Europese Unie

Europese Unie

Vlag Kenteken
Nasionale leuse: Unita in Diversitate (Latyn vir: "In verskeidenheid verenig")
Volkslied: Europese volkslied (Afrikaans: "Lofsang aan die vreugde")
Hoofstad	Brussel (de facto) 50°51′N 4°21′O
Grootste stad	Parys
Amptelike tale	Bulgaars, Deens, Duits, Engels, Estnies, Fins, Frans, Grieks, Hongaars, Italiaans, Iers, Kroaties, Lets, Litaus, Maltees, Nederlands, Pools, Portugees, Roemeens, Slowaaks, Sloweens, Spaans, Sweeds, Tsjeggies
Regering • Europese Kommissie-president • Europese Raad-president	Polities-ekonomiese unie Ursula von der Leyen Charles Michel
Onafhanklikheid Vorming • Verdrag van Rome • Verdrag van Maastricht • Verdrag van Lissabon	1 Januarie 1958 1 November 1993 13 Desember 2007
Oppervlakte  - Totaal    - Water (%)	4 479 968 km2  (7de(a)) 1 729 725 myl2 3,08
Bevolking  - 2017-skatting  - Digtheid	510 284 430 (3de(a)) 113,9 / km2 (-) 295 / myl2
BBP (KKP)  - Totaal  - Per capita	2017-skatting $20 745 miljard (2de(a)) $40 610 (18de(a))
BBP (nominaal)  - Totaal  - Per capita	2016-skatting $16 970 miljard (2de(a)) $32 348 (15de(a))
MOI (2017)	0,874 (13de/29ste(a))  –  baie hoog
Gini (2015)	31(16de(a)) –  medium
Geldeenheid	Euro (€); 9 ander (EUR; Eurosone)
Tydsone  - Somertyd	WET, MET, OET(b) (UTC±0, +1, +2) WEST, MEST, OEST (UTC+1, +2, +3)
Internet-TLD	.eu(c)
Skakelkode	+
(a) Indien beskou as 'n enkele entiteit. (b) Uitsluitend oorsese gebiede. (c) .eu verteenwoordig die hele EU; lidlande het ook hul eie TLDs. Portaal Europa

Die Europese Unie (EU) is 'n internasionale organisasie van 27 Europese lande met politiese, ekonomiese en geregtelike samewerkingsooreenkomste. Die EU is in 1992 gestig deur die Verdrag van die Europese Unie (ook bekend as die Verdrag van Maastricht) en is die de facto opvolger van die ses-ledige Europese Ekonomiese Gemeenskap wat in 1957 gestig is.

Spesiale gebiede van die lidlande van die Europese Unie:

   Europese Unie

   Afhanklike gebiede

   Oorsese gebiede

Die EU is die grootste ekonomiese eenheid en een van die grootste politieke eenhede in die wêreld met 510 miljoen inwoners en 'n nominale BBP (Bruto binnelandse produk) van €14,9 ($17,0) biljoen in 2017. Die Unie is ook 'n enkelmark met 'n gemeenskaplike handelsooreenkoms, 'n gemeenskaplike landboukundige en vissery-ooreenkoms en 'n streeksooreenkoms om armoedige streke by te staan. Die EU het ook die Euro as gemeenskaplike geldeenheid voorgestel, wat deur 20 lede aanvaar is.

Burgers van EU-lidmaatlande is ook burgers van die Europese Unie. Dit beteken dat hulle in ander lidlande kan werk, woon, reis en belê, alhoewel daar sommige beperkings is rakende nuwe lede. Paspoortbeheer by die grense van die meeste lidlande is deur die Schengen-ooreenkoms afgeskaf. Die Verenigde Koninkryk het op 31 Januarie 2020 die eerste lidstaat geword wat die EU verlaat.

Die hoofstede van die Europese Unie is Brussel in België, Luxemburg (stad) in Luxemburg en Straatsburg in Frankryk. Die Europese Unie het tans 24 amptelike tale.

