| dbo:abstract
|
- ليوناردو بروني (بالإيطالية: Leonardo Bruni) أو ليوناردو أرينتو (بالإيطالية: Leonardo Aretino) (تقريباً 1370 - 9 مارس 1444) كان إنسانيًا ومؤرخًا ورجل دولة إيطالي. يعرف بأنه أول مؤرخ حديث. (ar)
- Leonardo Bruni (Arezzo, 1370 - Florència, 9 de març de 1444) o Leonardo Aretino, humanista, historiador i polític italià. (ca)
- Leonardo Bruni, též Leonardo Aretino či Arentinus (asi 1370 Arezzo – 9. března 1444 Florencie) byl italský historik a politik. Někdy je označovaný za prvního moderního historika, neboť ve svých dílech odmítal všechny legendární prvky. Byl představitelem humanismu a žákem průkopníka humanismu Coluccio Salutatiho. Byl též významným politikem: papežským tajemníkem (1405–1414) a kancléřem (v zásadě premiérem) Florentské republiky (1410–1411, 1427–1444), v kterémžto úřadě nahradil svého učitele Salutatiho. Jeho politická moc byla ovšem limitována vlivem rodin Albizziů a Medicejských. Ve svém díle Historiarium Florentinarum Libri XII jako první rozdělil dějiny civilizace na starověk, středověk a novověk (ačkoli éry vymezil jinými daty než pozdější moderní autoři, jejichž význam časem převládl). Překládal do latiny díla Platóna, Plútarcha, Démosthena či Aristotela, a to novým způsobem: jako první středověký autor vynechal všechny scholastické a jiné tradiční dodatky či přípisky (komentáře) a přeložil opravdu jen původní texty antických autorů. Je vůbec autorem pojmu "překlad" (traductio) v jeho moderním významu (prvně pojmu užil v jednom svém dopise kolem roku 1400). Jeho dosud nevídaně autentické překlady měly obrovský vliv na renesanční kulturu (zem. Aristotelova Etika Nikomachova). Velký vliv měl též jeho spis De studiis et litteris, v němž vyložil své názory na zásadní roli vzdělání, především pak jazykového. Z jeho pojmu studia humanitatis (zhruba "studia lidských snah") pocházejí pojmy humanismus i humanitní vědy. Byl zastáncem vzdělání žen. Jako první humanista se – v reakci na teze Platónovy – věnoval tématu stejnopohlavní lásky. Biografii věnoval Ciceronovi (v latině), v italštině pak napsal paralelní životopis Danteho a Petrarky. Někdy mu bylo připisováno i autorství několika komedií, ale autorem byl patrně jistý mnich z De la Sorte. Zúčastnil se kostnického koncilu roku 1415. Byl pohřben v kostele sv. Kříže ve Florencii, jeho hrobku vytvořil sochař . (cs)
- Ο Λεονάρντο Μπρούνι (ή Λεονάρντο Αρετίνο, 1370 - 9 Μαρτίου 1444) ήταν Ιταλός ουμανιστής, ιστορικός και πολιτικός, συχνά αναγνωρίζεται ως ο πιο σημαντικός ανθρωπιστικός ιστορικός της πρώιμης Αναγέννησης. Τον έχουν αποκαλέσει ως τον πρώτο μοντέρνο ιστορικό. Ήταν το πρώτο άτομο που έγραψε χρησιμοποιώντας τρεις διαφορετικές περιόδους της ιστορίας : Αρχαιότητα, Μεσαίωνας και Σύγχρονη Εποχή. Οι ημερομηνίες που ο Μπρούνι χρησιμοποίησε για να καθορίσει τις περιόδους δεν είναι ακριβώς αυτές που οι σύγχρονοι ιστορικοί χρησιμοποιούν σήμερα αλλά καθόρισε την εννοιολογική βάση για μια τριμερή διαίρεση της ιστορίας. (el)
- Leonardo BRUNI aŭ ARETINO (n. en 1369 - m. la 9-an de marto 1444) estis eminenta humanisto, historiisto kaj kanceliero de Florenco dum frua Renesanco. Li estas kelkfoje rigardita kiel la unua moderna historiisto. Bruni naskiĝis en Arezzo (Toskanio), kaj estis la ĉefa lernejano de Coluccio Salutati. Li fariĝis lia posteulo kiel kanceliero inter 1410 kaj 1411, kaj denove ekde 1427 ĝis sia morto. La epoko de la kanceliero Bruni ne estis tiom tumultema kiom la antaŭaj jaroj : Florenco tamen daŭre partoprenis militojn. Bruni cetere ne estris la urbon tiom firme kiom sia antaŭulo, ĉar la familioj kaj Mediĉoj iom post iom proprigis al si la veran urban potencon. Bruni estis identigita de Arthur Field kiel unu el la komplotanoj kontraŭ Kosimo de Mediĉo en 1437. Li mortis en 1444 kaj estis anstataŭita de la kanceliero . (eo)
