Annabi Ibrahima Suurili

surah
Pahi la	Alikuraan
Siɣili-lana yuli	Ibrahim
Be lɛbigili zuliya nima ni	14. Abraham, Q31204668
Balli tuma bɛi balli yuli	laribanchi
Tuma ŋɔ maa zaa bɛla URL maa ni	https://quran.com/14
Nahingbaŋ	Meccan surah

E-Class

Annabi Ibrahima Suurili (Ibrahim إِبْرَاهِيم)^[1] ŋɔ maa baŋsirila di ni tu kamaata ni bɛ niŋ wa’azu shεm, ni dolsigu n-zaŋ chaŋ binyεr’ shεŋa din daa paai ali’umma shaba ban pun gari la, di puuni din viεla ni din bi viεla.

Aaya nima

Aaya nima:^[2]

1. Alif-Laam-Ra (A.L.R.). Bachi gaŋ gaŋ ŋɔ maa wuhirimi ni Alkur’aani nyɛla Muɣujiza (lahiʒibsi din ka ŋmali), dama so ʒi di gbinni naɣila Naawuni. Di (Alkur’aani) nyɛla litaafi shεli Ti (Tinim’ Naawuni) ni siɣisi na n-ti ti a (Annabi Muhammadu), domin a zaŋ li yihi ninsalinim’ zimsim ni n-zaŋ chaŋ neesim puuni ni bɛ Duuma (Naawuni) yεda, n-zaŋ chaŋ Nyεŋda, Duuma paɣirigu la soli.
2. Naawuni n-nyɛŊun su din be sagbana ni, ni din be tiŋgbani ni.Yaha! Chεfurinim’ mali ashaara din nyɛ azaabakpeeni.
3. Ninvuɣu shεba ban yuri Dunia bεhigu n-gari Chiyaama, ka taɣiri ninsalinim’ ka chɛ Naawuni soli, ka bɔri di gɔŋbu. Tɔ! Bannim’ maa be birginsim din niŋ katiŋ’ (ka chɛ dolsigu) ni.
4. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) na ʒin tim tuun’ so na naɣila ni o niriba zilli zuɣu, domin o kahigi neei ba. Din nyaaŋa, ka Naawuni birgi O ni bɔri so, ka dolsi O ni bɔri so. Yaha! Ŋuna (Naawuni) n-nyɛ Nyεŋda, Yεmgoliŋgalana.
5. Yaha! Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) daa tim Annabi Musa na ni ti dalirinima, (ka yεli o): “Yihimi a niriba zimsim ni n-zaŋ chaŋ neesim ni. Yaha! Teemi ba ni Naawuni dabsa. Achiika! Dinnim’ maa puuni mali kpahimbu n-zaŋ ti ŋun kam nyɛ suɣulolana, ŋun paɣira.
6. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Teemi saha shεli Annabi Musa ni daa yεli o niriba: “Teemi ya Naawuni ni’ima shɛli O ni niŋ ya, saha shεli Oni daa tilgi ya ka chɛ Fir’auna niriba, ka bɛ lamdi ya azaaba bεɣu, bɛ daa kɔrtila yi bidibsi, ka chɛri yi bipuɣinsi, di lala maa daa shiri nyɛla dahimbu zaɣititali din yi yi Duuma (Naawuni) sani na.”
7. Yaha! Teemi ya saha shεli yi Duuma (Naawuni) ni daa moli molo (ka yɛli): “Achiika! Yi yi paɣi, achiika! N (Mani Naawuni) ni pahi ya, amaa! Yi yi niŋ gutulunsi, achiika! N daazaaba nyɛla din kpɛma.”