Geskiedenis

Ratifikasie van die Grondwet vir Europa:

   Ja – Deel van die toetreding onderhandel

   Ja – Parlement

   Ja – Referendum

   Nee – Referendum

   Referendum gekanselleer

   Parlement gekanselleer

Ratifikasie vooruitgang van die Verdrag van Lissabon in die Europese Unie.

Die idee het reeds tydens die Tweede Wêreldoorlog pos gevat dat Europese integrasie die enigste manier was om af te reken met die vergaande nasionalisme wat die kontinent tot dan toe geteister het. In 1943 het die regerings van Nederland, België en Luxemburg in ballingskap in Londen die Benelux gestig. Frankryk wou aanvanklik ook aansluit maar die Franse regering het die voorwaarde gestel dat die Verenigde Koninkryk ook lid sou word, maar hulle het geweier.

Verdrag van Parys: die EGKS

Ná die oorlog het die geallieerde lande Duitsland se vervaardiging van kole en staal aanvanklik beperk omdat hulle 'n nuwe Duitse bewapening as 'n gevaar gesien het. Dit het nogtans ook die ekonomiese herstel van die kontinent verhinder. In Frankryk het mense soos Jean Monnet en Robert Schuman Europese integrasie as 'n oplossing van hierdie probleem gesien. In Duitsland het hulle van Konrad Adenauer steun gekry en in Italië van Alcide De Gasperi. Robert Schuman het in 'n toespraak in 1950 die sogenaamde Schumanplan aangebied, waarin die mag oor vervaardiging van kole en staal aan 'n supranasionale outoriteit bo die nasionale owerhede afgegee sou word. 'n Jaar later is die Europese Gemeenskap vir Kole en Staal (EGKS) opgerig deur ondertekening van die Verdrag van Parys deur België, Frankryk, Italië, Luxemburg, Nederland en Wes-Duitsland.

Verdrag van Rome: die EEG

Die EGKS het so suksesvol geblyk dat in 1957 tot verdere integrasie besluit is. Die Verdrag van Rome, ondergeteken deur dieselfde ses lande, het die Euratom en die Europese Ekonomiese Gemeenskap opgerig. In 1967 is die drie organisasies deur ondertekening van die Fusieverdrag saamgevoeg, waarna hulle verder gewerk het onder die naam Europese Gemeenskappe (EG). Dit het gelei tot die oprigting van die Europese Kommissie, die Europese Raad en die Europese Parlement. Die EEG was baie suksesvol en die ekonomie van die ses het gegroei. Ander lande is in 1957 genooi om ook deel te neem, maar die Verenigde Koninkryk het opnuut geweier en het in 1960 as alternatief 'n eie organisasie opgerig, die EFTA, wat net op vryhandel gebaseer was en geen politieke integrasie nagestreef het nie. Die EFTA kon nogtans nie verhinder dat die Britse ekonomie, veral deur die dekolonisasie, in die 1960's groot probleme kry nie.

De Gaulle

Die Franse president Charles de Gaulle het die ideeë van Schuman en Monnet oor supranasionalisme verwerp en het Frankryk enige tyd uit die EEG teruggetrek. Die ander vyf het nogtans nie opgegee nie. Frankryk keer terug omdat die Franse ekonomie dit nodig het, maar die planne vir meer supranasionalisme word bevries (die kompromis van Luxemburg). Die Verenigde Koninkryk verander ook sy planne en wou toetree. Aanvanklik blokkeer De Gaulle dit.

Eerste uitbreiding

In 1973 het Denemarke, Ierland en die Verenigde Koninkryk lid geword van die EG. Die Noorse regering onderhandel ook met sukses, maar die lidmaatskap word in 'n referendum deur die bevolking afgewys. Griekeland het lid geword in 1981, Spanje en Portugal het ná hulle demokraties geword het in 1986 gevolg.

Verdrag van Maastricht: die EU

In hierdie tydperk het 'n verwarrende verskeidenheid aan (intergoewermentele) Europese organisasies bestaan. Altiero Spinelli het met sy Krokodilklub – met gedeeltelike sukses – geprobeer om verder integrasie 'n hupstoot te gee. Hy oortuig die Franse president François Mitterrand om die Franse non teen verder integrasie en meer supransionalisme op te gee. In 1987 word die besluitneming versoepel en die Verdrag van Maastricht, onderteken in 1992, het die oprigting van die Europese Unie beteken. Dit het die basis gelê vir verdere vorme van samewerking op die vlak van buitelandse- en veiligheidsbeleid, op die interne en geregsvlak, en in die vorming van die Ekonomiese en Monetêre Unie.

