θέμα

Από Βικιλεξικό
Μετάβαση στην πλοήγηση Πήδηση στην αναζήτηση

Νέα ελληνικά (el)

[επεξεργασία]
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική το θέμα τα θέματα
      γενική του θέματος των θεμάτων
    αιτιατική το θέμα τα θέματα
     κλητική θέμα θέματα
Κατηγορία όπως «κύμα» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

[επεξεργασία]
θέμα < (διαχρονικό δάνειο) ελληνιστική κοινή θέμα (→ δείτε και το αρχαίο τίθημι

Προφορά

[επεξεργασία]
ΔΦΑ : /ˈθe.ma/
τυπογραφικός συλλαβισμός : θέ‐μα

Ουσιαστικό

[επεξεργασία]

θέμα ουδέτερο

  1. το αντικείμενο συζήτησης
    ⮡  Το θέμα σήμερα είναι η μετάφραση.
  2. το αντικείμενο διαφωνίας ή αντιπαράθεσης
    ⮡  Το θέμα μας είναι αν θα πάμε βόλτα ή αν θα μείνομε σπίτι.
  3. το αντικείμενο της δικαστικής έρευνας και της νομικής απόδειξης
    ⮡  Ο εισαγγελέας τόνισε ότι το θέμα είναι εξαιρετικά λεπτό.
  4. το ζητούμενο
    1. ζήτημα που απασχολεί κάποιον, είναι υπόθεση που τον ενδιαφέρει ή τον αφορά
      ⮡  Δεν είναι δικό σου θέμα.
    2. (σε εκφράσεις + γενική πτώση)
      ⮡  θέμα τιμής, απόφασης, κρίσης
    3. (σε εξετάσεις μαθήματος)
      1. ένα ζήτημα που δίνεται σε εξετάσεις
      2. το αδίδακτο, το απόσπασμα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας που δίνεται στους μαθητές για να το μεταφράσουν
        ⮡  Το δεύτερο θέμα απαιτούσε καλή γνώση γραμματικής.
  5. η κεντρική ιδέα
    1. ο τίτλος μιας επιστημονικής εργασίας, ο οποίος σχετίζεται με το αντικείμενο πραγμάτευσης
      ⮡  Έχεις βρει θέμα για τη διατριβή σου;
    2. το κεντρικό ζήτημα στην πλοκή ενός λογοτεχνικού κειμένου, ενός κινηματογραφικού ή θεατρικού έργου
      ⮡  Ποιο είναι το θέμα το βιβλίου;
    3. αυτό που αναπαριστά ο καλλιτέχνης σε ένα έργο του
      ⮡  το θέμα του πίνακα
    4. (μουσική) εκείνη η μελωδία που είναι η βάση ανάπτυξης ενός μουσικού έργου. Συνήθως ακούγεται στην αρχή του έργου.
      ⮡  Ίσως το γνωστότερο μουσικό θέμα είναι η αρχή της 5ης συμφωνίας του Μπετόβεν.
      ⮡  Στις φούγκες, το αντίθεμα απαντάει στο θέμα.
      → δείτε και τη λέξη ρεφρέν
  6. (προφορικό, ευφημισμός) ψυχολογικό πρόβλημα, εμμονή, φοβία
    ⮡  Έχει ένα θέμα με την καθαριότητα.
  7. (γλωσσολογία, γραμματική) το μέρος της λέξης το οποίο παράγεται από τη ρίζα, παραμένει αφαιρώντας την κατάληξη και δε μεταβάλλεται κατά την κλίση
    ⮡  Από τη ρίζα γραφ- βγαίνουν τα θέματα γραφ-, γραμ-, γραμματ-
  8. (ιστορία) διοικητική περιφέρεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας κατά τον 7ο και 8ο αιώνα

Εκφράσεις

[επεξεργασία]

Συγγενικά

[επεξεργασία]
 ετυμολογικό πεδίο 
θεμ- θεματ- 

→ και δείτε τη λέξη τίθεμαι

Μεταφράσεις

[επεξεργασία]
    θέμα

Πηγές

[επεξεργασία]


Αρχαία ελληνικά (grc)

[επεξεργασία]
ελληνιστική κοινή (αρχαία κλίση)
δε μαρτυρείται δυϊκός αριθμός
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική τὸ θέμᾰ τὰ θέμᾰτᾰ
      γενική τοῦ θέμᾰτος τῶν θεμᾰ́των
      δοτική τῷ θέμᾰτῐ τοῖς θέμᾰσῐ(ν)
    αιτιατική τὸ θέμᾰ τὰ θέμᾰτᾰ
     κλητική ὦ! θέμᾰ θέμᾰτᾰ
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  θέμᾰτε
γεν-δοτ τοῖν  θεμᾰ́τοιν
3η κλίση, Κατηγορία 'κτῆμα' όπως «κτῆμα» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

[επεξεργασία]
θέμα (ελληνιστική κοινή) < θέμα θε- όπως στην αρχαία ελληνική τίθημι (απαντά σε τύπους όπως στον πληθυντικό τίθεμεν + -μα Δείτε ομόρριζα στο τίθημι.

Ουσιαστικό

[επεξεργασία]

θέμα ουδέτερο


Απόγονοι

[επεξεργασία]

θέμα (ελληνιστική κοινή)

→ μεσαιωνικά ελληνικά: θέμα (διοικητική περιφέρεια)
↴ νέα ελληνικά: θέμα
↷ γεωργιανά: თემი (temi)
↴ νέα ελληνικά: θέμα
↷ γεωργιανά: თემა (tema)
↷ υστερολατινικά: thema
[…] ↷ αγγλικά: theme
↷ γαλλικά: thème
↷ γερμανικά: Thema
↷ ιταλικά: thème

και δείτε περισσότερα στις #Μεταφράσεις

Πηγές

[επεξεργασία]
Ανακτήθηκε από "https://el.wiktionary.org/w/index.php?title=θέμα&oldid=5674743"