Род (біялогія)
Род (лац.: genus, мн. л. genera, ад стар.-грэч.: γένος) — адзін з асноўных рангаў іерархічнай класіфікацыі ў біялагічнай сістэматыцы.
Род аб’ядноўвае роднасныя віды жывёл або раслін. Больш агульная ступень сістэматыкі — трыба і сямейства.
Напрыклад, род матылькоў Pieris (Pieris) — адзін з многіх родаў сямейства бялянак (Pieridae). У сваю чаргу, род Pieris (Pieris) складаецца з мноства відаў, адзін з іх — Капусніца, або Бялянка капусная (Pieris brassicae).
Па колькасці відаў, якія ў яго ўваходзяць, род можа быць:
- політыпным — якія змяшчае вялікую колькасць відаў,
- алігатыпным — якія змяшчае невялікую колькасць відаў,
- монатыпным — якія змяшчае адзін від.
Навуковая назва роду
[правіць | правіць зыходнік]Навуковая назва роду ўнінаміяльная, то-бок складаецца з аднаго слова. Кодэксы біялагічнай наменклатуры патрабуюць, каб слова было па форме лацінскім, то-бок напісана літарамі лацінскага алфавіту і падпарадкоўвалася правілам лацінскай граматыкі. Назва роду разглядаецца як назоўнік адзіночнага ліку і пішацца з вялікай літары. Іншых абмежаванняў няма, таму назвай роду можа быць як слова, запазычанае з класічнай лаціны (напрыклад, назва роду ліс — Vulpes), так і лацінізаванае слова з кожнай мовы (найчасцей са старажытнагрэчаскай). Нярэдка назвай роду ёсць слова ўтворанае ад прозвішча або імя (напрыклад, назва роду кветкавых раслін Linnaea — ад аднаго з варыянтаў прозвішча Карла Лінея, Linnaeus).
Ад асновы радавой назвы ўтвараюцца назвы таксонаў групы сямейства (трыбы, сямейства і вытворныя ад іх рангі).
Утварэнне і ўжыванне родавых назваў вызначаны правіламі, зафіксаванымі ў міжнародных кодэксах батанічнай і заалагічнай наменклатуры і падобных ім кодэксах наменклатуры бактэрый і вірусаў.
Межы дзеяння кодэксаў склаліся гістарычна і не адлюстроўваюць сучасных уяўленняў пра класіфікацыю. Напрыклад, назвы грыбоў і лішайнікаў рэгулюе кодэкс батанічнай наменклатуры, хоць грыбы і лішайнікі цяпер не ўваходзяць у склад таксону Расліны.
Гібрыдны род
[правіць | правіць зыходнік]Гібрыдны род — умоўнае назва, якое пазначае сукупнасць гібрыдаў, якія адносяцца да двух родаў (часам да большай колькасці родаў).
Назвы гібрыдных родаў павінны пачынацца са знака × (знака множання, знака гібрыднага паходжання). Гэтыя назвы могуць утварацца двума спосабамі:
- у выглядзе сціснутай формулы; напрыклад, ×Amarine [= Amaryllis × Nerine]
- ад лацінізаваных прозвішч або імёнаў праз дадаванне да іх -ara; напрыклад, ×Vuylstekeara [= Cochlioda × Miltonia × Odontoglossum]
Аманімія
[правіць | правіць зыходнік]У межах юрысдыкцыі кожнага з біялагічных наменклатурных кодэксаў родавыя назвы не павінны паўтарацца (быць амонімамі). Гэта значыць, што назвы двух розных родаў раслін не могуць быць аднолькавымі, як і назвы двух розных родаў жывёл (але назва роду расліны і назва роду жывёлы могуць супадаць — і такіх супадзенняў налічваецца некалькі дзясяткаў).
Пры выяўленні таксанамічных амонімаў прымаюць меры да іх ліквідацыі, сутнасць якіх у тым, што сапраўднай назвай прызнаецца старэйшы амонім (той, які апублікаваны раней), а малодшыя амонімы замяняюць.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Джеффри, Чарлз. Биологическая номенклатура: Пер. с англ. — М.: Мир, 1980. — С. 16, 17, 25.
- Марков А. В. Возвращение Чёрной Королевы, или закон роста средней продолжительности существования родов в процессе эволюции Архівавана 14 кастрычніка 2012. // Журнал общей биологии, 2000, 61/4: 357—370.
- Сытин А. К. О категории рода в ботанике XVIII века: Линней и его оппоненты // Труды зоологического института РАН. Приложение №1. — 2009. — С. 79—86.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- International codes of Botanical Nomenclature: Saint-Louis Code, 2000 Архівавана 12 снежня 2002., Vienna Code, 2006(англ.) Праверана 18 жніўня 2008 г.
- International Code of the Zoological Nomenclature (4-е выданне, 2000) Архівавана 22 жніўня 2006.(англ.) Праверана 18 жніўня 2008 г.
- International Code of Nomenclature of Бактэрыі (1990)(англ.) Праверана 18 жніўня 2008 г.
- The International Code of Virus and Classification Nomenclature (2002) Архівавана 16 верасня 2011.(англ.) Праверана 18 жніўня 2008 г.
Гл. таксама
[правіць | правіць зыходнік]- Бінамінальная наменклатура
- Абазначэнні, якія выкарыстоўваюць у назвах таксонаў
- Рангі паміж родам і відам
- Роды раслін, названыя ў гонар людзей
Слоўнікі і энцыклапедыі | |
|---|---|
| Нарматыўны кантроль | Microsoft: 157369684 |