Tweede uitbreiding

Die einde van die Koue Oorlog bring groot veranderings. In 1990 is die Duitse Demokratiese Republiek opgehef en word hierdie gebied wat op papier altyd lid gewees het geïntegreer in die EU. Dit verloop nie sonder probleme nie. Die koppeling tussen die munte, die ERM, word onhoudbaar en die VK verlaat die ERM. In 1995 word Oostenryk, Finland en Swede lede van die EU. Aldrie was neutraal in die Koue Oorlog. Die Euro is in 2002 ingevoer, maar sommige lande het hul eie geldeenhede behou.

Derde uitbreiding

Tien nuwe lande het op 1 Mei 2004 lede geword van die EU: Estland, Hongarye, Letland, Litaue, Malta, Pole, Siprus, Slowenië, Slowakye en Tsjeggië. Op 1 Januarie 2007 het Bulgarye en Roemenië nog bygekom. Om te verseker dat die Unie na hierdie uitbreiding steeds goed bestuurbaar bly, is die Verdrag van Lissabon in 2007 onderteken. In 2012 het die Europese Unie die Nobelprys vir Vrede vir "60 jare Vrede in Europa" ontvang. Op 1 Julie 2013 het Kroasië by die EU aangesluit, sodat die EU nou in totaal uit 28 lidlande bestaan. Op 1 Januarie 2014 het die Franse oorsese gebied Mayotte deel van die EU-gebied geword.

Tydlyn

Tydlyn met die evolusie van die struktuur van die Europese Unie.

Onderteken In werking Dokument

1948 1948 Brussel

1951 1952 Paris

1954 1955 Modified Brussel

1957 1958 Rome

1965 1967 Samesmelting Verdrag

1975 N/A Europese Raad

1986 1987 Europese Akte

1992 1993 Maastricht

1997 1999 Amsterdam

2001 2003 Nice

2007 2009 Lissabon

Pylerstruktuur van die Europese Unie:

Europese Gemeenskap (EG):

Europese Atoomenergie Gemeenskap (EAG)

Europese Gemeenskap vir Kole en Staal (EGKS)

Verdrag 2002 beëindig

Europese Unie (EU)

Europese Ekonomiese Gemeenskap (EEG)

Europese Gemeenskap (EG)

TREVI

Justisie en Binnelandse Sake (JBS)

Polisiële en justisiële samewerking in strafsake (PJSS)

Europese politieke samewerking (EPS)

Gemeenskaplik buitelands en veiligheidsbeleid (GBVB)

Ongekonsolideerde liggame

Wes-Europese Unie (WEU)

Verdrag 2010 beëindig

Lidlande

Lidlande volgens jare

Kandidaatlande van die Europese Unie:

   Lidlande

   Kandidaatlande

   Aansoek om lidmaatskap

   Toetreding in 'n referendum verwerp (en Brexit)

   Aansoek gevries

   Aansoek deur EG verwerp

Lidlande van die Schengen-ooreenkoms:

   Schengen-lidlande van die Europese Unie

   Ander Europese Schengen-lidlande

   Kandidaatlande van die Schengen-ooreenkoms

   Vennootlande

Oostelike vennootlande van die Europese Unie:

   Europese Unie

   Vennootlande

Lidlande van die Unie van die Middellandse See:

   Lidlande van die Europese Unie

   Ander lidlande

Europese lande volgens lidmaatskap:

   Lidland van slegs die Europese Unie

   Lidland van slegs die NAVO

   Lidland van albei organisasies

Datum	Geskiedenis van die lidmaatskap van die EU	No.
1 Januarie 1957	België,  Wes-Duitslanda,  Frankryk,  Italië,  Luxemburg,  Nederland	6
1 Januarie 1973	Denemarkeb,  Ierland,  Verenigde Koninkryk	9
1 Januarie 1981	Griekeland	10
1 Januarie 1986	Portugal en  Spanje	12
1 Januarie 1995	Finland,  Oostenryk,  Swede	15
1 Mei 2004	Estland,  Hongarye,  Letland,  Litaue,  Malta,  Pole,  Siprusc,  Slowakye,  Slowenië,  Tsjeggië	25
1 Januarie 2007	Bulgarye en  Roemenië	27
1 Julie 2013	Kroasië	28
31 Januarie 2020	Verenigde Koninkryk verlaat die EU	27

^a Op 3 Oktober 1990, het die deelstate of Länder van die voormalige Duitse Demokratiese Republiek tot die voormalige Bondsrepubliek Duitsland toegetree en outomaties deel van die EU geword.
^b Groenland het in 1979 outonoom van Denemarke geword en die Europese Gemeenskap in 1985 verlaat, na aanleiding van 'n klein referendum.
^c de facto is slegs die suidelike deel van Siprus 'n lidland van die EU. Die Turkse Republiek van Noord-Siprus is 'n omstrede gebied en word net deur Turkye erken.

Kandidaatlande

Amptelike kandidaatlande van die Europese Unie is Albanië, Noord-Masedonië, Montenegro, Serwië en Turkye. Moontlike kandidaatlande is Bosnië en Herzegowina en Kosovo. Voormalige kandidaatlande is Noorweë, Switserland en Ysland.

Bestuur

Verdrae

Die EU is gegrondves op twee verdrae: die Verdrag betreffende die Europese Unie en die Verdrag betreffende die werking van die Europese Unie. Daar is ook nog 'n apart verdrag vir Euratom.

Instellinge en ander liggame

Instellinge

Die instellinge van die Europese Unie is:

• Die Europese Kommissie
• Die Europese Parlement
• Die Europese Raad (ook wel Europese top genoem)
• Die Europese Rekenkamer
• Die Europese Sentrale Bank
• Die Hof van Justisie van die Europese Unie
• Die Raad van die Europese Unie (ook wel Raad van Ministers genoem)

Europese Parlement

Verspreiding van setels per land in die Europese Parlement:

Land	1952	1958	1973	1979	1981	1986	1990	1994	1995	2004	2007	2009	2011	2013	2014	2022
Europese Unie	78	142	198	410	434	518	536	567	626	732	785	736	754	766	751	705
België	10	14	14	24	24	24	24	24	25	25	24	22	22	22	21	21
Duitsland	18	36	36	81	81	81	99	99	99	99	99	99	99	99	96	96
Frankryk	18	36	36	81	81	81	81	87	87	78	78	72	74	74	74	79
Italië	18	36	36	81	81	81	81	87	87	78	78	72	73	73	73	76
Luxemburg	04	06	06	06	06	06	06	06	06	06	06	06	06	06	06	6
Nederland	10	14	14	25	25	25	25	31	31	27	27	25	26	26	26	29
Denemarke			10	16	16	16	16	16	16	14	14	13	13	13	13	14
Ierland			10	15	15	15	15	15	15	13	13	12	12	12	11	13
Verenigde Koninkryk			36	81	81	81	81	87	87	78	78	72	73	73	73	/
Griekeland					24	24	24	25	25	24	24	22	22	22	21	21
Spanje						60	60	64	64	54	54	50	54	54	54	59
Portugal						24	24	25	25	24	24	22	22	22	21	21
Finland									16	14	14	13	13	13	13	14
Oostenryk									21	18	18	17	19	19	18	19
Swede									22	19	19	18	20	20	20	21
Estland										06	06	06	06	06	06	7
Letland										09	09	08	09	09	08	8
Litaue										13	13	12	12	12	11	11
Malta										05	05	05	06	06	06	6
Pole										54	54	50	51	51	51	52
Slowakye										14	14	13	13	13	13	14
Slowenië										07	07	07	08	08	08	8
Tsjeggië										24	24	22	22	22	21	21
Hongarye										24	24	22	22	22	21	21
Siprus										06	06	06	06	06	06	6
Bulgarye											18	17	18	18	17	17
Roemenië											35	33	33	33	32	33
Kroasië														12	11	12

