Η ΚΓΠ και η κοινωνική βιωσιμότητα στην ΕΕ
Σε ολόκληρη την ΕΕ, η γεωργία δεν παρέχει μόνο τα προς το ζην στους γεωργούς και τις οικογένειές τους, αλλά στηρίζει και την κοινωνία στο σύνολό της, μέσω μιας σειράς βασικών υπηρεσιών. Ειδικότερα, η γεωργία συμβάλλει στην κοινωνία με τους εξής τρόπους:
- παρέχει τρόφιμα και άλλα βασικά υλικά στους πολίτες,
- συνιστά την ραχοκοκαλιά της οικονομίας των αγροτικών κοινοτήτων.
Η κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ) διασφαλίζει ότι οι γεωργοί θα μπορούν να συνεχίσουν να παρέχουν τις υπηρεσίες αυτές σε μακροπρόθεσμη βάση, προωθώντας την οικονομική βιωσιμότητα της γεωργίας. Με τη σειρά τους, τα οικονομικά μέτρα της ΚΓΠ περιλαμβάνουν κοινωνικά συμπεριληπτικές διατάξεις, όπως ενισχύσεις για τους μικροκαλλιεργητές και αναδιανεμητικές ενισχύσεις.
Οι περιβαλλοντικές δράσεις της ΚΓΠ είναι σχεδιασμένες ώστε να είναι και κοινωνικά βιώσιμες. Στηρίζοντας διαχειριστικές δεσμεύσεις και επενδύσεις οι οποίες είναι επωφελείς για το περιβάλλον, η ΚΓΠ δίνει τη δυνατότητα στους γεωργούς να προστατεύουν τους φυσικούς πόρους και τη βιοποικιλότητα για λογαριασμό της κοινωνίας — μια βασική υπηρεσία που διαφορετικά δεν αμείβεται από την αγορά.
Επιπλέον, μέσω πολιτικών και δράσεων που στοχεύουν ειδικά στην επισιτιστική ασφάλεια και στηρίζουν τις αγροτικές κοινότητες, η ΚΓΠ διασφαλίζει ότι η γεωργία μπορεί να συμβάλει στη βιωσιμότητα σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας.
Παραγωγή ασφαλών και βιώσιμων τροφίμων
Η επισιτιστική ασφάλεια βρίσκεται στον πυρήνα της ΕΕ. Ένας από τους πρώτους στόχους της ΚΓΠ, μια από τις πρώτες και μεγαλύτερες πολιτικές της ΕΕ, ήταν η διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Χαράσσοντας την πορεία προς ένα βιώσιμο σύστημα τροφίμων στην ΕΕ, η στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» απηχεί τους αρχικούς στόχους της ΕΕ. Το σύστημα αυτό θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των αυξανόμενων πληθυσμών και παράλληλα θα διασφαλίζει ότι τα τρόφιμα παράγονται σύμφωνα με υψηλά υγειονομικά, περιβαλλοντικά και δεοντολογικά πρότυπα.
Για να βοηθήσει τη γεωργία να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της κοινωνίας, η ΚΓΠ ασκεί πιέσεις για αποδοτική παραγωγή τροφίμων με τα μέγιστα δυνατά οφέλη για τους γεωργούς, τους καταναλωτές και το περιβάλλον, με τους εξής τρόπους:
- μετασχηματίζοντας τις μεθόδους παραγωγής και τα συστήματα διαχείρισης ώστε να μειωθεί η χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων και να αξιοποιούνται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι βασιζόμενες στη φύση τεχνολογικές και ψηφιακές λύσεις,
- παρέχοντας ένα ευρύ φάσμα υποστηρικτικών δράσεων που ενισχύουν το γεωργικό εισόδημα και τονώνουν την ανταγωνιστικότητα,
- χρηματοδοτώντας μέτρα ενημέρωσης και προώθησης για την επιμόρφωση των καταναλωτών σχετικά με τη γεωργία της ΕΕ ως ασφαλή και βιώσιμη πηγή των τροφίμων τους.
Προαγωγή ανθεκτικών αγροτικών κοινοτήτων
Η γεωργία αποτελεί τη ραχοκοκαλιά των αγροτικών κοινοτήτων σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι κοινότητες αυτές αντιμετωπίζουν διάφορα προβλήματα, όπως η γήρανση του πληθυσμού και οι ανεπαρκείς υποδομές, καθώς και ελλείψεις στις υπηρεσίες και τις ευκαιρίες απασχόλησης.