- Leonardo Bruni (* um 1369 in Arezzo; † 9. März 1444 in Florenz), nach seiner Heimatstadt auch Aretino genannt, war ein italienischer Humanist und Staatskanzler von Florenz. (de)
- Leonardo Bruni, también llamado Leonardo Aretino (Arezzo, 1369 - Florencia, 1444), fue un humanista, historiador y político italiano. (es)
- Leonardo Bruni edo Leonardo Aretino (Arezzo, 1370eko otsailaren 1a - Florentzia, 1444ko martxoaren 9a) italiar politikari, historialari eta humanista izan zen. buruzagi politiko eta kulturalaren ikasle izan zen, eta Florentziako kantziler karguan jarraitu zion. Harengandik ikasi zituen gizalegezko humanismoaren ideiak. 1405etik 1414ra lau aita santuren idazkari apostolikoa izan zen. Lehen historialari modernoa deitu izan zaio. Historia hiru etapatan banatzen lehena izan zen: Antzinatasuna, Erdi Aroa eta Aro Modernoa. Bere lanik ezagunena Historiarum Florentini populi libri XII da (Florentziako herriaren historia, 12 liburu). Zizeron, Dante eta Petrarcaren biografiak ere idatzi zituen. Historia eta filosofiako lan asko ere itzuli zituen grekotik latinera. Aristotelesen lanen itzulpenak asko zabaldu ziren. (eu)
- Leonardo Bruni (or Leonardo Aretino; c. 1370 – March 9, 1444) was an Italian humanist, historian and statesman, often recognized as the most important humanist historian of the early Renaissance. He has been called the first modern historian. He was the earliest person to write using the three-period view of history: Antiquity, Middle Ages, and Modern. The dates Bruni used to define the periods are not exactly what modern historians use today, but he laid the conceptual groundwork for a tripartite division of history. (en)
- Leonardo Bruni (en français Léonard Bruni et en latin Leonardus Brunus Aretinus), également connu en français sous le nom de Léonard l'Arétin, né vers 1370 à Arezzo et mort le 9 mars 1444 à Florence, est un chancelier florentin, un philosophe, un humaniste, un historien et un traducteur italien — il est considéré comme le créateur de la forme renaissance de la traduction — actif à Florence dans la première moitié du Quattrocento. (fr)
- Leonardo Bruni (atau Leonardo Aretino; s. 1370 – 9 Maret 1444) adalah seorang humanis, sejarawan dan negarawan asal Italia, yang sering dikenal sebagai sejarawan humanis paling penting dari awal Renaisans. Ia disebut sejarawan modern pertama. Ia adalah orang terawal yang menulis memakai pandangan sejarah tiga periode: zaman kuno, Abad Pertengahan, dan zaman modern. (in)
- 레오나르도 브루니(Leonardo Bruni, 또는 Leonardo Aretino라고 불림, c. 1370, 토스카나주 아레초도 아레초 – 1444년 3월 9일)는 이탈리아의 인문주의자, 사학자 그리고 정치인이였다. 그는 최초의 현대 사학자라고 불려왔다. (ko)
- レオナルド・ブルーニ（Leonardo Bruni、1370年頃 - 1444年3月9日）は、イタリアのヒューマニスト、政治家、歴史家。 (ja)
- Leonardo Bruni, detto Leonardo Aretino (Arezzo, 1º febbraio 1370 – Firenze, 9 marzo 1444), è stato un politico, scrittore e umanista italiano originario della Toscana, attivo soprattutto a Firenze, nella cui Repubblica ricoprì la più alta carica di governo (Cancelliere) nella prima metà del Quattrocento. Spesso riconosciuto come il più importante storico umanista del primo Rinascimento, è stato anche indicato come il primo storico moderno. Fu il primo ad utilizzare la divisione della storia in tre periodi: antichità, medioevo, età moderna. Sebbene le date utilizzate da Bruni per definire i periodi non siano esattamente le stesse utilizzate dagli storici contemporanei, egli pose le basi concettuali per la divisione tripartita della storia. (it)
