Historia de Lituania

Los primeres lituanos, o Liths fueron una rama del antiguu grupu conocíu como Baltos, ente que les sos tribus incluyir tamién los prusianos orixinales y los letonos. Estes tribus báltiques nun fueron influyíes de forma direuta pol Imperiu romanu pero caltuvieron contactos comerciales (Ruta del ámbare). Los lituanos construyeron un estáu que duró mientres bona parte de los últimos diez sieglos y los letones constituyir n'estáu nel sieglu XX ente que les tribus prusianes sumieron nel sieglu XVIII.

Edá Media

Les primeres referencies conocíes a Lituania como nación (Litua) provienen de los añales de Quedlinburg fechaos el 14 de febreru del añu 1009.

El territoriu qu'anguaño correspuende a Lituania remontar nos sos oríxenes políticos al s. XIII como estáu medieval, que se formó de resultes de l'amenaza de los cruzaos, acabante instalar nel territoriu de l'actual Letonia. Foi primero un gran ducáu independiente, inclusive en 1253 foi proclamáu reinu, una y bones el gran duque Mindaugas recibió la corona del Papa, anque'l país nun foi cristianizado. Dende 1316 foi gobernada pola dinastía Gedimínida. Dende 1389 xunir con Polonia en virtú de la unión dinástica de los dos estaos. En 1410 na Batalla de Grunwald (Zalgiris en lituanu) ganaron l'exércitu de los cruzaos, terminando col intentu de dominiu alemán qua durara dos sieglos.

Sieglos XVI al XIX

División provincial de la moderna república de Lituania mientres el periodu zarista, ente 1867 y 1914.

La segunda parte de la unión con Polonia producir en 1569, convirtiéndose asina nel país más grande d'Europa (la República de les Dos Naciones). Según el sistema d'unión de los dos países, Lituania pudo caltener un gobiernu propiu. Depués foi gradualmente debilitándose, anque'l so exércitu foi l'únicu qu'allegó n'ayuda de Viena nel momentu d'asediu polos turcos en 1683 y salvar.

Darréu, en 1795, quedó incorporada a Rusia mientres el reináu de Catalina II, tres un procesu de desintegración que duró tol sieglu xviii. Anque se producieron dos grandes revueltes populares contra l'Imperiu rusu en 1831 y 1863, nun consiguió lliberar.

Sieglu XX

Ente 1915 y 1918, mientres la Primer Guerra Mundial, foi ocupada por Alemaña. El 16 de febreru de 1918 declaró la so independencia por cuenta de la revolución rusa (1917), dixebrándose del Imperiu de Nicolás II de Rusia.

La primera amenacia sobre Lituania constituyir una invasión de la Rusia soviética, qu'ocupó la metá oriental del país. El gobiernu, allugáu en Kaunas, unvió al so exércitu, formáu so auspicio alemán, a lluchar contra los bolxeviques a entamos de 1919. Grupos de mercenarios alemanes lideraos por Rüdiger von der Goltz, ayudaron a los lituanos a repeler a los bolxeviques,^[1] que queríen esparder la revolución mundial. El 27 de febreru, los bolxeviques proclamaron la República Socialista Soviética Lituanu-Bielorrusa, pero tuvieron qu'abandonar Vilnius el 19 d'abril, debíu a la meyora del exércitu polacu na rexón. De magar, Lituania reclamó Vilnius como la so capital histórica, anque quedó so control polacu.

La derrota bolxevique a mediaos de 1919, significó'l cambéu d'aldu de los voluntarios alemanes, que se xunieron a les fuercies de Pavel Bermondt-Avalov. Bermondt recibiera permisu y recursos d'Alemaña^[1] pa tomar prisioneros de guerra rusos y unvialos a lluchar contra los bolxeviques,^[1] principalmente en Letonia. Colos bolxeviques en retirada, los homes en Bermondt tomaron el control de diverses rexones en Letonia y Lituania, incluyendo Riga, pero les fuercies nacionales de los países bálticos llograron espulsalos a finales de 1919.

Mientres la Guerra Polacu-Soviética, Vilnius foi prindada pol Exércitu Coloráu. Dempués de la Batalla de Varsovia, los soviéticos retirar de Polonia, y apurrieron el control de Vilnius a Lituania. Amás, el 12 de xunu de 1920, los rusos reconocieron la independencia de Lituania,^[1] y el so derechu a la rexón de Vilnius. Bielorrusia y Polonia nun aceptaron esto.

Dempués d'una curtia guerra, guerra polacu-lituana, onde los polacos ocuparon la mayoría de los territorios apostaos, alcordóse un cese al fueu. Sicasí, el xeneral polacu Lucjan Żeligowski nun lo respetó, y fíxose con Vilnius, declarando la República de Lituania Central el 12 d'ochobre de 1920, un estáu títere polacu. El 22 de marzu de 1922, esta república foi amestada a Polonia, decisión que nun foi reconocida per Lituania.

