Tennessee
| Tennessee | |||
| State of Tennessee (en) | |||
| Savezna država | |||
|
|||
| Uzrečica: Agriculture and Commerce | |||
| Nadimak: The Volunteer State | |||
| Država |  Sjedinjene Američke Države
| ||
|---|---|---|---|
| Graniči sa | |||
| Glavni grad | Nashville | ||
| - Koordinate | 36°10′00″N 86°47′00″W / 36.16667°N 86.78333°W | ||
| Najviša tačka | |||
| - Položaj | Clingmans Dome | ||
| - Nadmorska visina | 2.025,0 m | ||
| Najniža tačka | |||
| - Položaj | Rijeka Mississippi | ||
| - Nadmorska visina | 54 m | ||
| Dužina | 710 km | ||
| Širina | 195 km | ||
| Površina | 109.247 km2 | ||
| - Voda | 2,2% | ||
| Stanovništvo | 6.456.243 (procjena 2012) | ||
| Gustoća | 60,0 /km2 | ||
| Osnovan | 16. savezna država SAD-a | ||
| Datum | 1. juni 1796. | ||
| Vlada | |||
| - Guverner | Bill Lee (R) | ||
| Vremenska zona | istok UTC-5/-4 central i zapad UTC-6/-5 | ||
| Poštanski broj | TN | ||
| ISO 3166-2 | US-TN | ||
 Položaj Tennesseea na karti Sjedinjenih Američkih Država
| |||
| Veb-sajt: www.tennessee.gov | |||
Tennessee je savezna američka država u jugoistočnom dijelu SAD. Ubraja se u južne savezne države. Glavni grad države je Nashville. Naziv Tennessee potiče od pojma Tanasi, naziva jednog indijanskog naselja na rijeci Little Tennessee. Jedan od nadimaka države je Volunteer State - Zemlja dobrovoljaca. Ovaj naziv potiče iz vremena Američkog rata za nezavisnost u kojem su učestvovali brojni građani Tennesseeija kao dobrovoljci.
Historija
[uredi | uredi izvor]Područje današnjeg Tennesseeija su naseljavala indijanska plemena od prije 11.000 godina. U vremenu između 1539. i 1543. godine, područje istočno od rijeke Mississippi je istraživao španski istraživač Hernando de Soto. Tokom naseljavanja evropskih kolonista, većina domorodaca je protjerana prema jugu i zapadu, naročito plemena Muskogee i Yuchi. Do osnivanja savezne države Tennessee, područje je bilo u sklopu Sjeverne Caroline, poznato i kao Jugozapadna teritorija. Dugo vremena, ovo područje je važilo kao oblast u kojoj nema vladavine zakona, jer vlada Sjeverne Caroline nije mogla da uspostavi održivu zakonodavnu i sudsku vlast.
U periodu od 1785. do 1790. godine uslijedili su prvi pokušaji da se Tennessee proglasi saveznom američkom državom. Na sjeveru današnjeg Tennesseeija osnovan je grad Franklin. Nakon pet godina stalnih svađa i prepucavanja sa vladom SJeverne Caroline, te čestih upada indijanskih plemena, novoformirana vlada u gradu Greenville se raspala, te područje Tennesseeija ponovo potpada pod vlast Sjeverne Caroline.
Tennessee postaje savezna američka država putem odluke Senata 1. juna 1796. godine kao 16. država. Između 1838. i 1839. godine, oko 17.000 Cherokee indijanaca koji su preostali na teritoriji Tennesseeija je protjerana na zapad Arkansasa. Ovaj čin je poznat i kao Trail of Tears (Marš suza).
Kao posljednja južna država koja se odvojila od SAD tokom američkog građanskog rata, Tennessee se 2. juna 1861. godine pripaja Konfederaciji Država Amerike. Nakon građanskog rata, donesen je novi Ustav 22. februara 1865. godine kojim je ukinuto ropstvo te je 18. juna 1866. godine ratificiran Amandman 14. Ustava SAD. Time je Tennesse postao prva država juga koja se ponovo pripojila Sjedinjenim Američkim Državama (24. jula 1866. godine).
U 20. vijeku, Tennessee je doživio snažni razvoj privrede i industrije. 1960tih i 1970tih godina, država je bila žarište pokreta za ljudska prava (Civil rights movement).
Geografija
[uredi | uredi izvor]
Tennessee se graniči na sjeveru s državama Kentucky i Virginia, na istoku s Sjevernom Carolinom i juga sa Georgijom, Alabamom i Mississippijem, a na zapadu sa Arkansasom i Missourijem. Kroz državu protiče i rijeka Tennessee. Reljef je većinom nizinski osim na istoku gdje postoje nešto veća uzvišenja.