- Leonardo Bruni (Leonardus Brunus Aretinus, Leonardo Aretino) (Arezzo, 1 de fevereiro de 1370 – Florença, 9 de março de 1444) foi humanista, secretário papal, filósofo, historiador, tradutor e chanceler italiano. É considerado criador da forma renascentista da tradução e um dos primeiros historiadores da época moderna. (pt)
- Leonardo Bruni (Arezzo, 1370 (onzeker) – Florence, 9 maart 1444) was een Italiaanse humanist en historicus. Hij schreef het twaalfdelige "De Geschiedenis van het Florentijnse Volk" (Historiarium Florentinarum Libri XII), dat beschouwd wordt als het eerste moderne geschiedwerk, omdat het zich op een aantal punten onderscheidt van de middeleeuwse historiografie. Het werk concentreert zich op het politieke vlak, waarbij burgerlijke trots en patriottisme centraal staan, dit in tegenstelling tot de middeleeuwse aandacht voor het religieuze. Bruni hanteert een periodisering op basis van republikeinse vrijheid, die losstaat van een middeleeuws-christelijke indeling op basis van de Bijbel. Zijn stijl en inhoud worden gekarakteriseerd door een imitatie van het klassieke model, met het vermelden van redevoeringen in gepolijst Latijns proza en aandacht voor vorm. De geschiedschrijving van Bruni staat dus niet langer in dienst van God, maar in dienst van de stadstaat. Verder stelde hij, in navolging van de klassieke Romein Cicero, het humanisme in dienst van de maatschappij. (Civic Humanism) (nl)
- Leonardo Bruni, zwany też Leonardo Aretino (ur. ok. 1369/1370 w Arezzo, zm. 9 marca 1444 we Florencji) – humanista włoski, historyk, pionier historiografii renesansowej, polityk, dyplomata. Studiował literaturę antyczną pod kierunkiem greckiego uczonego Manuela Chrysolorasa. W latach 1405-1415 zajmował, z krótkimi przerwami, stanowisko sekretarza kancelarii papieskiej. Jako sekretarz Jana XXIII uczestniczył w soborze w Konstancji. W 1415 po usunięciu Jana XXIII ze stolicy papieskiej Bruni udał się do Florencji. Od 1427 aż do śmierci pełnił funkcję kanclerza Republiki Florenckiej. Ceniony z powodu świetnej znajomości łaciny tłumaczył na ten język z greckiego m.in. dzieła Homera, Arystotelesa, Demostenesa, Platona, Plutarcha i Ksenofonta. Jest autorem znanego żywota Dantego napisanego po włosku (Vita di Dante). Pozostawił również po sobie dzieła historyczne: Rerum suo tempore gestarum commentaria oraz Historiarum florentini populi libri XII. To ostatnie, obejmujące okres od założenia miasta do 1404 roku, jest uznawane, ze względu na krytyczne wykorzystanie źródeł, za pierwszą nowoczesną pracę o historii Florencji. Zapoczątkowała ona retoryczny model pisania historii w historiografii renesansowej. W pracy tej autor ściśle przestrzegł kanonów retoryki greckiej i łacińskiej, uznając antyczny styl pisarstwa historycznego za najdoskonalszy. Bruni odrzucił średniowieczne przeświadczenie o wpływach sił nadprzyrodzonych na bieg historii. Skupił się na historii politycznej i ludziach, którzy ją tworzyli. W uznaniu za to dzieło Bruni i jego potomkowie zostali zwolnieni z obowiązku płacenia podatków przez Republikę Florencką. Leonardo Bruni został pochowany na koszt państwa na cmentarzu Santa Croce we Florencji, do trumny włożono kopię jego Historii florenckiej oraz koronę laurową na jego głowę. Grobowiec Leonarda Bruni wykonał Bernardo Rossellino. Ważniejsze prace:
* Historia florencka w 12 księgach, (Historiarium Florentinarum Libri XII), druk 1610;
* Komentarze do dziejów greckich, druk 1539;
* Komentarze do dziejów Włoch w jego czasach, (Rerum suo tempore in Italia gestarum commentarius), druk 1539;
* O studiach literackich, (De studiis et litteris);
* O wojnie italskiej przeciw Gotom (De Bello Italico adversus Gothos), druk 1470;
* O wojnie punickiej, druk 1490;
* Żywot Dantego, (Vita di Dante);
* Listy, (Epistolae Familiares) - dziesięć tomów listów.