El 23 de marzu de 1939, Alemaña ocupó Memel, hasta entós so control lituanu y obligó al gobiernu de Kaunas a roblar un tratáu de non agresión.^[2] Dempués de la invasión soviética de Polonia de 1939, Vilnius foi devuelta a Lituania polos soviéticos 10 d'ochobre.

Siguiendo la clausa secreta del pactu Molotov-Ribbentrop, la Xunión Soviética ocupó Lituania'l 15 de xunu de 1940, dempués de que'l gobiernu lituanu dexara ante un ultimátum soviéticu. El 21 de xunetu, Lituania foi incluyida na Xunión Soviética sol nome de República Socialista Soviética de Lituania.

Foi ocupada polos alemanes mientres la Segunda Guerra Mundial. Los lituanos recibieron bien a los alemanes y ayudáronlos a que la gran población xudía lituana fuera escorrida y esterminada polos nazis mientres la ocupación,^[1] siendo asesinaos unos 100.000 xudíos en toa Lituania, 70.000 solamente en Vilnius.

Anexón a la Xunión Soviética

Escontra mediaos de 1944, l'Exércitu Coloráu empecipió la captura de Lituania. Dempués de la batalla de Memel, Lituania quedó so control rusu,^[1] a pesar de la resistencia de guerrilles (llamaes "misko broliai"), que duró dende la ocupación alemana hasta 1953.

Mientres el periodu soviéticu convertir na parte más desenvuelta (al pie d'Estonia) de la URSS.^{[ensin referencies]}

A 13 km al nordeste de Šiauliai alcuéntrase un símbolu de resistencia a la opresión: El Cuetu de les Cruces. Dende 1961 los bulldozers soviéticos destruyir constantemente, pero finalmente cunta con más de 50.000 cruces.

Independencia actual

En 1988 formóse'l Movimientu Lituanu pola Perestroika, que trunfó nes eleiciones de 1989 al Congresu de Diputaos de la URSS. Nesi añu establez el lituanu como llingua oficial. En 1990 Vytautas Landsbergis foi escoyíu presidente, proclamando la independencia'l 11 de marzu de 1990. Hubo un duru retruque soviéticu (ocupación militar de Vilnius) que forzó la pacífica pero unánime reacción popular no que se dio en llamar Revolución Cantada. El 13 de xineru de 1991 les tropes soviétiques atacaron a los ciudadanos desarmaos nun intentu de tomar so control militar la torre de la televisión, onde fueron asesinaes 13 persones y mancaos más de 200. Los lituanos y Occidente culparon a les fuercies soviétiques de la masacre, mientres los oficiales soviéticos negaron la so autoría; nel añu 2000 el políticu Audrius Butkevičius, unu de los líderes del movimientu independentista lituanu Sąjūdis declaró que fueren les sos fuercies, y non les soviétiques, les que dispararen contra los manifestantes, con mires de culpar a la URSS por aciu una guerra psicolóxica.^[3] Lituania siguió'l so camín d'independencia y, como castigu, n'agostu de mesmu añu, les fuercies especiales soviétiques asesinaron a siete funcionarios de l'acabante crear aduana de Lituania, disparándo-yos a toos na cabeza. Tres el fallíu golpe d'Estáu d'agostu de 1991 en Moscú, la independencia del país foi reconocida internacionalmente y aceptada per Moscú.

Dende'l 1 de mayu de 2004 forma parte de Xunión Europea.

Ver tamién

Referencies

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Independence, 1918-40. Country Studies. Consultáu'l 07/02/2008.
↑ Resis (2000), p. 38
↑ Rafael Poch (13 de marzu de 2014). «El Kaganato de Kíev y otres hestories» (castellanu). La Vanguardia. Archiváu dende l'orixinal, el 26 de payares de 2015. Consultáu'l 14 de marzu de 2014.

Referencies

Resis, Albert (2000). «The Fall of Litvinov: Harbinger of the German-Soviet Non-Aggression Pact». Europe-Asia Studies 52 (1). páxs. 33-56. http://www.jstor.org/stable/153750.

Enllaces esternos

[Cpuntr-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Independence, 1918-40. Country Studies. Consultáu'l 07/02/2008.

[resis38-2] Resis (2000), p. 38

[3] Rafael Poch (13 de marzu de 2014). «El Kaganato de Kíev y otres hestories» (castellanu). La Vanguardia. Archiváu dende l'orixinal, el 26 de payares de 2015. Consultáu'l 14 de marzu de 2014.

[1]

[2]

[3]