Sint-Laurensrivier
| Sint-Laurensrivier | |
|---|---|
 | |
 Kaart van die Groot Mere en Sint-Laurens se waterskeiding. | |
| Oorsprong | Groot Mere |
| Monding | Golf van Sint-Laurens, Kanada Atlantiese Oseaan |
| Stroomgebied | Kanada, Verenigde State |
| Lengte | 1 197 km (744 myl) |
| Oorspronghoogte | 74,7 m (245 vt) |
| Mondinghoogte | 0 m (0 vt) |
| Gemiddelde afloop | 16 800 m³/s (590 000 vt³/s)[1] |
| Stroomgebiedopp. | 1 344 200 km² (519 000 myl²)[2] |
 Kaart van die Sint-Laurensrivierbekken in Noord-Amerika.
| |
Die Sint-Laurensrivier (Engels: Saint Lawrence River, Frans: Fleuve Saint-Laurent, Mohawk: Kaniatarowanenneh of "Groot Waterweg", Tuscarora: Kahnawáʼkye[3]) is 'n groot rivier in die gematigde klimaatsone van Noord-Amerika wat die Groot Mere langs die Amerikaans-Kanadese grens met die Atlantiese Oseaan verbind. Saam met hierdie mere vorm die Sint-Laurens 'n hidrografiese stelsel wat oor 'n afstand van 3 058 km na die binneland van Noord-Amerika strek.
Die rivier vloei vanuit sy oorsprong, die Ontariomeer naby Kingston, in noordoostelike rigting deur die Kanadese provinsie Quebec, verby die metropole Montréal en Quebecstad, om naby Sept-Îles in die Golf van Sint-Laurens en die Noord-Atlantiese Oseaan uit te mond. Die rivierloop maak deel uit van die grens tussen die Amerikaanse deelstaat New York en die Kanadese provinsie Ontario. Die Sint-Laurensrivier is na die Rooms-Katolieke heilige Sint Laurentius genoem, 'n boorling van Osca in Hispania (tans Huesca in Spanje) wat op 10 Augustus 258 as Christelike diaken die martelaardood in Rome gesterf het.
Die Kanadese geskiedkundige Donald Creighton (1902−1979) en ander het daarop gewys dat die Sint-Laurens, wat met sy oos-westelike loop 'n uitsondering vorm in die geografie van die Noord-Amerikaanse vasteland met sy affiniteit vir noord-suidelike rivierstelsels en bergreekse, 'n natuurlike basis gevorm het waarop die latere Kanadese nasie kon ontstaan. Met die bou van die Sint-Laurens-waterweg is groot dele van Kanada en die Verenigde State met Wes-Europa en die res van die wêreld verbind.[4]
Rivierloop
[wysig | wysig bron]Die rivier het sy oorsprong by die uitmonding van die Ontariomeer naby Kingston, Ontario. Die Sint-Laurens vloei deur Cornwall, Ontario, Montreal, Trois-Rivières en Quebecstad en mond uiteindelik uit in die Golf van Sint-Laurens, die grootste riviermonding ter wêreld. Die rivier vloei 1 900 myl (3 058 kilometer) van sy oorsprong tot sy uitmonding (744 myl of 1 197 kilometer vanaf die Ontariomeer), terwyl sy bekken oor 1,6 miljoen vierkante kilometer strek. Sy dreineringsgebied sluit die Groot Mere van Noord-Amerika in, die wêreld se grootste stelsel van varswatermere met 'n oppervlakte van 1,03 miljoen vierkante kilometer. By die uitmonding vloei 'n gemiddelde van 10 400 kubieke meter per sekonde af.
Die Sint-Laurensrivier sluit die Sint-Louismeer suid van Montreal, die Sint-Françoismeer naby Salaberry-de-Valleyfield en die Sint-Pierremeer oos van Montreal in. Sy belangrikste eilande is die Duisend Eilande (Thousand Islands) naby Kingston, die Île-de-Montréal (Montrealeiland), die Jesuseiland (Île Jésus) van Laval, Orléanseiland naby Quebecstad en die Anticosti-eiland noord van die Gaspé-skiereiland.
Die Champlainmeer, Rivière-des-Outaouais (Ottawarivier), Richelieurivier en Saguenayrivier mond almal in die Sint-Laurens uit.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Die eerste Europeër wat die Sint-Laurensrivier bevaar het, is Jacques Cartier, wat die rivier op 9 Junie 1534 ontdek het en die gebied in die naam van koning Frans I van Frankryk tot 'n Franse besitting ("Nieu-Frankryk") verklaar het. Vir Cartier was die Sint-Laurens, wat die hoof- en lewensaar van Nieu-Frankryk sou word, reeds die «groot rivier van Kanada». Tot die vroeë 17de eeu is na die gedeelte van die rivier wat in die rigting van Montreal vloei en na die Riviére des Outaouais verwys as die Rivière du Canada (Kanadarivier). Die Sint-Laurensrivier het as die hoofroete vir die verkenning van die Amerikaanse binneland vanuit Europa gedien.
Oorspronklik was die Sint-Laurensrivier net tot Montréal bevaarbaar, aangesien die geweldige Lachine-versnellings die skeepvaartroete blokkeer het. Met die bou van die Lachinekanaal kon die versnellings vir die eerste keer omseil word. Die nuwe Sint-Laurenswaterweg, 'n grootskaalse stelsel van kanale en sluise wat in 1959 geopen is, skep sedertdien 'n verbinding tussen die Atlantiese Oseaan en die Bowemeer, wat ook vir groot skepe geskik is.
Name
[wysig | wysig bron]Die oorsprong van die Northrivier in die Mesabi-bergreeks van Minnesota word as die brongebied van die Sint-Laurensrivier beskou. Aangesien dit deur 'n groot aantal mere vloei, verander die rivier se naam dikwels. Van oorsprong tot uitmonding staan dit bekend as die:
- Northrivier[5]
- Sint-Louisrivier
- Bowemeer
- St. Marysrivier
- Huronmeer
- Sint-Clairrivier
- Sint-Clairmeer
- Detroitrivier
- Eriemeer
- Niagararivier
- Ontariomeer
- Sint-Laurensrivier
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ (en) Benke, Arthur C.; Cushing, Colbert E. (2005). Rivers of North America. Academic Press. pp. 989–990. ISBN 978-0-12-088253-3. Besoek op 23 Julie 2017.
- ↑ (en) Natural Resources Canada, Atlas of Canada - Rivers Geargiveer 20 Mei 2006 op Wayback Machine
- ↑ (en) Rudes, B. Tuscarora English Dictionary Toronto: University of Toronto Press, 1999
- ↑ The Canadian Encyclopedia: St. Lawrence River. Besoek op 27 Augustus 2019
- ↑ "Saint Lawrence River and Seaway" (in Engels). Encyclopædia Britannica. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Mei 2020. Besoek op 23 Julie 2017.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron] |
Wikimedia Commons bevat media in verband met Sint-Laurensrivier. |
