Japan
| 日本国 Nihon-koku pe Nippon-koku Japan | |||||
| |||||
| Ger-stur : hini ebet | |||||
| Kan broadel: 君が代 Kimi Ga Yo "Ren E Veurdez an Impalaer" | |||||
 | |||||
| Kêr-benn | 東京 Tōkyō | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kêr vrasañ | (memes hini)[1] | ||||
| Yezh(où) ofisiel | hini ebet, met ar japaneg eo ar yezh vroadel | ||||
| Gouarnamant | Monarkiezh vonreizhel | ||||
| - Impalaer | Naruhito (徳仁) | ||||
| - Kentañ ministr | Fumio Kishida (岸田 文雄) | ||||
| Gorread | |||||
| - Hollad | 377 975 km² (62vet) | ||||
| - Dour (%) | 0.8 | ||||
| Poblañs | |||||
| - niveradeg 2021 | 125 360 000 | ||||
| - Stankter | 334/km² | ||||
| Moneiz | Yen (¥, 円) (JPY)
| ||||
| Gwerzhid-eur | (UTC+9) | ||||
| Kod kenrouedad | .jp | ||||
| Kod pellgomz | +81 | ||||
Un enezeg a-hed aodoù sav-heol Azia a ya d'ober Japan (e japaneg: 日本 Nihon pe Nippon, ent-ofisiel Stad Japan, 日本国 Nippon-koku pe Nihon-koku). Peder enezenn bennañ zo : eus an norzh betek ar su, Hokkaido, Honshu (an hini vrasañ), Shikoku ha Kyushu ha 97 % eus ar vro zo dindane ; 6 852 enez zo en holl e Japan abaoe 1945[2]. Ouzhpenn 300 km eo hed an enezeg en holl ; 600 kilometrad e mervent Kyushu emañ Naha, war Enez Okinawa hag a zo lod eus strollad inizi Ryukyu (pe Ryūkyū rettō e japaneg). En tu-hont da 1 000 kilometrad hed zo da enezeg Nanpo, e su Tōkyō. Dindan Rusia emañ inizi Sac'halin (Karafuto e japaneg) ha Kouril (Chishima retto) a zo muioc'h eget 1 200 kilometrad hed dezho. E norzh ar vro emaint hag alies-kaer e vezont gwelet evel penn-pellañ Japan.
Meneziek eo ar pep brasañ eus an enezennoù, lod zo savet diwar obererezh menezioù-tan. Menez uhelañ Japan da skouer, ar menez Fuji (3 776 m), zo ur menez-tan ; dizoberiant eo abaoe 1707. Dekvet bro bobletañ ar bed eo Japan, gant 126,45 milion annezad evit 377 835 km² (334,7 annezad/km²) hag a zo o chom evit al lodenn vrasañ e kompezennoù strizh an arvor. Tōkyō vras, anezhi kêr-benn Tōkyō ha meur a brefeti tro-dro dezhi, eo an tolpad kerioù brasañ eus ar bed, gant ouzhpenn 30 milion a annezidi.
Diskouezet eo bet gant an arkeologiezh e oa poblet Japan kerkent hag ar paleolitik uhelañ. Meneget eo Japan e skridoù istor Sina adalek ar Iañ kantved.
Troc'het eo istor Japan e prantadoù ma oa levezonet kalz gant ar bed diavaez heuliet gant prantadoù hir digenvez. Abaoe diazezadenn e vonreizh nevez e 1947 ez eo deuet Japan da vezañ ur vonarkiezh vonreizhel gant un impalaer hag ur parlamant dilennet, an Dael.
An trede brasañ galloud ekonomikel eus ar bed eo Japan hervez ar PDG. Ar pevare ezporzhier brasañ eo ivez hag ar c'hwec'hvet emporzhier brasañ. Ur vro diorroet eo, dezhi ul live buhez uhel, hag an esperañs bevañ hirañ en deus er bed hervez jedadennoù Aozadur ar Broadoù Unanet[3]. Mes arabat eo d'an daolenn vrav-se kuzhat ar c'hudennoù bras a c'hourdrouz dazont ar vro : gouzañv a ra Japan diwar ur feur genel e-mesk ar re izelañ er bed, kalz re izel da erlerc'hiañ ar rummadoù a ya da anaon : e 2017, e oa negativel feur kresk ar boblañ e Japan gant -0.21%, hag istimet e oa ar feur strujusted da 1,41 bugel dre vaouez[4] Emañ poblañs ar vro o tigreskiñ..
