Plesierboot

'n Plesierboot is 'n passasierskip wat vir toerismedoeleindes bedryf word om aan betalende gaste die ervaring van 'n seereis ter ontspanning te bied, met allerlei gerieflikhede soos vermaak, restaurante, kroeë, winkels en sport aan boord. Dit verskil sodoende van skepe wat 'n blote vervoerdiens aan passasiers verskaf en hulle van een seehawe na 'n ander neem. So word daar ook plesierbootvaarte aangebied waartydens die skip nie in enige hawe aandoen nie (die sg. "vaart na nêrens nie"), maar aan die einde van die seereis na die vertrekhawe terugkeer. As 'n drywende luukse hotel dien die plesierboot dan self as toeristebestemming. 'n Tweede, kleiner kategorie plesierbote is ontwerp vir riviervaarte.

Histories het plesierbote uit groot oseaanskepe soos byvoorbeeld die transatlantiese passasierskepe ontwikkel wat deur rederye op geskeduleerde roetes gebruik en teen die middel van die 20ste eeu deur stralervliegtuie verdring is. Hulle is van 'n hoër vryboord en 'n massiewer romp met dikker metaallae voorsien om 'n ruwe see op die oop oseaan te weerstaan. Hulle is daarnaas gekenmerk deur groter stoorkapasiteit vir brandstof, voedsel en ander benodigdhede. Alhoewel hulle van baie gerieflikhede vir passasiers voorsien is, is hulle minder geskik vir blote plesierreise in die tydperk van massatoerisme. So is hul brandstofverbruik merkbaar hoër, terwyl hul groter diepgang hulle tot aanlêplekke in die grootste seehawens beperk. Hul passierskajuite is meestal ontwerp om 'n maksimum-getal passasiers te akkommodeer - met 'n groot persentasie vensterlose kajuite en geslote weervaste skeepsdekke wat in tropiese klimaatstreke as onaangenaam ervaar word.

Met die geleidelike oorgang van groot oseaanskepe na moderne plesierbote is ontwerpe tegnologies aan veranderde behoeftes aangepas. So is die seevaardigheid ietwat verminder ter wille van meer gerieflikhede soos 'n groter aantal buitekajuite met balkonne. Akkommodasie van passasiers is sodoende verskuif van die romp se binnegedeeltes na 'n skip se superstruktuur. Meer onlangse ontwikkelinge soos die sterk groei in passasiersgetalle het bygedra tot die bou van sogenaamde megaskepe.

Tegnologie

Twee belangrike uitdagings vir skeepsbou-ingenieurs is stabilisasie om rolbewegings te verminder en die ontwikkeling van enjins wat gebruik kan maak van alternatiewe energiebronne vir die aandrywing van motors en kragopwekking aan boord. Om die slingering van 'n skip teen te werk, word byvoorbeeld vinstabilisatore gebruik, bestaande uit 'n girokompas wat met vinne verbind word. Die vinne word net onder die wateroppervlak aan die breedste deel van die skeepsromp vasgeheg.

Die meeste plesierbote maak gebruik van dieselelektriese aandrywing waar meganiese energie met groot dieselenjins opgewek en deur middel van 'n generator in elektriese energie omgeskakel wat dan oorgedra word na die aandrywingstelsel van die skeepsmasjinerie. Skepsdieselenjins is omstrede vanweë die brandstof wat vir hulle gebruik word - swaar olie, ook bekend as swaar stookolie (kort HFO genoem, as afkorting van die Engelse benaming heavy fuel oil, of Bunker-C), 'n teeragtige afvalproduk van olieraffinering wat deur sy hoë swaeldioksied-vrystelling en roetpartikels lugbesoedeling veroorsaak, vermeng met dieselolie. Wanneer plesierbote in hawens voor anker lê, word die dieselenjins steeds permanent bedryf om krag aan boord op te wek. Kritici dring daarop dat plesierbote in hawens by landgebonde kragnetwerke ingeskakel word vir elektrisiteitsvoorsiening.^[1] Tans is die verskillende nasionale elektriese standaarde (onder meer vir spanning), wat van skip tot skip varieer, nog 'n struikelblok.

Vloeibare gas (liquefied natural gas, LNG) is 'n moontlike alternatief as brandstof wat tans net deur enkele plesierbote gebruik word. Die eerste LNG-plesierboot ter wêreld, Aidanova, is deur die Meyer-skeepswerf in Papenburg, Duitsland gebou en in 2018 in bedryf gestel. 'n Susterskip met 'n lengte van 337 meter en plek vir sowat 5 200 passagiers en 1 500 bemanningslede word sedert 15 Augustus 2019 op dieselfde werf gebou.^[2]

Omgewingsbewaarders pleit nogtans vir alternatiewe, nie-fossiele energiebronne. Hieronder val ook sintetiese LNG en biogas (liquefied bio gas, LBG). Noorweë beplan om plesierbote, wat deur swaar olie aangedryf word, vanaf 2010 heeltemal uit die twee fjorde met Unesco-wêrelderfenisstatus - Geiranger- en Nærøyfjord - te verban.^[3] Die Noorse redery Hurtigruten beplan die bymeng van LBG by LNG. Daarnaas word plesierbote op roetes langs die Noorse kus van hibriedaandrywing (LNG + LBG en elektriese enjins) voorsien, terwyl ook plesierbote met hibriedenjins gebou word wat mariene gasolie, 'n meer omgewingsvriendelike fossiele brandstof wat geskik is vir kleiner plesierbote, en elektriese energie gebruik. Die kapasiteit van huidige batterye staan gelyk aan 'n vaartyd van sowat dertig minute sonder emissies.^[4]

Verwysings

Literatuur

Ross K. Dowling (red.): Cruise Ship Tourism. Wallingford, Oxon and Cambridge, MA: CABI Publishing 2006
Axel Schulz | Josef Auer: Kreuzfahrten und Schiffsverkehr im Tourismus. München: Oldenbourg Wissenschaftsverlag 2010
Albrecht Steinecke: Kreuzfahrttourismus. Konstanz und München: UVK Verlagsgesellschaft mbH 2018

Eksterne skakels

Besoedeling

Kritiek op plesierboot-toerisme

(en) The Guardian, 16 September 2019: A rising tide: ‘overtourism’ and the curse of the cruise ships

[1] "www.tophotel.de, 21 Augustus 2018: Schwimmende Hotels - Einfahrverbote für "schmutzige Kreuzfahrtschiffe" gefordert. Besoek op 15 Augustus 2019". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Augustus 2019. Besoek op 15 Augustus 2019.

[2] t-online.de - Nachrichten, 15 Augustus 2019: Baubeginn für zweites Aida-Schiff mit Flüssiggas-Antrieb. Besoek op 16 Augustus 2019

[3] reisereporter.de, 4 Maart 2019: Kreuzfahrt-Verbot: Schiffe aus Norwegens Fjorden verbannt. Besoek op 18 Augustus 2019

[4] cruisetricks.de, 25 Oktober 2018: Hurtigruten bestellt weiteres Hybrid-Expeditionsschiff. Besoek op 16 Augustus 2019

[1]

[2]

[3]

[4]