República del Congo
 | Pues collaborar con Wikipedia fusionando esti artículu con El Congu. |
.svg)
La República del Congo (en francés: République du Congo; en lingala: Repubilika yá Kongo; en kikongo: Repubilika yá Kongó), tamién conocida colos nomes de Congo-Brazzaville y Congo, ye un país d'África Central. Llinda al norte con Camerún y la República Centroafricana, al sur y al este cola República Democrática d'El Congu (ex Zaire), al oeste con Gabón y al suroeste col océanu Atlánticu y un exclave angoleñu (Cabinda).
La población nun supera los cinco millones d'habitantes, resultando nuna baxa densidá poblacional. Los idiomes oficiales son el francés, el kikongo y el lingala; les relixones tribales son les que cunten con más adeptos. La economía de la República del Congo sigue basándose na agricultura y na estracción de petroleu.
L'actual territoriu congolés foi habitáu poles tribus bantús hasta la llegada de los europeos nel sieglu XVI. Convertir nuna colonia de Francia, sol nome de «Congo francés». En llogrando la so independencia a mediaos del sieglu XX, el país travesó por dellos rexímenes políticos hasta algamar la democracia multipartidista que rixe al país nel sieglu XXI.
Historia
[editar | editar la fonte]Primero colonizáu polos bolu, el Congo foi más tarde colonizáu por grupos bantús que tamién ocuparon parte de les actuales Angola, Gabón y la República Democrática d'El Congu, formando la base de les afinidaes y rivalidaes étniques ente aquellos estaos. Dellos reinos bantús —en particular los kongo, loango, y teke con liki— xunieron llazos comerciales que llevaron na cuenca del ríu Congo.
Los primeros contactos colos europeos llegaron nel sieglu XV, y les rellaciones comerciales fueron establecíes rápido colos reinos, comerciando esclavos prindaos nel interior. L'área costera foi una fonte principal pal comerciu tresatlánticu d'esclavos, y cuando esi comerciu terminó a principios del sieglu XIX, surdió'l poder de los reinos daniel.
Mientres yera una colonia de Francia, formaba parte del África Ecuatorial Francesa col nome del Congo Francés (pa estremalo del Congo Belga, actual República Democrática d'El Congu). Proclamóse independiente'l 15 d'agostu de 1960, siendo'l so primer presidente Fulbert Youlou, que se vio obligáu a salir del gobiernu en 1963, cuando asumió'l cargu Alphonse Massamba-Délba, qu'en 1964 fundó un partíu marxista adoptando una economía planiada, de base socialista. De siguío dio entamu a un Plan Quinquenal», que llevó a la espansión de l'agricultura y la industria.
La tensión ente'l gobiernu y los militares aumentó, y en 1968, l'exércitu dio un golpe d'estáu lideráu por Marien Ngouabi, qu'asumió'l poder. N'avientu de 1969, el presidente anunció la nueva República Popular, mientres la solemnidá del Partíu Congolés de los Trabayadores», que'l so presidente yera Ngouabi y tenía un comité central compuestu por 30 miembros. En xineru de 1970, el país pasó a llamase República Popular del Congo, adoptando como símbolos nacionales una bandera colorada, un focete y un martiellu, emblemáticos de los países socialistes. El Congu consolidó'l so réxime marxista, quedando como'l primer país comunista africanu.[10] Nel mesmu añu, l'exércitu detuvo un intentu de golpe contra'l presidente, lideráu pol exteniente Pierre Xitonga, executaron a tolos conspiradores, menos al ex ministru de defensa, Augustin Poignet, que consiguió fuxir. Aprovechándose d'esa situación, dieron entamu a una purga xeneral de tolos sospechosos de ser contrarios al gobiernu.
Depués de décades de política aturbolinada y retórica marxista-leninista, y tres el colapsu de la Xunión Soviética, el Congo completó una transición a una democracia multipartidista con eleiciones n'agostu de 1992. Sicasí, una guerra civil asocedida ente xunu de 1997 y avientu de 1999 llibrar ente les fuercies de los dos candidatos a presidente, Denis Sassou Nguesso y Pascal Lissouba. La guerra terminó cola invasión de tropes de países vecinos y la instalación de Nguesso nel poder, que sigue nel cargu hasta l'actualidá.
