Tallium
| |||||||||||||||||||||||||
| Algemeen | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Naam, simbool, getal | Tallium, Tl, 81 | ||||||||||||||||||||||||
| Chemiese reeks | Hoofgroepmetale | ||||||||||||||||||||||||
| Groep, periode, blok | 13, 6, p | ||||||||||||||||||||||||
| Voorkoms | 
| ||||||||||||||||||||||||
| Atoommassa | [204.382, 204.385] konvensioneel: 204.38 g/mol | ||||||||||||||||||||||||
| Elektronkonfigurasie | [Xe] 4f14 5d10 6s2 6p1 | ||||||||||||||||||||||||
| Elektrone per skil | 2, 8, 18, 32, 18, 3 | ||||||||||||||||||||||||
| Fisiese eienskappe | |||||||||||||||||||||||||
| Toestand | vastestof | ||||||||||||||||||||||||
| Digtheid (naby k.t.) | 11.85 g/cm³ | ||||||||||||||||||||||||
| Smeltpunt | 577 K (304 °C) | ||||||||||||||||||||||||
| Kookpunt | 1746 K (1473 °C) | ||||||||||||||||||||||||
| Smeltingswarmte | 4,14 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||
| Verdampingswarmte | 165 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||
| Atoomeienskappe | |||||||||||||||||||||||||
| Kristalstruktuur | seskantig-diggepak | ||||||||||||||||||||||||
| Ruimtegroep | P6₃/mmc nommer: 194 | ||||||||||||||||||||||||
| Strukturbericht-kode | A3 | ||||||||||||||||||||||||
| Oksidasietoestande | 3, 2, 1, −1, −2, −5[1] | ||||||||||||||||||||||||
| Elektronegatiwiteit | 1,62 (Skaal van Pauling) | ||||||||||||||||||||||||
| Ionisasie-energieë | 1ste: 589,4 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||
| 2de: 1971 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||
| 3de: 2878 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||
| Kovalente radius | 145±7 pm | ||||||||||||||||||||||||
| Diverse | |||||||||||||||||||||||||
| Magnetiese rangskikking | Diamagneties[2] | ||||||||||||||||||||||||
| Elektriese resistiwiteit | (20 °C) Ω·m | ||||||||||||||||||||||||
| Termiese geleidingsvermoë | (300 K) 46,1 W/(m·K) | ||||||||||||||||||||||||
| CAS-registernommer | 7440-28-0 | ||||||||||||||||||||||||
| Geskiedenis | |||||||||||||||||||||||||
| Genoem na | Grieks thallos ("groen skiet/takkie") | ||||||||||||||||||||||||
| Ontdek deur | William Crookes | ||||||||||||||||||||||||
| Ontdek | 1861 | ||||||||||||||||||||||||
| Vernaamste isotope | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Portaal  Chemie
| |||||||||||||||||||||||||
Tallium is 'n chemiese element in die periodieke tabel met die simbool Tl en atoomgetal 81. Tallium is genoem ná die Griekse thallos wat "groen skiet/takkie" beteken. Tallium is in 1861 deur William Crookes ontdek. Nes die soortgelyke lood is die sagte, grys metaal uiters giftig.
Produksie
[wysig | wysig bron]
Tallium is nie seldsaam nie. Dit kom met ongeveer 0,4 dpm in die aardkors voor en word veral as byproduk van die ontginning van sinksulfied (sinkblende) verkry wat as grondstof vir swaelsuurproduksie gebruik word. Die fyn stof bevat Tl2O of Tl2SO4, maar partykeer ook kadmium, telluur, seleen, indium en germanium. Die talliumverbindings kan opgelos en gesuiwer word. Uit die gesuiwerde produk word talliummetaal deur elektrolise vrygestel. Daar is ook minerale wat tallium bevat soos crookesiet (Cu,Tl,Ag)2Se en lorandiet Tl2As4S4.[3]
Gebruik
[wysig | wysig bron]Tallium word in glase met 'n lae smeltpunt (125–150 °C) en in bepaalde allooie gebruik. 'n Legering met lood is goed bestand teen sure. 'n Allooi met kwik het 'n smeltpunt van -60 °C en word in die poolgebiede in termometers en ander instrumente gebruik.[3]
'n Ander toepassing is in talliumhoudende keramiese supergeleiers. Byvoorbeeld Tl2Ca2Ba2Cu3O10 het 'n kritieke temperatuur vir supergeleiding by 125 K.
Ione
[wysig | wysig bron]Tallium kan Tl3+ en Tl+-ione vorm, maar die 1+ ioon is belangriker en die 3+-ioon is 'n sterk oksidant. Tallium vorm ook komplekse anione soos Tl11−13 met 'n gevulde dodekaedriese struktuur in verbindings met die alkalimetale soos Na3K8Tl11.[4]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Dong, Z.-C.; Corbett, J. D. (1996). "Na23K9Tl15.3: 'n Ongebruikte Zintl saamgestelde bevat oënskynlike Tl57−, Tl48−, Tl37− en Tl5− Anions". Inorganic Chemistry. 35 (11): 3107–12. doi:10.1021/ic960014z.
- ↑ Lide, D. R., red. (2005). "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". CRC Handbook of Chemistry and Physics (PDF) (86ste uitg.). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Maart 2011. Besoek op 17 Februarie 2019.
{{cite book}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) - ↑ 3,0 3,1 Chemistry of Aluminium, Gallium, Indium and Thallium, A.J. Downs, Springer Science & Business Media, 1993, ISBN 0-7514-0103-X, ISBN 978-0-7514-0103-5
- ↑ The Group 13 Metals Aluminium, Gallium, Indium and Thallium: Chemical Patterns and Peculiarities, Simon Aldridge, Anthony J. Downs, John Wiley & Sons, 2011, ISBN 0-470-97668-3, ISBN 978-0-470-97668-5
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Tallium.
Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir tallium.
| H | He | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | ||||||||||||||||||||||||
| Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | ||||||||||||||||||||||||
| K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | ||||||||||||||
| Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | ||||||||||||||
| Cs | Ba | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn |
| Fr | Ra | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Nh | Fl | Mc | Lv | Ts | Og |
| Alkalimetale | Aardalkalimetale | Lantaniede | Aktiniede | Oorgangsmetale | Hoofgroepmetale | Metalloïde | Niemetale | Halogene | Edelgasse | Chemie onbekend |