8. Ka Annabi Musa yεli: “Yi yi niŋ chɛfuritali, yi mini ban be tiŋgbani ni namgbaniyini, tɔ! Achiika! Naawuni nyɛla Bundana (ka chɛ yi jɛma), Duuma paɣirigu.
9. Di ni bɔŋɔ, ninvuɣu shεba ban daa kana pɔi ni yinim’ maa lahibali bi paai ya, bana n-nyɛ Annabi Nuhu niriba, ni Aadunim’ mini Samuudunima, ni ban daa kana bɛ nyaaŋa ka so ʒi ba m-pahila Naawuni, bɛ tuumba daa kaba na ni dalirinim’ polo ni, ka bɛ labsi bɛ nuhi nniŋ bɛ noya ni (n-dimda domin suli zuɣu). Yaha! Ka bɛ yεli: “Achiika! Ti niŋ chεfuritali ni bɛ ni tim ya shɛli zuɣu maa na. Yaha! Achiika! Tinim’ bela zilsigu din zilgi puuni ni yi ni boondi ti nzaŋ chaŋ shɛli ni maa.”
10. Ka bɛ tuumba maa yεli:“Dini bɔŋɔ, zilsigu be Naawuni yεltɔɣa ni? Ŋuna nnyɛŊun pili sagbana mini tiŋgbani nambu. O boondi ya mi ni O ti chɛ yi taya m-paŋ ya, ka lahi naɣisi n-tin ya hali ni saha shεli O ni zali ya (yi Dunia ʒia puuni). Ka bɛ yɛli: “Yi pa shεli mpahila ninsalinim’ ka ti ni kuli be shεm ŋɔ, yi bɔrimi ni yi taɣi ti ka chɛ ti banim’ ni daa jεmdi shεli, dinzuɣu tahimi ya ti alaama shεli na polo ni.”
11. Ka bɛ tuumba yεli ba: “Ti shiri pala shɛli pahila ninsalinim’ ka yi ni be shεm, amaa! Naawuni tirila O ni bɔri so pini O daba puuni. Di mi bi tu ni ti tahi ya alaama shεli na naɣila ni Naawuni yεda, Yaha! Ban ti Naawuni yɛlimaŋli dalimmila Naawuni ko zuɣu.”
12. Yaha! Bozuɣu ka ti ku zaŋ ti yεla ndalim Naawuni, ka di nyɛla achiika! O dolsi ti ti soya. Yaha! Achiika! Ti ni niŋ suɣuloni bɛrim shεli yini niŋdi ti maa. Yaha! Ban ti Naawuni yɛlimaŋli dalimmila Naawuni ko zuɣu.
13. Ka ninvuɣu shεba ban niŋ chεfuritali maa yεli bɛ tuumba: “Achiika! Ti ni yihi ya ti tiŋgbani ni, bee ka yi labi na ti daadiini puuni, ka bɛ Duuma tim na ni wahayi bɛ (tuumba maa) sani (ka yεli): “Achiika! Ti (Tinim’ Naawuni) nyɛla ban yɛn niŋ zualindiriba maa hallaka.”
14. Yaha! Ti (Tinim’ Naawuni) ni ʒili ya tiŋgbani maa ni bɛ (chɛfurinim’) hallaka niŋbu nyaaŋa. Di (nasara maa) nyɛla ʒe mi n-ti ninvuɣu so ŋun zɔri dabiεm ni N (Mani Naawuni) laɣimbu, ni ŋun zɔri N daazaaba.
15. Kabɛ (tuumba maa) suhi nasara, ka ŋun kam tibgi o maŋa, ka nyɛ tipawumli lana niŋ ashaara.
16. O (tipawumlilana maa) nyaaŋayɛn ti nyɛla ʒahannama buɣum, ka bɛ lahi nyuhi o ko’ shεli din nyɛʒim ni mari.
17. Ka o nyuri li parinda, o mi pala ŋun yɛn tooi vali li ni tuŋ (soochi), ka kpibu ka o na luɣulikam, o mi pala ŋun kpi, ka azaaba timsili be o nyaaŋa.