Política
[editar | editar la fonte]
La República del Congo tien un réxime presidencialista. En 2009 foi reelixíu como presidente Denis Sassou-Nguesso. El puestu de Primer Ministru foi abolíu en setiembre de 2009, tres les eleiciones presidenciales. El postreru n'ocupar esi cargu foi Isidore Mvouba. Foi nuevamente restauráu en 2016, ocupáu anguaño por Clément Mouamba.
Dende principios de los años 1990, la República del Congo tenía un sistema políticu multipartidista, anque agora esti sistema ta apoderáu pol presidente Sassou Nguesso; como nun esiste verdadera competencia nes eleiciones presidenciales, caltuvo'l so mandatu. El Partíu Congolés del Trabayu (francés: Parti Congolais du Travail ) xunto con otros partíos más pequeños, sofiten a Sassou Nguesso.
Internacionalmente, el réxime de Sassou Nguesso foi afeutáu por acusaciones de corrupción magar los sos intentos por censuralos. Una investigación francesa atopó más de 110 cuentes bancaries y decenes de propiedaes luxoses en Francia al so nome. Sassou Nguesso denunció que les investigaciones yeren partidistes y calificar como «racistes» y «coloniales».[11][12][13]
Derechos humanos
[editar | editar la fonte]Organización territorial
[editar | editar la fonte]
La República del Congo ta subdividida socesivamente en 10 Departamentos, 86 Distritos y 6 Comuñes. El distritu de Brazzaville nun pertenez a nenguna rexón, y dende l'añu 2004 la ciudá de Pointe-Noire ye un distritu independiente. Les rexones son:
- Bouenza - capital Madingou.
- Cuvette - capital Owando.
- Cuvette-Oeste - capital Ewo.
- Kouilou - capital Fienda.
- Lékoumou - capital Sibiti.
- Likouala - capital Impfondo.
- Niari - capital Loubomo.
- Plateaux - capital Djambala.
- Pool - capital Kinkala.
- Sangha - capital Ouésso
Estes rexones subdividir en 46 distritos.
Xeografía
[editar | editar la fonte]La República del Congo atopar na mariña atlántica del centru d'África.
Llinda al norte cola República Centroafricana y Camerún, al oeste con Gabón, al sur con Angola (al traviés del enclave de Cabinda), y al sur y al este cola República Democrática d'El Congu.
El país cunta con una relativamente escasa zona mariniega, na que s'atopa la segunda ciudá más importante del país, Pointe-Noire. Per otra parte, los territorios al norte de Brazzaville, la capital, atópense apoderaos por amplies estensiones selváticas. Nesti sentíu cabo destacar l'estáu d'Impfondo, l'únicu apoderáu íntegramente pola selva. Brazzaville allugar nes veres occidentales del Ríu Congo, ente que nes veres orientales del ríu allúgase Kinshasa, capital de la República Democrática d'El Congu.
La ciudá selvática del país más importante ye Ouesso.
Clima
[editar | editar la fonte]
Desque'l país atópase alcontráu sobre l'Ecuador, el clima ye consistente mientres tol añu, con una temperatura permediu de 24 °C mientres el día, y ente 16 °C y 19 °C mientres la nueche.
El permediu de precipitaciones ye de 1100 milímetros mientres l'añu, siendo que nel sur del valle del Ríu Kouilou-Niari, nel centru del país supera los 2000 milímetros añales. La estación seca ye de xunu a agostu, y hai dos periodos húmedos, ente marzu y mayu, y ente setiembre y payares.[14]
Ecoloxía
[editar | editar la fonte]
El norte del país ta cubiertu por selva umbrófila, de la que WWF estrema dos ecorrexones:
- La selva de tierres baxes del Congo noroccidental al noroeste *
La selva pantanosa del Congo occidental al nordeste.