Europese Raad

Vergadersaal van die Europese Parlement in Straatsburg

Gebou van die Europese Raad en die Raad van die Europese Unie in Brussel, België

Die Europese Rekenkamer in Luxemburg-stad, Luxemburg

Setel van die Europese Sentrale Bank in Frankfurt am Main, Duitsland

Hof van Justisie van die Europese Unie in Luxemburg

Voorsitter van die Europese Raad (voor 2009) en van die Raad van die Europese Unie
Jaar, Land (eerste ses maande, tweede ses maande)
2007	Duitsland, Portugal	2008	Slowenië, Frankryk	2009	Tsjeggië, Swede
2010	Spanje, België	2011	Hongarye, Pole	2012	Denemarke, Siprus
2013	Ierland, Litaue	2014	Griekeland, Italië	2015	Letland, Luxemburg
2016	Nederland, Slowakye	2017	Malta, Estland	2018	Bulgarye, Oostenryk
2019	Roemenië, Finland	2020	Kroasië, Duitsland	2021	Portugal, Slowenië
2022	Frankryk, Tsjeggië	2023	Swede, Spanje	2024	België, Hongarye
2025	Pole, Denemarke	2026	Siprus, Ierland	2027	Litaue, Griekeland
2028	Italië, Letland	2029	Luxemburg, Nederland	2030	Slowakye, Malta

Ander instansies

Ander instansies is:

• Die Europese Investeringsbank (met daarin inbegrepe die Europese Investeringsfonds).
• Die Komitee van die Regio's verteenwoordig die regionale belang.
• Die Europese Ekonomiese en Sosiaal Komitee adviseer oor die ekonomiese en sosiale beleid (hoofsaaklik die verhouding tussen werkgewers en werknemers).
• Die Europese Ombudsman, wat klagtes oor wanbeleid van EU-instellings ondersoek.

Agentskappe

Daar is ook nog baie EU-liggame, dikwels ingestel deur tweedegraadse wetgewing, wat opgerig is vir 'n spesiaal doel. Hierdie liggame word die agentskappe van die Europese Unie genoem.

Wetgewingsprosedures

Daar is verskillende maniere waarop die Kommissie, die Parlement en die Raad tot Europese wetgewing kom, waarvan die belangrikste die gewone wetgewingsprosedure is.

Regsinstrumente

Die Europese Unie ken 'n aantal regsinstrumente, waarvan die belangrikste die Europese verordening en die Europese riglyn is. 'n Verordening het direkte regskrag, 'n riglyn moet eers in die nasionale wetgewing word deurgevoer.

Amptelike tale

Die 24 amptelike tale van die Europese Unie is:

Bulgaars Deens Duits

Engels Estnies Fins

Frans Grieks Hongaars

Italiaans Iers Kroaties

Lets Litaus Maltees

Nederlands Pools Portugees

Roemeens Slowaaks Sloweens

Spaans Sweeds Tsjeggies

Verhouding tussen die EU en die lidlande

Verdeling van die bevoegdhede

Die bevoegdhede van die Europese Unie ten opsigte van die lidlande is sedert die Verdrag van Lissabon uitdruklik vasgelê. Hulle word ingedeel in drie kategorieë:

• Eksklusiewe bevoegdhede: net die EU kan op hierdie vlak optree. Die lidlande kan slegs die beslissings van die EU uitvoer.
• Gedeelde bevoegdhede: sowel die EU as die lidlande kan wetgewend optree. As die EU wetgewing in hierdie sektore uitvaardig het die EU-reëls wel voorrang op die nasionale wette. Die meeste EU-bevoegdhede is van hierdie soort.
• Ondersteunende, koördinerende en aanvullende bevoegdhede: soos die naam reeds sê mag die EU die beleid van die lidlande in hierdie sektore ondersteun, aanvul of koördineer. Die lidlande behou egter altyd die volledige wetgewende vryheid. Die EU mag op hierdie vlakke geen harmonisasie tussen die verskillende nasionale stelsels nastreef nie. Meestal kom hierdie soort bevoegdhede in die vorm van 'n finansiële bydrae van die EU.

