Pieter Jeremias Blignaut

Pieter Jeremias Blignaut
Staatsekretaris van die Oranje-Vrystaat
Ampstermyn 20 Mei 1879 – 31 Mei 1902
Voorafgegaan deur	O.J. Truter (waarn.)
Opgevolg deur	Amp afgeskaf
Waarnemende Staatspresident van die Oranje-Vrystaat
Ampstermyn 14 Julie 1888 – 10 Januarie 1889
Voorafgegaan deur	J.H. Brand
Opgevolg deur	F.W. Reitz
Ampstermyn 11 Desember 1895 – 4 Maart 1896
Voorafgegaan deur	F.W. Reitz
Opgevolg deur	M.T. Steyn
Persoonlike besonderhede
Gebore	26 Augustus 1841 Paarl, Kaapkolonie
Sterf	1 November 1909 (op 68) Bloemfontein, Oranjerivierkolonie
Eggenoot/-note	Caroline Erskine (1850) C.J. Steyn (1883)
Professie	Staatsamptenaar
Religie	Nederduits Gereformeerd

Pieter Jeremias Blignaut, ook wel P.J. Blignaut, (Paarl, 26 Junie 1841 – Bloemfontein, 1 November 1909) was 'n Suid-Afrikaanse politikus, staatsamptenaar, Staatsekretaris van die Oranje-Vrystaat (1879-1902) en het twee keer waargeneem as Staatspresident, eers na die dood van Staatspresident Brand (1888-1889) en weer na die bedanking van Staatspresident Reitz (1895-1896). Na die einde van die Tweede Vryheidsoorlog het Blignaut gedien as lid van beide die Wetgewende Raad en die Wetgewende Vergadering van die Oranjerivierkolonie. Hy was ook lid van verskeie staatskommissies.

Biografie

Familie

Blignaut was deel van 'n ou Kaapse familie, die seun van Johannes Jeremias Cornelis Blignaut en Johanna Emerentia de Villiers. Hy is na sy oupa, Pieter Jeremias Blignaut, 'n inwonen van Stellenbosch wie op 25 Oktober 1801 met Maria Dorothea de Villiers getroud is, vernoem.

Blignaut is self twee keer getroud. Die eerste keer was met Caroline Erskine in 1850. Toe sy op 11 Februarie 1883 oorlede is het hy met C.J. Steyn, suster van Staatspresident Steyn getrou. Uit sy twee huwelike is ses kinders gebore.

Vroeë lewe en loopbaan

Blignaut het in die Paarl 'n staatskool bygewoon en hy is uiteindelik na die Paarl Gimnasium. Na die voltooiing van sy eksamen is Blignaut na Kaapstad vertrek waar hy by die koloniale administrasie aangesluit het. In 1861 het hy die eksamen vir die Staatsdienssertifikaat van die Kaapkolonie geslaag en in 1862 het hy na die Oranje-Vrystaat verhuis. Hier is hy aangestel in die posisie van klerk vir die Landdros en die Regter van die Vrede van Philippolis (17 September 1862). In daardie tyd was die administrasie van die staat, gereg en weermag grotendeels in dieselfde hande. In die lig van die dreigende Basothogevaar het Staatspresident Brand die reorganisasie van die verdediging van die Oranje-Vrystaat beveel asook die regulasies vir die verskillende Vrywilligerskorps wat deur die Landdroskantore geadministreer is. Blignaut en John G. Fraser het die konferensie namens Philippolis bygewoon.

Blignaut was vir vier jaar die posisie van klerk beklee; van 12 Januarie 1865 was hy in daardie hoedanigheid in Fauresmith werksaam. Hier is hy op 25 Oktober 1866 bevorder tot Landdros en vier jaar later en op 28 September 1870 is hy na Kroonstad verplaas (ook as Landdros).

Staatsekretaris

P.J. Blignaut, 1890's

Toe Staatsekretaris Höhne in April 1879 oorlede is, is Blignaut gevra om die posisie te beklee en hy is op 20 Mei deur die Staatspresident aangestel. Blignaut was vir een-en-twintig jaar die Staatsekretaris van die Oranje-Vrystaat, eers gedurende 'n tydperk van groeiende ekonomiese vooruitgang vir die republiek, en daarna gedurende die Tweede Vryheidsoorlog. Gedurende albei tydperke het Blignaut hom bewys as 'n effektiewe en toegewyde staatsamptenaar met 'n besondere oog vir binne- en buitelandse sake. Blignaut is reeds in 1880 belas met die moeilike taak om op te tree as bemiddellaar tussen die Britte en Transvaal.