18. Ninvuɣu shεba ban niŋ chεfuritali ni bɛ Duuma (Naawuni) maa tuuntumsa ŋmanila tampliŋ shεli pɔhim ni ʒe n-gari di zuɣu, (ka di nyɛ)pɔhimʒepiliŋga dabsili, bɛ ku tooi nya anfaani bɛ ni bo shɛli nzali maa ni, dina n-nyɛ birginsim din niŋ katiŋ’ ni dolsigu.
19. (Yaa nyini ŋun gbilsiri tibli)! Di nibɔŋɔ, a bi nya kadama Naawuni nam la sagbana mini tiŋgbani ni yεlimaŋli,O yi bɔra, kaO nyεhi ya, ka tahi binnamda pala na.
20. Yaha! Lala maa pala din yɛn nyεŋ Naawuni.
21. Ka bɛ (binnamda) ti yiɣisi (bɛ gbala ni) namgbaniyini n zani Naawuni tooni (Zaadali), ka tarimba yεli asanzanima: “Achiika! Tinim’ daa nyɛla ban doli ya (Dunia puuni). Di ni bɔŋɔ, zuŋɔ yi nyɛla ban yɛn tooi taɣi ti shɛli ka chɛ Naawuni daazaaba? Ka bɛ (asanzanim’) yεli: “Naawuni yi di daa dolsi ti (Dunia puuni), ti gba naan dolsi ya, di nyɛlayim tizuɣu, ti yi kɔŋ suɣulo, bee ka ti niŋ suɣulo maa, ti ka sɔɣibu shee.”
22. Yaha! Shintaŋ yɛli (ninsalinim’) saha shεli bɛ ni kari saliya n-ti naai: “Achiika! Naawuni daa shiri niŋ ya alikauli ni yεlimaŋli, ka m mi gba niŋ ya alikauli, ka niŋ ya bilkɔɣino. M mi daa ka yiko shεli yi zuɣu m-pahila n-daa boli ya mi, ka yi mi gba saɣi ti ma. Dinzuɣu, di galim ya ma, ka galim ya yi maŋa. Mani pa ŋun yɛn tooi sɔŋ ya, yi mi gba ku tooi sɔŋ ma. Mani nuu ka yi ni daa laɣim m mini Naawuni jεma la ni. Achiika! Azaabakpeeni be zulindiriba zuɣu.”
23. Ka bɛ zaŋ ninvuɣu shεba ban ti Naawuni yεlimaŋli ka tum tuunviεla n-kphεhi Alizanda yili shεŋa din kulibɔnati yɛnzɔri gindi di gbinni, ka bɛ nyɛla ban yɛn ti kpalim di puuni ni bɛ Duuma (Naawuni) yεda. Di puuni, bɛ puhigu yɛn ti nyɛla “Salaamun (suhudoo).”
24. (Yaa nyini ŋun gbilsiri tibli)! Di nibɔŋɔ, a bi nya Naawuni ni ti ŋmahinli ni yεltɔɣa suŋ, di ŋmanila ti’ shεli din viεla, ka di nyεbli mali yaa tiŋgbani ni, ka di wula be zuɣusaa.
25. Ka di yihiri di bindirigu (binwola) saha shɛli kam ni di Duuma yεda. Yaha! Naawuni tirila ninsalinim’ ŋmahinli, domin achiika! Bɛ teei Naawuni yεla.
26. Yεltɔɣa biεɣu mi ŋmanila tibiɛɣu, ka bɛŋooi yihi li tiŋgbani ni na, dinzuɣu di ka yaa di gbinni.
27. Naawuni kpaŋsirila ninvuɣu shεba ban tiyεlimaŋli ni yεltɔɣa kpeeni (Laailaaha illallaahu) Dunia bεhigu puuni, ni Zaadali dali, ka Naawuni lahi birgiri zualindiriba. Naawuni mi tumdila O ni bɔri shεli.
28. (Yaa nyini ŋun gbilsiri tibli)! Di nibɔŋɔ, a bi nya ninvuɣu shεba ban zaŋ Naawuni ni’ima taɣi chεfuritali ka zaŋ bɛ niriba n-ti niŋ kɔhilu yili ni?