Η ΚΓΠ συμβάλλει στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αγροτικών κοινοτήτων με διάφορους τρόπους:
- η πολιτική αγροτικής ανάπτυξης στοχεύει στην κοινωνική ένταξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη διαφοροποίηση, καθώς και στην ανάπτυξη των αγροτικών υποδομών, όπως η επέκταση της ευρυζωνικής κάλυψης,
- τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης περιλαμβάνουν επίσης στήριξη μέσω της μεθόδου LEADER, η οποία φέρνει σε επαφή τις αγροτικές κοινότητες με σκοπό την προετοιμασία και τη διαχείριση στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν·
- η πρόσθετη στήριξη των γεωργών σε περιοχές που αντιμετωπίζουν φυσικά ή άλλα ειδικά μειονεκτήματα συμβάλλει στον περιορισμό των αρνητικών κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της εγκατάλειψης της γης, ενώ οι ειδικές ενισχύσεις για νέους γεωργούς προάγουν την ανανέωση των γενεών και τη βιωσιμότητα των αγροτικών πληθυσμών,
- μέσω του κοινού πλαισίου παρακολούθησης και αξιολόγησης (ΚΠΠΑ), η Επιτροπή συλλέγει συνολικούς κοινωνικοοικονομικούς δείκτες για τις αγροτικές περιοχές, εξασφαλίζοντας λύσεις που βασίζονται σε δεδομένα για την αντιμετώπιση σημαντικών κοινωνικών ζητημάτων όπως η ερήμωση, η φτώχεια, και η ανεργία.
Επίσης, η ΚΓΠ αναγνωρίζει και ενισχύει τη σχέση μεταξύ των αγροτικών κοινοτήτων και του περιβάλλοντος της υπαίθρου. Τα μέτρα για την προστασία των τοπίων, της άγριας ζωής και των φυσικών πόρων όπως ο καθαρός αέρας και οι ποταμοί, δεν είναι επωφελή μόνο για τη γεωργία και το περιβάλλον: συμβάλλουν επίσης στην ποιότητα ζωής στις αγροτικές περιοχές, καθώς και στη δημιουργία ευκαιριών για ψυχαγωγικές δραστηριότητες και τουρισμό, που στηρίζουν περαιτέρω τις αγροτικές κοινότητες.
Ο ρόλος της γνώσης και της καινοτομίας
Η γνώση, η έρευνα και η καινοτομία μπορούν να δώσουν ζωή στις αγροτικές περιοχές και να συμβάλουν στη διασφάλιση ενός δυναμικού μέλλοντος για τις αγροτικές κοινότητες:
- η πολιτική αγροτικής ανάπτυξης στηρίζει την καινοτομία στις αγροτικές περιοχές μέσω της ευρωπαϊκής σύμπραξης καινοτομίας για τη γεωργία (EΣΚ-AGRI) και πρωτοβουλιών όπως τα έξυπνα χωριά·
- η έρευνα και η καινοτομία σε τομείς όπως η δυναμική και οι πολιτικές της υπαίθρου και της γεωργίας και η ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου και των συστημάτων καινοτομίας προάγουν την ανθεκτικότητα των αγροτικών κοινοτήτων και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην τόνωση της πράσινης και χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς οικονομικής ανάπτυξης·
- η έρευνα και η καινοτομία είναι επίσης στραμμένες σε τομείς όπως οι βιώσιμες, καινοτόμες και κυκλικές αλυσίδες αξίας τροφίμων και μη τροφίμων, οι οικολογικές προσεγγίσεις της γεωργίας και η ψηφιακή γεωργία, καθιστώντας δυνατή την επίτευξη επισιτιστικής ασφάλειας χωρίς πρόσθετη επιβάρυνση του περιβάλλοντος·
- οι στόχοι της ΚΓΠ για την παραγωγή τροφίμων υποστηρίζονται περαιτέρω από το Κοινό Κέντρο Ερευνών, την υπηρεσία της Επιτροπής για την επιστήμη και τη γνώση, το οποίο διεξάγει έρευνα στον τομέα της γεωργίας και της επισιτιστικής ασφάλειας.