Regsposisie

Die lidlande van die Europese Unie het mettertyd 'n aansienlike hoeveelheid soewereiniteit oorgedra aan die Europese Unie. Die Europese Unie het as sodanig meer mag as alle andere nie-soewereine streeksorganisasies. Op verskillende terreine begin die EU te lyk soos 'n bondstaat of 'n statebond. Die Unie bly egter gebaseer op verdrae tussen lidlande, waaruit volg dat die Unie slegs bestaan vanuit die wil van die lidlande. 'n Lidland kan op elk moment besluit om terug te trek uit die Unie en wysigings aan die verdrae moet deur alle lidlande individueel geratifiseer word.

In hierdie opsig lyk die Europese Unie die mees op 'n statebond, wat in teenstelling tot 'n bondstaat nie soewerein is nie en dus ook slegs bestaan uit die grasie van die lidlande. 'n Statebond in die tradisionele betekenis van die woord het egter veel meer mag, veral op die vlak van buitelandse sake en defensie. Die meeste mense klassifiseer die Europese Unie daarom as 'n struktuur sui generis, 'n unieke vorm van samewerking tussen lande.

Sedert die Verdrag van Lissabon besit die Unie regspersoonlikheid. Dit magtig die Unie om origens geensins wetgewend of andersins op te tree nie, buiten die bevoegdhede wat die lidlande van die EU in die verdrae aan hom toegedeel het.

Intergoewermentalisme en supranasionalisme

Web van multilaterale ooreenkomste in Europa

Binne die EU bestaan 'n spanningsveld tussen intergoewermentele en supranasionale tendense. Intergoewermentalisme is 'n metode van besluitneming in internasionale organisasies waarby die mag by die lidlande lê en beslissings met eenvormheid geneem moet word. Afgevaardigdes van die regerings of van gekose verteenwoordigings het uitsluitend adviserende of uitvoerende funksies. Die meeste internasionale organisasies het teenwoordig 'n intergoewermentele grondslag.

Supranasionalisme is 'n ander metode van besluitneming. Hier lê die mag by onafhanklike afgevaardigdes van die regeringe of van gekose verteenwoordiginge. lidlande het nog steeds mag, maar moet hierdie mag deel met ander instansies. Bowendien word beslissings net by 'n meerderheid van stemme geneem. Dit kan dan ook gebeur dat 'n lidland, gedwonge deur ander lidlande, 'n beslissing teen sy wil moet uitvoer.

Beide vorme van besluitneming het aanhangers binne die EU. Voorstanders van supranasionalisme redeneer dat dit die proses van integrasie kan versnel. Wanneer beslissings wat eenvormige goedkeuring van alle betrokke regerings vereis, kan dit jare duur voordat 'n besluit geneem word. Voorstanders van intergoewermentalisme argumenteer dat supranasionalisme die soewereiniteit en die demokratiese gehalte van afsonderlike lande in gevaar bring en meen dat die legitimiteit van gemeenskaplike besluite alleen afgelei kan word van die legitimiteit van die nasionale regerings. Frankryk is tradisioneel 'n voorstander van 'n intergoewermentele EU gewees. Dit geld ook vir euroskeptiese lande soos die Verenigde Koninkryk en Denemarke. Lande soos België, Duitsland en Italië neig meer na die supranasionale benadering. In die praktyk balanseer die EU tussen beide ekstreme. Hierdie balans is egter 'n moeisame kompromie, wat dikwels lei tot ingewikkelde besluitnemingsprosesse.

Sien ook

• Erasmusbaba

Bronnelys

• (en) "European Union". Encyclopædia Britannica. Besoek op 11 Maart 2024.

Eksterne skakels

Amptelike inligting

• (en) Amptelike tuisblad
• (en) Europese Parlement
• (en) Raad van die Europese Unie
• (en) Europese Kommissie
• (en) Europese Raad
• (en) Europese Sentrale Bank

Afrikaanse persberigte

• Leopoldt Scholtz: Daar skuil meer agter EU as ideologie . In: Maroela Media, 8 Februarie 2017