Цинк

Элементсен периодла тытăмĕ H He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og * La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu ** Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Сĕлтĕлле металсем	Сĕлтĕлле-çĕрле металсем	Куçăмлă металсем
Çăмăл металсем	Металлоидсем	Инертлă газсем
Металмаррисем Галогенсем Лантаноидсем Актиноидсем

Цинк / Zincum (Zn)
Атом номерĕ	30
Ансат япалалăхăн курăмĕ	шурă-кăвак тĕслĕ метал
Атом палăрăмĕсем
Атом масси (моль масси)	65,39 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ	138 пм
Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон)	905,8(9,39) кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ	[Ar] 3d10 4s2
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус	125 пм
Ион радиусĕ	(+2e) 74 пм
Электронегативлăх (Полинг шучĕпе)	1,65
Электрод потенциалĕ	-0,763
Оксидлав капашĕсем	2
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх	7,133 г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш	25,4 Дж/(K·моль)
Ăшăяраслăх	116 Вт/(м·K)
Шăрану температури	692,73 K
Шăраннин пайлавла ăшши	7,28 кДж/моль
Вĕрев температури	1180 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ	114,8 кДж/моль
Моль калăпăшĕ	9,2 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ	гексагоналлă
Решетке периочĕ	a=2,665 c=4,947 Å
c/a танлашăнни	1,856
Дебай температури	234 K

Zn	30
65,39
[Ar]3d104s2
Цинк

Физика уйрăмлăхĕсем

Тап-таса тĕсĕнче — тăсăлăвлă кĕмĕл-шурă металл. Пӳлĕмри температурă чух мăртăк, хуçнă чух кристаллитсем сĕрĕннипе çăтăртатать. 100—150 °C цинк тăсăлăвлă. Хутăшăвĕсем цинка хытă патраклантараççĕ.

Хими пахалăхĕсем

Кăтартуллă амфотерлă металл. Çирĕплетнĕ тĕслĕхлĕ электрод потенциалĕ −0,76 В, стандартлă потенциалсен ĕретĕнче тимĕртен маларах вырнаçнă.

Сывлăшра цинк хăйĕн оксичĕн (ZnO) çинçе витĕмĕпе пĕркенет. Питĕ вĕрентерсен çунса каять, шурă амфотерлă оксид ZnO çеç юлать:

2Zn + O₂ = 2ZnO.

Цинк оксичĕ кислота шĕвекĕсемпе хутшăнать:

ZnO + 2HNO₃ = Zn(NO₃)₂ + H₂O

Çаплах сĕлтĕсемпе те:

ZnO + 2NaOH = Na₂ZnO₂ + Н₂О,

Яланхиллĕ таса цинк хастар кислотасен шĕвекĕсемпе хутшăнать:

Zn + 2HCl = ZnCl₂ + H₂↑,

Zn + H₂SO₄ = ZnSO₄ + H₂↑

Тата сĕлтĕ шĕвекĕсемпе:

Zn + 2NaOH + 2H₂O = Na₂[Zn(OH)₄] + H₂↑,

Гидроксоцинкатсене тăвать. Кислотасемпе сĕлтĕсен шĕвекĕсемпе çав тери таса цинк хутшăнмасть. пăхăрăн сульфачĕн CuSO₄ шĕвекĕн темиçе тумламне ярсан тин хутшăнăва кĕрсе каять.

Вĕрилентерсен цинк галогенсемпе галогенидсем ZnHal₂ туса хутшăнать. Фосфорпа цинк фосфидсене куçать Zn₃P₂ и ZnP₂. Серăпа тата унăн аналогĕсемпе — селенпа тата теллурпа — тĕрлĕ халькогенидсем, ZnS, ZnSe, ZnSe₂ и ZnTe тăвать.

Водородпа, азотпа, углеродпа, кремнипе тата борпа цинк тӳррĕнех хăй хутшăнмасть. Нитрида Zn₃N₂ цинка аммиакпа хутăштарса 550—600 °C вĕри чухне çитереççĕ.

Шыв шĕвекĕсенче цинк ионĕсем Zn²⁺ аквакомплекссем туса хураççĕ [Zn(H₂O)₄]²⁺ тата [Zn(H₂O)₆]²⁺.

Каçăсем

• Цинк Webelements çинче
• Цинк в Популярной библиотеке химических элементов 2006 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 8-мӗшӗнче архивланӑ.
• Цинк тата цинк аночĕсем 2007 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 2-мӗшӗнче архивланӑ.
• Цинк микроэлеменчĕ 2008 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 17-мӗшӗнче архивланӑ.