* Żywot Cycerona (Vita Ciceronis) (pl)
- Leonardo Bruni, född 1374 i Arezzo, död 9 mars 1444 i Florens, var en ledande humanist, historiker och kansler av Florens. Han har kallats den förste moderna historikern. Leonardo Bruni var den främste eleven till Coluccio Salutati och efterträdde denne som kansler 1410. Brunis tid som kansler var inte lika farofylld som den varit några år dessförinnan, men präglades ändå av seglivade krig. Hans period var mindre upphöjd än hans föregångare, då först familjen och sedan Medici dominerade Florens. Han efterträddes av Carlo Marsuppini. Det främsta alstret av Bruni är "Historiarium Florentinarum Libri XII" (Det florentinska folkets historia), som har kallats det första moderna historieverket. Bruni var den förste att strukturera historien med treperiodsystemet: antiken, medeltiden, och modern tid. Termen "medeltid" myntades dock av Flavio Biondo. Indelningen skiljer sig årtalsmässigt från nutida men den begreppsliga grunden för epokindelning används ännu och är ett verk av hans hand. Fastän det troligen inte var Brunis intention, har treperiodssystemt kallats en sekulär historieskrivning, vilket är ytterligare ett skäl till benämningen "modern historia". Man kan finna spår av Petrarca i periodsystemet. Petrarca hade en generation tidigare skrivit om Den mörka tiden, som innefattade tiden från Romarrikets fall till hans egen tid. Det var Bruni och hans samtida som menade att de lämnat den mörka tiden bakom sig, och logiskt följde att kalla mellanperioden "medeltiden" (i betydelsen "mittentiden"). Leonardo Bruni verkar även ha myntad uttrycket studia humanitatis, i betydelsen att studera det genuint mänskliga i motsats till teologi och metafysik. Detta uttryck ligger till grund för termen humanist. I egenskap av humanist var Bruni livligt upptagen med att översätta verk av Platon och Aristoteles. Han använde Tacitus Historiae för att ge tyngd åt sina republikanska idéer där han verkade för att de romerska historikerna skulle beaktas av renässansens politiska tänkare. Han har även författat biografier över Dante och Petrarca, samt Cicero och Aristotles. (sv)
- Леона́рдо Бру́ни (итал. Leonardo Bruni из Ареццо, поэтому называл себя Аретинским — Aretino; 1370 или 1374, Ареццо — 8 марта 1444, Флоренция) — итальянский гуманист, писатель и историк эпохи Возрождения. (ru)
- Леона́рдо Бру́ні Ареті́но (італ. Leonardo Bruni Aretino; нар. бл. 1370, Ареццо — пом. 8 березня 1444, Флоренція) — італійський мислитель, письменник та філософ епохи Відродження, учень Салютаті, основоположник громадянського гуманізму, канцлер-історіограф Флорентійської республіки. (uk)
- 李奧納多·布鲁尼（Leonardo Bruni，人称 Leonardo Aretino，1370年於阿雷佐－1444年3月9日於佛羅倫斯）義大利文藝復興時期人文主義者，歷史學家，曾任佛羅倫斯執政官、教皇秘书。 (zh)
|
| rdfs:comment
|
- ليوناردو بروني (بالإيطالية: Leonardo Bruni) أو ليوناردو أرينتو (بالإيطالية: Leonardo Aretino) (تقريباً 1370 - 9 مارس 1444) كان إنسانيًا ومؤرخًا ورجل دولة إيطالي. يعرف بأنه أول مؤرخ حديث. (ar)
- Leonardo Bruni (Arezzo, 1370 - Florència, 9 de març de 1444) o Leonardo Aretino, humanista, historiador i polític italià. (ca)