29. Bɛ yɛn ti kpela ʒahannama buɣumni, bɛ biεhigu shee maa mi niŋ din be.
30. Ka bɛ (chεfurinim’ maa) naan bo nyintahi ti Naawuni domin bɛ birigi (ninsalinim’) ka chɛ O soli. (Yaa nyini Annabi)! Yεlima: “Wummi ya nyɛɣisim biɛla, achiika! Yi labbu shee n- nyɛ buɣum.”
31. (Yaa nyini Annabi)! Yεlimi n daba shεba ban tiyεlimaŋli maa ni bɛ puhimi jiŋli, ka zaŋ Ti ni largi ba shεli puuni ndihi sɔɣisinli mini polo ni, pɔi ka dabsi’ shεli kɔhimma, bee simli ni yɛn ti kani na bi kana.
32. Naawuni n-nyɛŊun nam sagbana mini tiŋgbani, ka siɣisi kom na zuɣusaa, ka zaŋ li n-yihi binwola, ka di nyɛ arzichi n- tin ya. Yaha! Ka O balgi ŋarim tin ya, domin di chana kom zuɣu ni O zaligu, ka lahi balgi kulibɔna n-tin ya.
33. Yaha! Ka O balgi wuntaŋ’ mini goli n-tin ya ka bɛ chana di soli zuɣu, ka balgi yuŋ mini dabsili n-tin ya.
34. Ka O tin ya binshɛɣu kam yi ni suhi O. Yi mi yi kali Naawuni ni tin ya ni’ima shεli, yi ku tooi baŋ di tariga. Achiika! Ninsala nyɛla ŋun zooi zualinsi dibu, (ka lahi nyε) gutulu.
35. (Yaa nyini Annabi)! Teemi saha shεli Annabi Ibrahima ni daa yεli: “Yaa n Duuma (Naawuni)! Zaŋmi tiŋ’ ŋɔ maa (Maka) n-leei suhudoo shee, ka niŋ m mini m bihi katiŋ’ ka chɛ buɣajεma.”
36. “Yaa n Duuma! Achiika! Di (Buɣa maa) birigi ninsalinim’ pam. Dinzuɣu, ŋun ti doli ma, tɔ! O be n ni. Amaa! Ŋun zaɣisi n yɛltɔɣa, tɔ! Achiika! A nyɛla Chεmpaŋlana, Zaadali Nambɔzobonaa.”
37. “Yaa ti Duuma Naawuni! Achiika! N-zaŋla n zuliya ʒili luɣushεli (Maka) din ku tooi yihi bindirigu, ka di be a yili shεli (Ka’aba) din niŋ kasi la shee, domin bɛ puhimi jiŋli, dinzuɣu zaŋmi ninsalinim’ punni shɛba suhiri ka bɛ yuri li ka niŋdi yomyoma n-zaŋ kana di polo, ka largi ba ni binwola, achiika! Bɛ nyɛla ban yɛn paɣi.”
38. Yaa ti Duuma (Naawuni)! Achiika! A mi ti (ninsalinim’) ni sɔɣiri shɛli, ni ti ni yihiri shɛli polo ni. Yaha! Binshɛɣu ku tooi sɔɣi Naawuni tiŋgbani ni bee sagbana ni.
39. (Ka Annabi Ibrahima yεli): “Paɣibu balibu kam dihitabli ti Naawuni So Ŋun ti ma Isma’ila mini Is’haaka dɔɣim, ka di nyɛla n kurginsim saha. Achiika! N Duuma (Naawuni) nyɛla Ŋun wumdi suhigu.”
40. “Yaa n Duuma Naawuni! Zaŋmima zalika n nεyla ŋun puhiri jiŋli, n-ti pahi n zuliya. Yaa ti Duuma Naawuni! Deemi n suhigu.”
41. “Yaa ti Duuma (Naawuni)! Chεli paŋ ma, n-ti pahi m ba mini m ma, ni ban ti A yɛlimaŋli, saliya karibu ni yɛn ti zani dabsi’ shɛli.”
42. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Di tεhiri kadama Naawuni nyɛla Tamda ni zualindiriba ni tumdi tuun’ shɛŋa. Achiika! O (Naawuni) naɣisirimi n-tiri ba hali ni dabsi’ shεli puuni (ninsalinim’) nimbihi ni yɛn ti mirimiri.
43. Bɛ (ninsalinim’) nyɛla ban yɛn ti bɔri yomyoma, ka bɛ nyɛ ban kpiɣi zuɣuri saazuɣu, bɛ yuligu bɛ lahi labri bɛ sani na, ka bɛ suhiri leei zaɣiyɛri.
44. Yaha! (Yaa nyini Annabi)! Valsim ninsalinim’ n-zaŋ chaŋ dabsi’ shεli azaaba ni yɛn ti kaba na, ka ninvuɣu shεba ban di zualinsi maa yεli: “Yaa ti Duuma Naawuni! Naɣisim ti ti hali ni saha bɛla, ka ti saɣi A boligu maa, ka doli A tuumba.” (ka bɛ yɛli ba): “Di nibɔŋɔ, yi daa pala ban po Naawuni kadama yi ku milgi ka chɛ Dunia maa?
45. Ka yi (Maka chɛfurinim’) ʒini ninvuɣu shɛbaban di maŋ’ zualinsi maa yiŋsi puuni, ka di yina polo n-tin ya Ti (Tinim’ Naawuni) ni daa niŋ ba (hallaka) shεm. Ka Ti lahi tin ya ŋmahinli balibu kam.
46. Yaha! Achiika! Bɛ (Maka chεfurinim’) daa na bɛ nabεri (ni bɛ ku Annabi Muhammdu), bɛ mi nabɛri maa (sanyoo) be Naawuni sani. Yaha! Achiika! Bɛ nabiεri maa di saɣiya ka zoya vuui ka chɛ di zaashɛli.
47. Dinzuɣu (yaa nyini ŋun gbilsiri tibli)! Miri ka a tεhi ni Naawuni nyɛla Ŋun yɛn yiɣisi O tuumba O daalikauli. Achiika! Naawuni nyɛla Nyεŋda, Tibdargibo lana.
48. Dabsi’ shεli bɛ ni yɛn ti zaŋ tiŋgbani shεli n-taɣi tiŋgbani shεli dimbɔŋɔ maa, ni sagbana ayɔpɔin,ka bɛ (ninsalinim’) yi gbala ni na n-ti zani Naawuni tooni, Ŋuna n-nyɛ Nagaŋ, Nyεŋda.
49. Dindali maa, ka a yɛn-tinyaka bɛ laɣim bibɛhi, kaga ba niŋ bandi (ankufunima) ni.
50. Bɛ sitira yɛn ti nyɛla dalima, ka Buɣim ŋari bɛ nina.
51. Domin Naawuni yo nyɛvuli kam samli ni di ni tum shεli. Achiika! Naawuni nyɛla Ŋun valim ni saliya karibu.
52. Ŋɔ maa nyɛla tuuntali n-zaŋ ti ninsalinima, domin bɛ (Naawuni) zaŋ li kpɛhi ba dabiɛm, ka bɛ lahi baŋ ni achiika! O (Naawuni) nyɛla Duuma yino, ka haŋkayanim’ lahi zaŋ li teei Naawuni yɛla.

Kundivihira

↑ Bachigahinda Din Be Dagbanli Kur'aani Puuni. The Noble Qur'an: Translation of the Meanings (Dagbani language).
↑ Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation, by Muhammad Baba Gutubu.

[quran-1] Bachigahinda Din Be Dagbanli Kur'aani Puuni. The Noble Qur'an: Translation of the Meanings (Dagbani language).

[2] Translation of the Meanings of the Noble Qur'an - Dagbani translation, by Muhammad Baba Gutubu.

[1]

[2]