Japan eo ar vro er bed ma pouez ar muiañ an dle foran ivez ; pa dizhe 223,80 % eus ar PDG e 2017[5].
Istor
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- • Pennad pennañ : Istor Japan
Hervez ar vojenn e voe diazezet Japan er VIIvet kantved kent J.-K gant an impalaer Jimmu. Degaset e oa bet reizhiad ar skritur sinaek hag ar voudaegezh e-tro ar Vvet kantved hag ar VIvet kantved, loc'het gante ur prantad pouezus ha hir dindan levezon sevenadur Sina er vro. Komanderien arouezel e voe an impalaerien, na bout ma oa peurliesañ gwir c'halloud ar vro gant noblañs galloudek al Lez, rejanted anezhe, pe shōgun-ed anezhe.
E-tro ar XVIvet kantved ec'h aochas e Japan koñversanted deuet eus Europa : eus Portugal, lod all eus an Izelvroioù, eus Bro-Saoz hag eus Spagn, asambles gant misionerien gristen. E-pad al lodenn gentañ eus ar XVIIvet kantved e tiskredas ar shogunelezh warne e oant ar preveudioù eus un aloubadenn gant an armeadoù europat hag e tihanas an holl zarempredoù gant an diavaez war-bouez reoù strizhik gant marc'hadourien sinaat hag Izelvroat war Enez-Dejima e Nagasaki. Ha dizarempred dre youl e chomas ar vro e-pad 200 vloaz, ken ma pouezas ar Stadoù-Unanet, gant ergerzhadeg ar C'homodor Matthew Perry, war Japan a-benn he digeriñ da vroioù ar c'hornaoueg gant feur-emglev Kanagawa e 1854.
E-korf un nebeud bloavezhioù hepken en em dreuzfurmas kalz kevredigezh ar vro pa oa deuet an darempredoù en-dro gant broioù ar c'hornaoueg. Diskaret e voe ar shogunelezh, ha lakaet e voe an impalaer da ren en-dro. Gant adreizhadennoù an oadvezh Meiji kroget e 1868 e teuas cheñchamantoù a-leizh. Torret e voe ar reizhiad gladdalc'hel, ha kalz lezennoù eus broioù ar c'hornaoueg a voe kemeret, enne ur reizhiad lezenniñ hag a c'houarnamant. Adreizhadennoù all a voe ivez en armerzh, er gevredigezh hag en arme, ar pezh a dreuzfurmas Japan en unan eus riezoù bras ha modern ar bed. Ur youl vras da sevel a greskas er vro gant-se. Tarzhañ a reas brezelioù enep Sina e 1895) hag enep Rusia e 1905) da-heul. E-kerzh ar brezelioù-se e voe gounezet Korea, Taiwan ha tiriadoù all gant Impalaeriezh Japan.
E penn-kentañ an XXvet kantved e kendalc'has an impalaeriezh da astenn : aloubiñ a reas Mandchouria ha sevel eno ar Stad vargodenn anvet Manchouoko. Un eil brezel a loc'has e Sina e 1937 ha, da echuiñ, an argadenn e Pearl Harbor e 1941 a lakaas ar vro da gemer perzh en Eil Brezel-bed. Trec'het e voe Japan e 1945 da ziwezhañ, goude ma voe taolet div vombezenn atomek gant ar Stadoù-Unanet, unan war Hiroshima hag unan all war Nagasaki.
Kodianañ a reas Impalaeriezh Japan ha kevrediñ a reas ar gouarnamant nevez gant an Amerikaned d’an 2 a viz Gwengolo 1945.
Dindan gward ar Stadoù-Unanet e chomas Japan gwastet betek 1952. Addeuet ar vro d'he ment orin en em lakas an armerzh en e sav en-dro goude 1952, ha berzh gant annezidi an enezennoù betek bremañ.