Blignaut was gewild onder die burgers van die Oranje-Vrystaat asook die staatsamptenare weens sy vriendelike en oop persoonlikheid. Dit het geblyk uit die feesvieringe met Blignaut se 30ste jaar in die staatsdiens in 1892. Blignaut het ook die volle vertroue van die Volksraad en die drie Staatspresidente waarmee hy saamgewerk het, geniet. Omdat hy so lank in sy beroep was, was hy een van die kundigste mense in die Oranje-Vrystaat wanneer dit kom by sake waar die regering betrokke is. In die lig van al hierdie eienskappe het Blignaut na die natuurlike kandidaat gelyk om die posisie van waarnemende Staatspresident in te neem toe Staatspresident Brand skielik in 1888 oorlede is asook na die onverwagte bedanking van Staatspresident Reitz in 1895. Toe die oorlog in Oktober 1899 uitgebreek het en die Britse troepe gereedgestaan het om Bloemfontein te beset in Maart 1900, het Blignaut die verwydering van die regering, saam met die staatsargiewe, na Kroonstad georganiseer. Daarna het hy saam met die regering in die veld gebly terwyl hulle van plek na plek beweeg het. In Januarie 1901, toe Blignaut dodelik siek was, is 'n reisdokument aan hom uitgereik sodat hy na sy plaas, Secretarispan, naby Bloemfontein kan gaan waar hy vir die res van die oorlog gebly het, in wese met verlof van se amp as Staatsekretaris.

Sy vrou, C.J. Steyn, was ook aktief by die oorlog betrokke. Sy het 'n Vrouekomitee opgestel, aanvanklik met die doel om Boerekrygsgevangenes te voorsien van klere, maar later ook om na die welstand van die vroue en kinders in die konsentrasiekampe om te sien.

Britse diens

Ná die ondertekening van die Vrede van Vereeniging op 31 Mei 1902 het Blignaut vinnig aangepas by die nuwe politieke situasie. Waar sy eweknie in die Zuid-Afrikaansche Republiek, Staatsekretaris Reitz die verdrag onderteken het maar volgens beginsel nie wou deelneem aan die eed van getrouheid aan die Britse regering nie, het Blignaut sonder skroom op 6 Junie 1902 die eed onderteken. Dit is moontlik dat sy siekte en die gevolglike kontak met die Britse owerheid gedurende die laaste fase van die oorlog Blignaut se mening oor die toekoms van die Oranje-Vrystaat en sy posisie daarbinne, beïnvloed.

Die Britse regering het Blignaut byna onmiddellik aangestel as lid van die Sentrale Repatriasiekomitee vir die Oranjerivierkolonie. Hier het hy te make gehad met die repatriasie en hervestiging van die duisende Vrystaters wat van hul huise gevlug het, opgesluit was in konsentrasiekampe en in die veld was om te veg. Die Sentrale PAtriasiekomitee was deel van die Vrede van Vereeniging. Sonder dat die Britte daarvan bewus was het Blignaut hierdie posisie gebruik om die administrasie in die rigting van die armoede van die baie blanke Vrystaters te lei en het op die manier werksgeleenthede vir hulle probeer skep.

In 1903 het die Britse regering hom aangestel in die Wetgewende Raad van die kolonie en in 1907, na die terugkeer van regering, het Blignaut lid van die Wetgewende Vergadering geword. Omdat hy 'n beter staatsamptenaar as 'n politikus was, was sy impak op die verrigtinge van hierdie instellings beperk. Sy kundigheid is beter aangewend met sy aanstelling as afgevaardigde na die Suid-Afrikaanse Doeane-konferensie van 1903 en as lid van die Sentrale Komitee van die Konferensie van Landdroste in Bloemfontein.

In 1909 het Blignaut by die werk siek bloedvergiftiging opgedoen en na 'n suksesvolle operasie is 'n 'n paar dae later in sy huis oorlede. Hy is in Bloemfontein begrawe met 'n Vrymesselaarsbegrafnis, gelei deur lede van die Rising Star-losie waarvan Blignaut ook lid was.

Bronne

• Muller, H.P.N. (1907). Oude tyden in den Oranje-Vrystaat. Naar Mr. H.A.L. Hamelberg's nagelaten papieren beschreven. Leiden: E.J. Brill. pp. 383p.

• Moll, J.C. (197?). "Blignaut, Pieter Jeremias". Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek 3. 74–75.