ sarnî in dal 1634 in unōr dla regìna Enrichéta Marìa 'd Burbòṅ, mujér ad Carl I.

La sò capitàla l'è la sitadìna 'd Annapolis ma i sèntar più grand dal stat i èṅ Baltimòra, Columbia e Germantown. L'ecunumìa śvilupàda dal Maryland, ch'la pōl cuntàr su i servìsi, la risérca, al biutecnulugìi e l'istrusiòṅ, la parmét a 'l sò famìji 'd avér in mèdia più bèsi in bisàca 'd tut la nasiòṅ, 72.483 dòlar in dal 2013, davànti a 'l New Jersey e a 'l Connecticut. L'agricultùra la pòrta sidròṅ, suca, langória, furmintòṅ, pamdòr, mlòṅ e arvéa. Inólt'r al Maryland al prudùś dimóndi lat e anc dal pés.

Anc s'al stat 'l è storicamènt dagnóra sèmpar da la banda dal partî demucràtic, da 'l 2015 al gh'à 'n guvernadōr republicàṅ, Larry Hogan, al secónd in sinquànt'an.

Culegamènt estéran

(EN) Al sit ufisiàł