Gottfried Wilhelm Leibniz

Gottfried Wilhelm Leibniz
Gottfried Wilhelm Leibniz
	Portread o Leibniz gan Bernhard Christoph Francke (olew ar ganfas)
Ganwyd	21 Mehefin 1646 (yn y Calendr Iwliaidd) ; Leipzig
Bedyddiwyd	23 Mehefin 1646 (yn y Calendr Iwliaidd)
Bu farw	14 Tachwedd 1716 ; Hannover
Dinasyddiaeth	Etholaeth Sacsoni
Addysg	Baglor yn y Celfyddydau, Meistr yn y Celfyddydau, Bagloriaeth yn y Gyfraith, cymhwysiad, Doethur mewn Cyfraith, Doethur mewn Athrawiaeth
Alma mater	Prifysgol Altdorf; Prifysgol Leipzig; Prifysgol Friedrich Schiller Jena; Alte Nikolaischule (Leipzig); Thomasschule zu Leipzig ;
ymgynghorydd y doethor	Jakob Thomasius; Erhard Weigel; Bartholomäus Leonhard Schwendendörffer; Christiaan Huygens ;
Galwedigaeth	mathemategydd, cyfreithegwr, ffisegydd, athronydd, diplomydd, hanesydd, llyfrgellydd, cerddolegydd, cyfieithydd, damcaniaethwr cerddoriaeth, llenor, diplomydd, bardd, peiriannydd, swolegydd, archifydd, biolegydd, daearegwr, policy advisor, athronydd y gyfraith, rhesymegwr
Swydd	Geheimrat, court counsel, Aulic Council
Cyflogwr	Prifysgol Leipzig ;
Adnabyddus am	Discourse on Metaphysics, Essais de Théodicée, Calcwlws integrol, Stepped Reckoner, Q19234609, Monadology, Leibniz's notation, calculus ratiocinator, New Essays on Human Understanding, Nova Methodus pro Maximis et Minimis
Prif ddylanwad	Platon, Blaise Pascal, Giordano Bruno, Tomos o Acwin, Thomas Hobbes, Aristoteles, Christiaan Huygens, Maimonides, Conffiwsiws, Francisco Suárez, Nicholas of Cusa, Nicolas Malebranche, Jakob Bernoulli, Baruch Spinoza, René Descartes, Awstin o Hippo, Jakob Thomasius, Anselm o Gaergaint, Nicolas Steno, Erhard Weigel, Jan Ámos Komenský, Plotinus, Ramon Llull, Hypatia, Pierre Gassendi, Giovanni Pico della Mirandola, Duns Scotus, Jacques Bénigne Bossuet, Ibn Tufayl
Mudiad	Rhesymoliaeth
Tad	Friedrich Leibniz
Mam	Catharina Schmuck
Gwobr/au	Cymrawd y Gymdeithas Frenhinol
llofnod

Athronydd o'r Almaen oedd Gottfried Wilhelm Leibniz (1 Gorffennaf 1646 – 14 Tachwedd 1716), a anwyd yn Leipzig, yr Almaen.

Yn ogystal â bod yn athronydd, roedd Gottfried Leibniz yn wyddonydd, mathemategydd, llenor, diplomydd a hanesydd.

Gyda'r eglwyswr Ffrengig Bossuet ceisiai ddarganfod modd i gymodi ac uno'r Eglwys Gatholig a'r eglwysi diwygiedig. Tua'r un adeg â Isaac Newton darganfu Leibniz calcwlws a chreodd gyfrifiadur elfennol a oedd yn gallu lluosogi rhifau. Ceisiodd yn ogystal greu iaith artiffisial — y characteristica universalis — a fyddai'n gyfrwng gyffredin i wyddonwyr a meddylwyr ymhob gwlad.

Yn ei gyfrolau athronyddol (yn yr iaith Ffrangeg) Nouveaux Essais sur l'entendement humain (1704), Essais de théodicée (1710) a Monadologie (1714) cyflwynodd a datblygodd athroniaeth ddelfrydol. Yn ôl Leibiniz mae pob bod dynol wedi ei greu o monades a rhyngddynt ceir cytgord rhagosodedig. Ar sail ei astudiaethau daeth i'r casgliad "fod pob dim am y gorau yn y byd gorau o bob byd dichonadwy" (Tout est pour le mieux dans le meilleur des mondes possibles).

Troir y dywediad enwog hwnnw o eiddo Leibniz ar ei ben gan Voltaire yn ei chwedl ddychanol Candide, sy'n ymosod ar Optimistiaeth naiïf y 18g. Mae'n bosibl bod cymeriad Candide yn cynrychioli Leibniz.

Bu farw Leibniz yn Hannover yn 1716, yn 70 oed.

Gweler hefyd

Characteristica universalis