Pela so parte, al sur atópase:
- El mosaicu de selva y sabana del Congo occidental, atayáu la ecorrexón enantes citada de selva de tierres baxes del Congo noroccidental.
- La selva costera ecuatorial atlántica asitiada cerca de la mariña.
Economía
[editar | editar la fonte]La República del Congo ye un país en víes de desenvolvimientu. La economía congolesa básase principalmente na agricultura de subsistencia y l'artesaníes, según una industria depende en gran midida de los hidrocarburos. La mayoría de la población vive de l'agricultura. Sicasí, la economía del país tamién depende de la esportación de petroleu, madera, potasa, cinc, uraniu, cobre, fosfatu, gas natural. La moneda ye'l francu CFA d'África Central (FCFA).
Los dos pilastres de les esportaciones son madera y petroleu. La madera representa una parte importante de les esportaciones de Congo: caoba, okoumé, limba, etc. L'actividá industrial ye la producción de bienes de consumu como tabacu, cementu, testiles, xabón, llicor, zapatos, etc. El gobiernu congolés robló un alcuerdu p'arrendar 200.000 hectárees de tierres a los llabradores de Sudáfrica p'amenorgar la so dependencia de les importaciones.[15][16]
Petroleu
[editar | editar la fonte]Los recursos petroleros del Congo son xestionaos la Compañía Nacional de Petroleu del Congo, dirixida dende 2008 por Denis Gokana. Dende 1976, la refinamientu del petroleu llevar a cabu en Point-Noire, la capital económica del Congo, onde s'apurren el 90 % de los ingresos del estáu y el mesmu valor d'esportaciones.
Demografía
[editar | editar la fonte]
Según estimaciones de 2014, la población de la República del Congo xubía a 4 662 446 habitantes.[8] Con esto, el país carauterizar por una baxa densidá de población, qu'amás se concentra nun 85 % nes árees urbanes del suroeste (namái ente los dos grandes ciudaes, Brazzaville y Pointe-Noire vive la metá de la población del país), dexando'l restu del territoriu práuticamente despobláu y ocupáu pola selva ecuatorial. La crecedera demográfica ye d'un 2,6 % añal y étnicamente carauterizar pol predominiu de la etnia kongo que representa'l 50 % de la población, siguíu de la etnia Sangha con 20 %, Mbochi 12 %, la Bateke 17 %, europeos y otros 3 %.[17] En 2012, la esperanza de vida al nacer yera de 52 años.[8] Nel mesmu añu, de les ciudaes más importantes namái cinco superaben los 50 000 habitantes: Brazzaville (1 557 533), Pointe-Noire (822 850), Loubombo (86 433), Nkayis (76 491) y Kindamba (61 304).[18]
El 50 % de los congoleses recurren a creencies tradicionales o grupos étnicos, ellí hai 15 grupos principales de bantús y más de 70 subgrupos. L'otru 27 % ta compuestu d'un 56 % de Cristianos católicos, 15 % d'otros Protestantes y namái 2 % de musulmanes.
Idiomes
[editar | editar la fonte]La llingua oficial es el francés y les llingües nacionales del Congo son el lingala y el kituba (llingua creole basada nel kikongo)[19], amás fálense más d'otros 60 dialeutos ya idiomes, destacar el Yombe con 347 723 falantes y el portugués con apenes 600.
L'usu del francés, magar la so reconocencia oficial, ye minoritariu y amenórgase principalmente al ámbitu urbanu, sobremanera a les dos ciudaes más importantes del país, Brazzaville y Pointe-Noire.
Cultura
[editar | editar la fonte]La cultura de la República del Congo tien los sos raigaños n'apurrir de los pueblos loango, bakongo y teke qu'habitaben na zona qu'anguaño ocupa la república. Dempués de la llegada de los portugueses nel sieglu XV, los reinos costeros beneficiar en mayor midida del comerciu d'esclavos que los pueblos del interior, pa quien el comerciu xeneraba gran baturiciu. Cuando la zona depués tuvo baxu dominiu francés mientres el sieglu XIX, les empreses entamaben sistemes llaborales cohercitivos abondo abusivos como hasta pa escupuliciar al públicu francés y por ello l'esplorador Savorgnan de Brazza foi unviáu a investigar.
