Prácritu
 'Prakṛta [bhaṣa] | |
|---|---|
| Faláu en |  India.svg){kind=small} Nepal
|
| Falantes | llingua muerta |
| Familia | Indo-européu Indo-iraniu |
| Alfabetu | devanágari |
| Estatus oficial | |
| Oficial en | India |
| Reguláu por | Nun ta reguláu |
| Códigos | |
| ISO 639-1 | nengún |
| ISO 639-2 | |
| ISO 639-3 | |
El términu prácrito referir a un conxuntu de llingües distintes que se falaben na antigua India. Ente que el sánscritu yera un idioma cultu utilizáu polos bráhmanas (sacerdotes) nos rituales relixosos (como formalizando'l hinduismu brahmánico), el prácrito foi'l mediu pol que s'espublizaron creencies heterodoxes como'l xainismu (n'idioma mahārāṣṭri) o'l budismu (en pāḷi). Les llingües indoaries modernes paecen derivar direutamente d'esos prácritos.
La pallabra española prácrito provién del sánscritu प्राकृत prākrita: ‘orixinal, natural, normal, ordinariu, avezáu’, que puede interpretase como la indicación de ‘vernacular’, en contraste col sánscritu relixoso y lliterario.
Les inscripciones del emperador Aśoka (272-231 e. C.), escrites en silabariu brahmi, tán toes nuna llingua bien similar al pāḷi, pos Aśoka foi l'emperador qu'espublizó'l budismu pola India. Aśoka promulgó los sos edictos na so capital, Pataliputra, que fueron traducíos a delles llingües prácritas y espublizaos per mediu de pilastres per tol so reinu.
Tipos de prácrito
[editar | editar la fonte]Les principales formes de les llingües prácritas clasificar por periodos y rexones son:
- Prácritos del periodu antiguu:
- Prácrito antiguu: la llingua del imperiu Maurya y de les inscripciones d'Aśoka.
- Pāḷi: la llingua del canon budista.
- Prácritos lliterarios medievales:
- Śauraseni: el más cercanu al sánscritu clásicu.
- Ardhamāgadhī: la llingua de los antiguos sutras jainistes.
- Mahārāṣṭri: usáu en drames sánscritos; antecesor del actual marathi.
- Prácritos medievales non lliterarios:
- Māgadhī: un prácrito oriental; usáu poles clases baxes nos drames.
- Jai-Śauraseni: la llingua del canon dig ambara (los digambaras son los monxos jainistas que nun usen ropa, ente que los sweta ambaras visten ropes blanques).
- Jain-Mahārāṣṭri: la llingua de los llibros non canónicos de la sweta ambara.
- Apabhraṃśa: la última etapa del prácrito, carauterizáu por una medría del elementu indo-ariu non sánscritu. Trátase d'una llingua poética que reflexa una etapa tardida del indo-ariu mediu, anterior al indo-ariu modernu (c. sieglu XII d.C.). Nesta llingua inclúyense les grandes obres jainistas. En tiempos antiguos el términu apabhramsa usar pa referise a un llinguaxe consideráu corruptu (apa bhramsa significa en sánscritu ‘estremase de la fala correuta’). Tuvo dellos dialeutos, como reconocen delles autoridaes ente les que s'inclúi'l prosista Rudrata (c. 800).
Tamién hai que mentar el sánscritu híbridu budista, que ye un tipu de prácrito fuertemente sanscritizado y que nos ye conocíu por manuscritos que vienen d'Asia central de los sieglos III al V d. C. El paishachi, un misteriosu tipu de prácrito, yera teníu nel so momentu como l'idioma de los demonios pishachas.
De tolo anterior síguese que'l prácrito escritu xugó un considerable papel en trés importantes campos:
- Relixón: ente que'l sánscritu caltuvo l'hinduismu brahmánico, el prácrito fixo lo propio coles tradiciones heterodoxes, como'l budismu y el xainismu. La primera en pali y la segunda en majarashtri y otres formes (dizse que Majavira, el fundador del yainismo, predicó en ardha magadhi).
- Polítiques y asuntos d'Estáu: los Edictos de Asoka (sieglu III e. C.) promulgaos na so capital de Pataliputra fueron traducíos a delles llingües prácritas y puestos en pilastres per tol so reinu.
- Lliteratura: los prácritos tuvieron un papel sociu-llingüísticu bien importante nos drames sánscritos (sieglu II d. C. d'equí p'arriba). Ente que los dioses, héroes y reis espresar en sánscritu lliterariu, los personaxes menos aponderaos usen formes de prácrito; por casu, les muyeres falen en sauraseni pero canten en maharastri. No fondero de la escala social tán los que falen magadhi. Ye daqué paecíu al usu del baxu alemán polos criaos nes óperes de Hamburgu del sieglu XVIII.
Munches de les actuales llingües neo-indoaries de la India vienen de les llingües prácritas.
El prácrito foi una llingua viva hasta'l sieglu XII, anque dos sieglos antes empezó a ser absorbíu pol indiu mediu del que surdieron les llingües vernácules actuales. Ye difícil precisar el númberu exactu de llingües que güei tienen esi orixe. Unes 35 son les que tienen un mayor espardimientu, concretamente hindi, urdú, bengalí, guyarati, panyabí, marathí, bijari, oriya y rayastaní, caúna d'ellos cunta con más de diez millones de falantes.
Dellos eruditos acuten les llingües prácritas a les usaes polos escritores hindús y jainistas, pero otros inclúin les llingües budistes, como'l pali y el sánscritu híbridu budista.
Referencies
[editar | editar la fonte]Bibliografía
[editar | editar la fonte]- National Institute of Prakrit Study And Research. Shravanabelagola Karnataka, India *
Banerjee, Satya Ranjan. The Eastern School of Prakrit Grammarians : a linguistic study. Calcutta: Vidyasagar Pustak Mandir, 1977.
- Daniels, Peter T., The World's Writing Systems. USA: Oxford University Press, 1996.
- Deshpande, Madhav, Sanskrit & Prakrit, sociolinguistic issues. Delhi: Motilal Banarsidass, 1993.
- Pischel, R. Grammar of the Prakrit Languages. New York: Motilal Books, 1999.
- Woolner, Alfred C. Introduction to Prakrit, 2nd Edition. Lahore: Punjab University, 1928. Reprint Delhi: Motilal Banarsidass, India, 1999.