Stanovništvo
[uredi | uredi izvor]Tennessee ima 6.038.803 stanovnika (stanje 1. jula 2006 godine), od čega su 79,2% bijelci, 16,8% afroamerikanci, 3,1% srednjoameričkog i latinoameričkog porijekla, 1,3% azijskog porijekla i 0,3% indijanskog porijekla[1].
Religije
[uredi | uredi izvor]Glavne vjerske zajednice u 2000. godini su bile: Južna baptistička konvencija sa 1.414.199 vjernika, Ujedinjena metodistička crkva sa 393.994 vjernika, Kristova crkva sa 216.648 vjernika te Katolička crkva sa 183.161 vjernika[2]. Postoji veliki broj drugih sekti, uglavnom protestantski orjentisanih.
Starosna struktura stanovništva
[uredi | uredi izvor]Starosna struktura stanovništva Tennesseeija je sljedeća:
- do 18 godina starosti: 1.447.050 (24,0 %)
- od 18 do 64 godine: 3.824.660 (63,3 %)
- više od 65 godina: 767.093 (12,7 %)
Prosječna starost iznosi 37,2 godine, dok su 48,9% stanovništva muškarci, a 51,1% žene.
Veći gradovi
[uredi | uredi izvor]
Obrazovanje
[uredi | uredi izvor]U Tennesseeiju postoji nekoliko značajnih visokoškolskih ustanova, kao što su:
- Austin Peay State University
- East Tennessee State University
- Middle Tennessee State University
- Tennessee State University
- Tennessee Technological University
- University of Memphis
- University of Tennessee System
- Vanderbilt University (privatni)
Politika
[uredi | uredi izvor]Tennessee je 60tih godina 20. vijeka bio središte pokreta za građanska prava crnaca, koji je dosegao svoj vrhunac 1968. godine atentatom na Martina Luthera Kinga u Memphisu. Politička atmosfera u Tennesseeiju se promijenila ranije nego u drugim južnjačkim državama. Putem vladine organizacije Tennessee Valley Authority omogućena je ranija industrijalizacija, a time i modernije uređeno društvo, više nego u Mississippiju i Alabami. Južnjački konzervativni demokrati su izgubili političku moć u Tennesseeiju već u vrijeme pokreta za građanska prava. Osnaživanje republikanaca je otpočelo s predsjedničkim izborima 1952. Od tada, demokrati su osvojili izbore samo 1964., 1976., te u vrijeme mandata Bill Clintona 1992. i 1996. godine. Matična zemlja Al Gorea, danas se smatra pretežno konzervativna. Izborno tijelo Tennesseeija pri predsjedničkim izborima čini jedanaest glasova. Prije 1980. godine bilo ih je deset[3].
Privreda
[uredi | uredi izvor]Realni bruto domaći proizvod po stanovniku je 2006. godine iznosio 33.825 dolara (državni prosjek: 37.899 $, po GDP među 50 saveznih država Tennessee je na 31. mjestu)[4]. Bitan ekonomski poticaj je došao od strane Tennessee Valley Authority, što je dovelo do razvoja proizvodnje električne energije, infrastrukture i industrijalizacije. Naročito su dosta razvijene hemijska, mašinska i autoindustrija, tekstilna i drvna industrija, uzgoj duhana, pamuka, soje i kukuruza, šumarstvo i rudarstvo, najvećim dijelom kopaju se rude cinka, fosfati, ugalj i pirit, a u velikoj mjeri razvijen je i turizam.
Kultura
[uredi | uredi izvor]Tennessee se smatra "kolijevkom" bluesa i rock and rolla (Memphis), kao i country muzike (Nashville). Poznat je i po čuvenim tipovima viskia (Jack Daniel’s i George Dickel).
Poznate osobe
[uredi | uredi izvor]- Morgan Freeman (1937 - ), glumac
- Dolly Parton (1946 - ), pjevačica i glumica
- Michael Jeter (1952 - ), glumac
- Quentin Tarantino (1963 - ), režiser
- Johnny Knoxville (1971 - ), glumac i producent
- Justin Timberlake (1981 - ), pjevač
- Megan Fox (1986 - ), glumica i fotomodel
- Miley Cyrus (1992 - ), pjevačica i glumica
- Reese Witherspoon (1976 - ) glumica, živjela je sa roditeljima u Nashvilleu, Tennessee
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]- Stranica savezne vlade Tennesseeija
- Tennessee Encyclopedia of History and Culture
- Tennessee State Library and Archives
- Tennessee činjenice
- landforms
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "factfinder.census.gov". Arhivirano s originala, 31. 1. 2009. Pristupljeno 25. 5. 2010.
- ^ "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 30. 8. 2010. Pristupljeno 25. 5. 2010.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
- ^ www.270towin.com
- ^ U.S. Bureau of Economic Analysis: Regional Economic Accounts