- Ο Λεονάρντο Μπρούνι (ή Λεονάρντο Αρετίνο, 1370 - 9 Μαρτίου 1444) ήταν Ιταλός ουμανιστής, ιστορικός και πολιτικός, συχνά αναγνωρίζεται ως ο πιο σημαντικός ανθρωπιστικός ιστορικός της πρώιμης Αναγέννησης. Τον έχουν αποκαλέσει ως τον πρώτο μοντέρνο ιστορικό. Ήταν το πρώτο άτομο που έγραψε χρησιμοποιώντας τρεις διαφορετικές περιόδους της ιστορίας : Αρχαιότητα, Μεσαίωνας και Σύγχρονη Εποχή. Οι ημερομηνίες που ο Μπρούνι χρησιμοποίησε για να καθορίσει τις περιόδους δεν είναι ακριβώς αυτές που οι σύγχρονοι ιστορικοί χρησιμοποιούν σήμερα αλλά καθόρισε την εννοιολογική βάση για μια τριμερή διαίρεση της ιστορίας. (el)
- Leonardo Bruni (* um 1369 in Arezzo; † 9. März 1444 in Florenz), nach seiner Heimatstadt auch Aretino genannt, war ein italienischer Humanist und Staatskanzler von Florenz. (de)
- Leonardo Bruni, también llamado Leonardo Aretino (Arezzo, 1369 - Florencia, 1444), fue un humanista, historiador y político italiano. (es)
- Leonardo Bruni (or Leonardo Aretino; c. 1370 – March 9, 1444) was an Italian humanist, historian and statesman, often recognized as the most important humanist historian of the early Renaissance. He has been called the first modern historian. He was the earliest person to write using the three-period view of history: Antiquity, Middle Ages, and Modern. The dates Bruni used to define the periods are not exactly what modern historians use today, but he laid the conceptual groundwork for a tripartite division of history. (en)
- Leonardo Bruni (en français Léonard Bruni et en latin Leonardus Brunus Aretinus), également connu en français sous le nom de Léonard l'Arétin, né vers 1370 à Arezzo et mort le 9 mars 1444 à Florence, est un chancelier florentin, un philosophe, un humaniste, un historien et un traducteur italien — il est considéré comme le créateur de la forme renaissance de la traduction — actif à Florence dans la première moitié du Quattrocento. (fr)
- Leonardo Bruni (atau Leonardo Aretino; s. 1370 – 9 Maret 1444) adalah seorang humanis, sejarawan dan negarawan asal Italia, yang sering dikenal sebagai sejarawan humanis paling penting dari awal Renaisans. Ia disebut sejarawan modern pertama. Ia adalah orang terawal yang menulis memakai pandangan sejarah tiga periode: zaman kuno, Abad Pertengahan, dan zaman modern. (in)
- 레오나르도 브루니(Leonardo Bruni, 또는 Leonardo Aretino라고 불림, c. 1370, 토스카나주 아레초도 아레초 – 1444년 3월 9일)는 이탈리아의 인문주의자, 사학자 그리고 정치인이였다. 그는 최초의 현대 사학자라고 불려왔다. (ko)
- レオナルド・ブルーニ（Leonardo Bruni、1370年頃 - 1444年3月9日）は、イタリアのヒューマニスト、政治家、歴史家。 (ja)
- Leonardo Bruni (Leonardus Brunus Aretinus, Leonardo Aretino) (Arezzo, 1 de fevereiro de 1370 – Florença, 9 de março de 1444) foi humanista, secretário papal, filósofo, historiador, tradutor e chanceler italiano. É considerado criador da forma renascentista da tradução e um dos primeiros historiadores da época moderna. (pt)
- Леона́рдо Бру́ни (итал. Leonardo Bruni из Ареццо, поэтому называл себя Аретинским — Aretino; 1370 или 1374, Ареццо — 8 марта 1444, Флоренция) — итальянский гуманист, писатель и историк эпохи Возрождения. (ru)
- Леона́рдо Бру́ні Ареті́но (італ. Leonardo Bruni Aretino; нар. бл. 1370, Ареццо — пом. 8 березня 1444, Флоренція) — італійський мислитель, письменник та філософ епохи Відродження, учень Салютаті, основоположник громадянського гуманізму, канцлер-історіограф Флорентійської республіки. (uk)
- 李奧納多·布鲁尼（Leonardo Bruni，人称 Leonardo Aretino，1370年於阿雷佐－1444年3月9日於佛羅倫斯）義大利文藝復興時期人文主義者，歷史學家，曾任佛羅倫斯執政官、教皇秘书。 (zh)