Fiestes
[editar | editar la fonte]| Fecha | Nome en castellán | Nome llocal | Notes |
|---|---|---|---|
| 1 de xineru | Añu Nuevu (Día del añu) | Jour de l'an | Santa María, madre de Dios (Circuncisión d'antes del Conceyu Vaticanu II) |
| llunes dempués del domingu de Pascues | Llunes de Pascua | Lundi de Pâques | Pascua ye'l primer domingu que sigue la primer lluna llena de la primavera. |
| 1 de mayu | Día del Trabayu | Fête du Travail | |
| Xueves, 40 díes dempués de Pascues. | Ascensión | Ascension | Xesús axuntando los sos fieles axuntar col so padre nos cielos. |
| Séptimu domingu dempués de Pascues y el llunes siguiente. | Pentecostés (y llunes de Pentecostés) | Pentecôte (et Lundi de Pentecôte) | El Espíritu Santu baxa ente los apóstoles. |
| 10 de xunu | Fiesta de la conmemoración de la conferencia nacional soberana. | Fête de la commémoration de la conférence nationale souveraine | |
| 15 d'agostu | Fiesta Nacional y Asunción | Fête Nationale & Assomption | |
| 1 de payares | Día de ToLos Santos | Toussaint | |
| 25 d'avientu | Navidá | Noël | Nacencia de Xesús |
Educación
[editar | editar la fonte]La educación pública ye gratuita y obligatoria pa los menores de 16 años d'edá, pero na práctica ye bien distinta.[20] La tasa de matrícula primaria foi de 44 % en 2005, siendo enforma menor a los 79 % en 1991, debíu principalmente al PIB invertíu na educación.[21] Los estudiantes que completen seis años de primaria y siete de secundaria llogren un diploma.
La Universidá Marien Ngouabi ye la única pública del país, ufierta cursos de medicina, derechu y otres temes. Na universidá, los estudiantes llogren un diploma a los trés años de cursu y una maestría a partir de los cuatro.
La infraestructura de la educación foi seriamente degradada por cuenta de la crisis económica y política que sufrió'l país, la mayor parte de les escueles nun tener sielles pa los sos alumnos, teniendo de sentase nel suelu.
Medios de comunicación
[editar | editar la fonte]En 2012, la clasificación mundial sobre llibertá de prensa qu'establez cada añu Reporteros ensin fronteres asitió a la República del Congo nel llugar 90 sobre un total de 179 países.[22] Sicasí, l'informe tamién lu clasificó como un país onde'l periodismu vive una situación delicada».[23]
Deporte
[editar | editar la fonte]El deportista más conocíu del país ye'l xugador de baloncestu Serge Ibaka.
Ver tamién
[editar | editar la fonte]- Llocalidaes de República del Congo
- Patrimoniu de la Humanidá na República del Congo
- Trans Air Congo
- Franco CFA
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ URL de la referencia: https://www.interpol.int/Member-countries/World. Editorial: Interpol. Data de consulta: 7 avientu 2017.
- ↑ URL de la referencia: https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/. Editorial: Organización pa la Prohibición d'Armes Químiques. Data de consulta: 7 avientu 2017.
- ↑ URL de la referencia: http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp.
- ↑ URL de la referencia: https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/. Data de consulta: 21 xunetu 2020.
- ↑ URL de la referencia: https://www.upu.int/en/Universal-Postal-Union/About-UPU/Member-Countries?csid=-1&cid=92. Data de consulta: 28 ochobre 2022. Tipo de referencia: official member page. Supports qualifier: data de principiu.
- ↑ URL de la referencia: https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf. Data de consulta: 16 marzu 2024. Páxina: 8. Supports qualifier: data de principiu.
