Indostánicu

Pa otros usos d'ésti términu ver Indostán

Indostánicu हिन्दुस्तानी / ہندوستانی / Hindustānī
Faláu en	India Paquistán Fixi Guyana Malasia Surinam
Rexón	Subcontinente indiu (en Fixi tien l'estatus de llingua oficial)
Falantes	490 millones (aprox.) (2006)
Puestu	2ª llingua más falada (hindi + urdú) (Ethnologue 1996)
Familia	Indoeuropéu Indo-iraniu Indo-ariu Indo-ariu central Indostánicu
Estatus oficial
Oficial en	Fixi
Reguláu por	Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1	`hi, ur`
ISO 639-2	`hin, urd`
ISO 639-3
Estensión del indostánicu

L'indostánicu^[1] (हिन्दुस्तानी, ہندوستانی), tamién conocíu como "hindī-urdū", ye'l conxuntu d'idiomes de la caña indoirania de la familia indoeuropea, bien rellacionaos ente sigo, y que se falen nes rexones norte, central y noroeste del subcontinente indiu. Toma dos rexistros estandarizados, l'hindi y l'urdú, idiomes oficiales de la India y Paquistán, respeutivamente. Ye un idioma faláu por más de 474 millones de persones nel subcontinente índicu (principalmente al norte de la India, 310 millones, y Paquistán, 104 millones) y na diáspora etno-cultural d'estos pueblos. Ye'l cuartu idioma nativu más faláu del mundu^[2] y terceru como segunda llingua. Fálase n'India, Paquistán, Fixi, Guyana, Malasia y Surinam.

Esti términu tien una historia complexa y tien connotaciones diverses pa persones distintes. Nel cine indiu ("Bollywood"), suélse-y llamar indostánicu a la llingua neutral que se fala nes películes, anque en realidá se basa nel estándar hindi pa tolos habitantes de la India.

Urdú estándar modernu

L'urdú ye l'idioma nacional de Paquistán y una llingua oficial reconocida rexonalmente na India. Tamién ye un idioma oficial nos estaos indios d'Andhra Pradesh, Jammu y Caxmir, Territoriu Capital Nacional de Delhi, Uttar Pradesh, Bihar y Bengala Occidental que tienen importantes poblaciones musulmanes.

Hindi estándar modernu

L'hindi estándar, una de les llingües oficiales de la India, basar nel dialeutu khariboli de la rexón de Delhi y estrémase del urdú en que se suel escribir na escritura india devanágari y amuesa menos influyencia persa que l'urdú. Munchos estudiosos de güei empleguen una forma sanscritizada del hindi desenvueltu principalmente en Varanasi, la ciudá santa hindú, que se basa nel dialeutu hindi oriental de la rexón y polo tanto un llinguaxe independiente del funcional hindi estándar.

L'hindi ye'l cuartu idioma más faláu nel mundu (númberu de falantes nativos). Ta estrechamente rellacionáu col urdú. Dambos son mutuamente intelixibles, siendo dende un puntu de vista llingüísticu variedaes d'un mesmu idioma (contabilizando dambos sería la segunda llingua más falada per detrás del chinu mandarín y per delantre del español). Les sos diferencies sobremanera amenórguense al sistema d'escritura, que nel casu del hindi ye l'alfabetu devanágari, ente que l'urdú emplega una forma del alfabetu árabe. Estos dos idiomes tamién s'estremen na so terminoloxía culta, que l'hindi toma xeneralmente del sánscritu (el procesu de «sanscritizar»). D'esta manera, empezóse un procesu d'erradicación de la terminoloxía d'orixe persa-árabe del hindi, col fin de disocialu políticamente del urdú, ente que n'urdú los cultismos son mayormente d'orixe perso-árabe. Na llingua familiar que se fala a diariu pola mayoría de los falantes, l'hindi y l'urdú son más similares que nes formes más cultes.

Bazar indostánicu

Nun sentíu más específicu, indostánicu puede ser usáu pa referise a los dialeutos y variedaes utilizaes nel llinguaxe común, en contraste col hindi y col urdú estándar. Esti significáu reflexar nel usu del términu "bazar indostánicu", n'otres pallabres, el "llinguaxe de la cai o'l mercáu", en contraposición col refinamientu de la perceición formal hindi, urdú, o inclusive'l sánscritu. Poro, el Diccionariu del Nuevu Mundu de Webster define'l términu indostánicu como'l principal dialeutu del hindi/urdú, utilizáu como llingua franca en tol norte d'India y Paquistán.

Dialeutos

Anque puramente son idiomes distintos, les llingües del grupu hindi occidental (y entá dalgunos d'otros grupos de la zona central) considérense como dialeutos del hindi (o meyor dichu del indostánicu) según la constitución de la India.