- Leonardo Bruni, též Leonardo Aretino či Arentinus (asi 1370 Arezzo – 9. března 1444 Florencie) byl italský historik a politik. Někdy je označovaný za prvního moderního historika, neboť ve svých dílech odmítal všechny legendární prvky. Byl představitelem humanismu a žákem průkopníka humanismu Coluccio Salutatiho. Byl též významným politikem: papežským tajemníkem (1405–1414) a kancléřem (v zásadě premiérem) Florentské republiky (1410–1411, 1427–1444), v kterémžto úřadě nahradil svého učitele Salutatiho. Jeho politická moc byla ovšem limitována vlivem rodin Albizziů a Medicejských. (cs)
- Leonardo BRUNI aŭ ARETINO (n. en 1369 - m. la 9-an de marto 1444) estis eminenta humanisto, historiisto kaj kanceliero de Florenco dum frua Renesanco. Li estas kelkfoje rigardita kiel la unua moderna historiisto. (eo)
- Leonardo Bruni edo Leonardo Aretino (Arezzo, 1370eko otsailaren 1a - Florentzia, 1444ko martxoaren 9a) italiar politikari, historialari eta humanista izan zen. buruzagi politiko eta kulturalaren ikasle izan zen, eta Florentziako kantziler karguan jarraitu zion. Harengandik ikasi zituen gizalegezko humanismoaren ideiak. 1405etik 1414ra lau aita santuren idazkari apostolikoa izan zen. (eu)
- Leonardo Bruni, detto Leonardo Aretino (Arezzo, 1º febbraio 1370 – Firenze, 9 marzo 1444), è stato un politico, scrittore e umanista italiano originario della Toscana, attivo soprattutto a Firenze, nella cui Repubblica ricoprì la più alta carica di governo (Cancelliere) nella prima metà del Quattrocento. (it)
- Leonardo Bruni (Arezzo, 1370 (onzeker) – Florence, 9 maart 1444) was een Italiaanse humanist en historicus. Hij schreef het twaalfdelige "De Geschiedenis van het Florentijnse Volk" (Historiarium Florentinarum Libri XII), dat beschouwd wordt als het eerste moderne geschiedwerk, omdat het zich op een aantal punten onderscheidt van de middeleeuwse historiografie. Zijn stijl en inhoud worden gekarakteriseerd door een imitatie van het klassieke model, met het vermelden van redevoeringen in gepolijst Latijns proza en aandacht voor vorm. (nl)
- Leonardo Bruni, zwany też Leonardo Aretino (ur. ok. 1369/1370 w Arezzo, zm. 9 marca 1444 we Florencji) – humanista włoski, historyk, pionier historiografii renesansowej, polityk, dyplomata. Studiował literaturę antyczną pod kierunkiem greckiego uczonego Manuela Chrysolorasa. W latach 1405-1415 zajmował, z krótkimi przerwami, stanowisko sekretarza kancelarii papieskiej. Jako sekretarz Jana XXIII uczestniczył w soborze w Konstancji. W 1415 po usunięciu Jana XXIII ze stolicy papieskiej Bruni udał się do Florencji. Od 1427 aż do śmierci pełnił funkcję kanclerza Republiki Florenckiej. (pl)
- Leonardo Bruni, född 1374 i Arezzo, död 9 mars 1444 i Florens, var en ledande humanist, historiker och kansler av Florens. Han har kallats den förste moderna historikern. Leonardo Bruni var den främste eleven till Coluccio Salutati och efterträdde denne som kansler 1410. Brunis tid som kansler var inte lika farofylld som den varit några år dessförinnan, men präglades ändå av seglivade krig. Hans period var mindre upphöjd än hans föregångare, då först familjen och sedan Medici dominerade Florens. Han efterträddes av Carlo Marsuppini. (sv)
|