- ↑ CIA. «República del Congo - Xeografía - Llibro Mundial de Fechos». Consultáu'l 5 de febreru de 2017.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 CIA (2017). «Congo, Republic of the» (inglés). The World Factbook. Archiváu dende l'orixinal, el 2020-08-31. Consultáu'l 22 de mayu de 2017.
- ↑ Aplícase a esta parte: masculín singular.
- ↑ Jornal do Brasil - Primeiro Caderno, pg. 3. Rio de Janeiro. 1º de janeiro de 1970
- ↑ BBC Newa (15 d'agostu de 2007). «Congo leader son fails in gag bid» (inglés). BBC.co.uk. Consultáu'l 5 de xunetu de 2013.
- ↑ Foreign Policy In Focus (22 de xunu de 2009). «Propping Up Africa's Dictators» (inglés). PFIP.org. Archiváu dende l'orixinal, el 12 d'ochobre de 2009. Consultáu'l 5 de xunetu de 2013.
- ↑ Reuters (29 d'abril de 2009). «FACTBOX-African leaders' French assets under scrutiny» (inglés). Reuters.com. Archiváu dende l'orixinal, el 4 de febreru de 2012. Consultáu'l 5 de xunetu de 2013.
- ↑ Samba G., Nganga D., Mpounza M. (2008). «Rainfall and temperature variations over Congo-Brazzaville between 1950 and 1998». Theoretical and Applied Climatology 91 (1-4): páxs. 85-97. doi:. http://www.springerlink.com/content/ah8jx745740m4353/. Consultáu'l 11 de xunu de 2008.
- ↑ Goodspeed, Peter (21 d'ochobre de 2009). «South Africa's white farmers prepare to trek to the Congo» (inglés). National Post. Archiváu dende l'orixinal, el 18 de febreru de 2011. Consultáu'l 7 de xunetu de 2013.
- ↑ Berger, Sebastien (21 d'ochobre de 2009). «Congo hands land to South African farmers» (inglés). The Daily Telegraph. Consultáu'l 7 de xunetu de 2013.
- ↑ Levinson, David (1998). Ethnic groups worldwide. Greenwood Publishing Group, páx. 120-121. ISBN 978-1-57356-019-1.
- ↑ World Gazetteer. «Congo: les ciudaes más importantes». Population Statistics.com. Consultáu'l 16 de febreru de 2012.
- ↑ Digithèque matériaux juridiques et politiques, Jean-Pierre Maury, Université de Perpignan (en Francés) 2015
- ↑ «Copia archivada». Archiváu dende l'orixinal, el 10 de mayu de 2011. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2009.
- ↑ https://web.archive.org/web/20130522033631/http://hdrstats.undp.org/en/countries/data_sheets/cty_ds_COG.html
- ↑ Reporteros ensin Fronteres (2012). «Clasificación Mundial 2011-2012». RSF.org. Archiváu dende l'orixinal, el 21 de xunetu de 2013. Consultáu'l 5 de xunetu de 2013.
- ↑ Reporteros ensin Fronteres (2013). «Congo». RDF.org. Archiváu dende l'orixinal, el 2014-10-06. Consultáu'l 5 de xunetu de 2013.
Bibliografía
[editar | editar la fonte]- Petringa, Maria (2006). Brazza, A Life for Africa (n'inglés). ISBN 978-1-4259-1198-0.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a República del Congo.
- Congo Site Páxina oficial del Gobiernu de la República del Congo *
Los pigmeos baka de Camerún y de Congo Cultura y música de los primeros habitantes de Congo * Perfil de la República del Congo nel sitiu de BBC News
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q971- Multimedia: Republic of the Congo
- Wikipedia:Páxines qu'usen el parámetru xentiliciu
- Wikipedia:Artículos con plantíes de notes d'encabezamientu enllaciando a páxines que nun esisten
- Wikipedia:Revisar traducción
- República del Congo
- Wikipedia:Correxir/Revisar títulu
- Wikipedia:Artículos con referencies a la RAE
- Wikipedia:Páxines con enllaces interllingüísticos