Khadiboli, Khariboli o Sarhindi ye'l dialeutu usáu como l'idioma nacional d'India, enseñáu nes escueles y nel gobiernu. Provién del norte d'Uttar Pradesh, cerca de Delhi.
- Urdú ye'l dialeutu usáu como l'idioma nacional de Paquistán, pero que munchos pakistaninos ya indios consideren una llingua mesma totalmente estremada del hindi, anque lingüísticamente (siquier al nivel coloquial) nun seya asina. Fálase en munchos estaos d'India como la llingua materna de comunidaes musulmanes, y ye unu de los idiomes indios que son reconocíos como idiomes rexonales pol gobiernu. La mayoría de persones que falen urdú como llingua materna viven n'India, y la mayoría de los que lo falen como segunda llingua viven en Paquistán, onde ye la llingua franca que la mayoría de la población entiende. Tamién, munchos de los inmigrantes musulmanes que vinieron a Paquistán (Mohajires) dempués de la separación de los dos países falen urdú como llingua materna, y ellos formen la mayoría de la población na ciudá de Karachi. L'urdú escritu toma munches pallabres del persa y del árabe, ente que l'hindi estándar toma pallabres del sánscritu.
  - L'urdú d'Andhra Pradesh fálase col so propiu acentu (que por influencia Drávida caltién dellos diptongos que l'urdú nortizu perdió).
- Hindi estándar dialeutu lliterariu de Khadiboli.
- Bambaiya o Mumbaiyya fálase en Bombay, y tien traces del marathi.

Dellos dialeutos pueden considerase como llingües por que nun son mutualmente intelixibles ente sigo:

Braj-bhasha (‘fala de Braj’) foi'l dialeutu lliterariu mientres el periodu bhakti, aniciáu na zona de Vraja (Vrindavan) y faláu n'Uttar Pradesh occidental.
Awadhi o Avadhi fálase n'Uttar Pradesh central.
Kanauji fálase na rexón ente Awadh y Braj n'Uttar Pradesh.
Bundeli fálase na rexón Bundelkhand de Madhya Pradesh.
Bagheli fálase nel nordeste de Madhya Pradesh.
Chhattisgarhí, Lahariya o Khalwahi fálase en Chhattisgarh.
Hariyanvi, Bangaru o Jatu fálase n'Haryana.
Bhaya fálase nel sur de Paquistán.
Chamari, faláu polos dalit d'Uttar Pradesh y Madhya Pradesh.
Gowli fálase en Madhya Pradesh y nel distritu Amravati de Maharastra.

Referencies

↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: indostánicu
↑ Llingües por númberu de falantes

Bibliografía

Asher, R. E. (1994). Hindi. In Asher (Ed.) (páxs. 1547-1549).
Asher, R. E. (Ed.). (1994). The Encyclopedia of language and linguistics. Oxford: Pergamon Press. ISBN 0-08-035943-4.
Bailey, Thomas G. (1950). Teach yourself Hindustani. Londres: English Universities Press.
Chatterji, Suniti K. (1960). Indo-Aryan and Hindi (rev. 2nd ed.). Calcutta: Firma K.L. Mukhopadhyay.
Dua, Hans R. (1992). Hindi-Urdu as a pluricentric language. In M. G. Clyne (Ed.), Pluricentric languages: Differing norms in different nations. Berlín: Mouton de Gruyter. ISBN 3-11-012855-1.
Dua, Hans R. (1994a). Hindustani. In Asher (Ed.) (páxs. 1554).
Dua, Hans R. (1994b). Urdu. In Asher (Ed.) (páxs. 4863-4864).
Rai, Amrit. (1984). A house divided: The origin and development of Hindi-Hindustani. Delhi: Oxford University Press. ISBN 0-19-561643-X.

Enllaces esternos

Encyclopedia Britannica, 11th Edition: Hindostani
Hindi, Urdu, Hindustani, khaRî bolî
Hindi-Urdu Entrugues Frecuentes
Historia del Indostánicu
World's Largest Hindi-Urdu-English Dictionary Archiváu 2016-02-06 en Wayback Machine
Ethnologue Report for Hindustani
GRN Report for Hindustani
Vinay's Hindi/Urdu Poetry Page
Hindi Wiktionary
Urdu Wiktionary
Hindustani Poetry Archiváu 2006-06-15 en Wayback Machine
Hindi-Urdu online resources Archiváu 2006-08-27 en Wayback Machine
Indostánicu como una ansiedá ente hini y urdú
Hindi/Urdu-English-Kalasha-Khowar-Nuristani-Pashtu Comparative Word List
UK INDIA: Aprender a lleer hindi, urdú y munchos otros idiomes de la India

[1] Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: indostánicu

[2] Llingües por númberu de falantes

[1]

[2]