Anton Bruckner

Cyfansoddwr o Awstria oedd Josef Anton Bruckner (4 Medi 1824 – 11 Hydref 1896). Ystyrir ef yn un o gyfansoddwyr pwysicaf ei gyfnod.

Anton Bruckner
Ganwyd	4 Medi 1824  Ansfelden
Bu farw	11 Hydref 1896  Fienna
Man preswyl	Priordy Sant Florian, Fienna
Dinasyddiaeth	Ymerodraeth Awstria, Cisleithania
Alma mater	Prifysgol Gerdd a Chelf Mynegiannol Fiena
Galwedigaeth	cyfansoddwr, cerddolegydd, damcaniaethwr cerddoriaeth, athro cerdd, organydd, academydd, athro
Cyflogwr	Prifysgol Gerdd a Chelf Mynegiannol Fiena Prifysgol Fienna
Adnabyddus am	Symffoni Rhif 3 (Bruckner), Symffoni Rhif 4 (Bruckner), Symffoni Rhif 5 (Bruckner), Symffoni Rhif 6 (Bruckner), Symffoni Rhif 7 (Bruckner), Symffoni Rhif 8 (Bruckner), Symffoni Rhif 9 (Bruckner), Symffoni Rhif 2 (Bruckner), Symffoni yn D leiaf (Bruckner), Symffoni Rhif 1 (Bruckner), Te Deum, Helgoland, Symffoni'r Astudiaeth
Arddull	cerddoriaeth glasurol, symffoni
Prif ddylanwad	Richard Wagner
Gwobr/au	Knight's Cross of the Order of Franz Joseph, Doethor Anrhydeddus Prifysgol Fienna
llofnod

Ganed ef ym mhentref Ansfelden, yr hynaf o unarddeg o blant; roedd ei dad, hefyd Anton Bruckner, yn ysgolfeistr. Roedd canu'r organ yn rhan o ddyletswyddau ei dad fel ysgolfeistr, a dysgodd Anton yr organ yn ieauanc. Bu farw ei dad yn 1837. Wedi hyfforddi fel athro, bu Bruckner yn athro cynorthwyol ym mhentref Windhaag, ond aeth i drafferth trwy dreulio mwy o amser yn cyfansoddi cerddioriaeth nag yn gwneud ei waith, a symudwyd ef i Kronstorf.

Treuliodd ddeng mlynedd fel athro yn ysgol Sankt Florian o 1845 i 1855, ac yn raddol datblygodd o fod yn athro i fod yn gerddor proffesiynol. Ymhlith ei weithiau pwysig cynnar mae'r Requiem (1848). Yn 1855 bu farw organydd eglwys gadeiriol Linz, a chafodd Bruckner ei swydd. Yn y swydd yma, daeth i adnabod Otto Kitzler, a gyflwynodd gerddoriaeth Richard Wagner, a gafodd ddylanwad mawr arno. Perfformiwyd ei symffoni gyntaf am y tro cyntaf yn 1868.

Yn 1868, symudodd i Fienna i fod yn Athro yn y Konservatorium yno. Bu ar daith i roi perfformiadau ar yr organ yn Nancy a Paris yn 1869 a Llundain yn 1871. Cyfansoddodd gyfres o simffoniau, a gafodd dderbyniad cymysg, gyda rhai beiriniaid yn elyniaethus iawn. Cafodd ei 7fed Simffoni yn 1884 well derbyniad, a daeth nifer o anrhydeddau i'w ran yn y blynyddoedd nesaf. Bu farw yn Fienna yn 1896.

Gweithiau cerddorol

Cerddorfaol

• Ouvertüre g-Moll (WAB 98), 1863
• Sinfonie f-Moll (WAB 99), 1863
• 1. Sinfonie c-Moll (WAB 101), 1866 (Linzer Fassung), 1890/91 (Wiener Fassung)
• Sinfonie B-Dur, 1869; nur Skizzen des 1. Satzes vorhanden
• Sinfonie d-Moll (WAB 100), 1869 (sog. Nullte [Annullierte])
• 2. Sinfonie c-Moll (WAB 102), 1872, 1877
• 3. Sinfonie d-Moll (WAB 103), 1873, 1877, 1889
• 4. Sinfonie Es-Dur (Die Romantische, WAB 104), 1874, 1878, 1880 (neues Finale), 1889
• 5. Sinfonie B-Dur (WAB 105), 1878
• 6. Sinfonie A-Dur (WAB 106), 1881
• 7. Sinfonie E-Dur (WAB 107), 1883
• 8. Sinfonie c-Moll (WAB 108), 1887, 1890
• 9. Sinfonie d-Moll (anorffenedig)

Lleisiol

Crefyddol:

• Messe C-Dur für Alt, zwei Hörner und Orgel (WAB 25), 1842
• Requiem d-Moll (WAB 39), 1848/49
• Missa solemnis B-Dur (WAB 29), 1854
• Messe d-Moll (WAB 26), 1864
• Messe e-Moll für achtstimmigen Chor und Bläser (WAB 27), 1866
• Messe f-Moll (WAB 28), 1868
• Psalm 114, 1852
• Psalm 146, 1858
• Psalm 150 (WAB 38), 1892
• Te Deum (WAB 45), 1881, 1884
• Magnificat (WAB 24), 1852
• 4 Graduale (1869):
  • Christus factus est
  • Locus iste
  • Os justi meditabitur sapientiam
  • Virga Jesse floruit
• zahlreiche Motetten, darunter:
  • Ave Maria
  • Ecce sacerdos magnus
  • Tota pulchra es Maria
  • Vexilla regis prodeunt

Arall:

• Germanenzug für Männerchor und Bläser (WAB 70), 1864
• Helgoland für Männerchor und Orchester (WAB 71), 1893
• weitere (vorrangig Männer-) Chorstücke sowie einige Klavierlieder

Offerynnol

• Streichquartett c-Moll (WAB 111), 1862
• Rondo c-Moll für Streichquartett, 1862
• Abendklänge für Violine und Klavier (WAB 110), 1866
• Streichquintett F-Dur (WAB 112), 1879
• Intermezzo d-Moll für Streichquintett (WAB 113), 1879