Politikerezh
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]D'ar 16 a viz Gwengolo 2020 e teuas Yoshihide Suga da vezañ kentañ ministr nevez ar vro.
Melestradur
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Prefedelezhioù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Rannet eo Japan etre 8 rannvro, enno 47 prefedelezh renet gant ur gouarner dilennet hag ur gambr dilennidi[6].
 |
MMM Hokkaido
1. Hokkaido |
MMM Tōhoku
2. Aomori |
MMM Kantō
8. Ibaraki |
MMM Chūbu
15. Niigata |
|
MMM Kansai
24. Mie |
MMM Chūgoku
31. Tottori |
MMM Shikoku
36. Tokushima |
MMM Kyūshū
40. Fukuoka |
Kêrioù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Setu amañ roll kêrioù Japan hervez o foblañs ; kalzik eus ar c'hêrioù-se a ya d'ober megalopolennoù.
|
|
.jpg)
Liammoù diavaez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Daveoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- ↑ Da geñver melestradurezh n'eo ket Tōkyō ur gêr hiziv ken : ur vetropolenn, hag a glot gant ur prefeti. Yokohama eo ar gêr bobletañ neuze.
- ↑ (en)Facts and Figures of Japan 2007 01: Land.
- ↑ (en) United Nations World Population Propsects: 2006 revision – Taolenn A.17 evit 2005-2010.
- ↑ (en) The World Factbook, CIA (2017).
- ↑ (en) The World Factbook, CIA (2017)
- ↑ (en) 'Web Japan'. Kavet : 15 Mae 2021.
日本と日本文化のポータル — Porched Japan ha sevenadur Japan • Adkavit ar pennadoù a denn da Japan ha d'he sevenadur — 日本とその文化についてのページを見つける
Afghanistan • Arabia Saoudat • Armenia2 • Azerbaidjan1 • Bahrein • Bangladesh • Bhoutan • Brunei • Egipt3 • Emirelezhioù Arab Unanet • Filipinez • India • Indonezia5 • Iran • Iraq • Israel • Japan • Jordania • Jorjia1 • Kambodja • Kazac'hstan1 • Kiprenez2 • Kirgizstan • Korea an Norzh • Korea ar Su • Koweit • Laos • Liban • Malaysia • Maldivez • Mongolia • Myanmar • Nepal • Oman • Ouzbekistan • Pakistan • Qatar • Rusia1 • Republik Pobl Sina • Republik Sina (Taiwan) • Singapour • Siria • Sri Lanka • Tadjikistan • Thailand • Timor ar Reter4 • Turkia1 • Turkmenistan • Viêt Nam • Yemen
Stadoù ha n'int ket anavezet: Nagorno-Karabac'h2
Tiriadoù gant ur statud ispisial: Hong Kong • Makao • Palestina
1. En Europa evit un darn. 2. En Azia e-keñver douaroniezh met a vez sellet outi evel un tamm eus Europa evit abegoù istorel ha sevenadurel. 3. En Afrika evit ar braz. 4. Lakaet a-wechoù en Oseania. 5. En Oseania evit un darn.
Azia: Arabia Saoudat° • Bahrein* • Bhoutan° • Brunei° • Emirelezhioù Arab Unanet^ • Japan • Jordania* • Kambodja^ • Koweit* • Malaysia^ • Nepal • Oman° • Qatar° • Thailand
Kenglad ar Broadoù (Commonwealth): Antigua ha Barbuda • Aostralia • Bahamas • Barbados • Belize • Grenada • Jamaika • Kanada • Papoua Ginea-Nevez • Rouantelezh Unanet • Saint Kitts ha Nevis • Santez-Lusia • Sant Visant hag ar Grenadinez • Inizi Salomon • Tonga • Tuvalu • Zeland-Nevez
Monarkiezhoù european all: Belgia • Danmark • an Izelvroioù • Liechtenstein* • Luksembourg • Monako* • Norge • Spagn • Sveden • Vatikan (Sez Santel)°^
° monarkiezh absolut, * monarkiezh damvonreizhel, ^ monarkiezh dre zilennadegoù