Cornelius de Jong

Cornelius de Jong

Cornelius de Jong van Rodenburgh (7 Junie 1762, Oudewater – 11 Februarie 1838) was ’n Nederlandse seekaptein in die agtiende en negentiende eeu wat sy reise in ’n aantal boeke beskryf het, ook sy vele reise na die Kaap die Goeie Hoop.

Lewe en werk

Herkoms en vroeë lewe

Cornelius de Jong van Rodenburgh is op 7 Junie 1762 op Oudewater in Nederland gebore as seun van die sekretaris Dominicus de Jong en Johanna Clasina de Rode van Rodenburgh.

Seevaarder

In 1777 tree hy as adelbors tot die seediens toe op die fregat Thetis se reis na die Middellandse See. Hy word in 1780 tot luitenant bevorder en vaar op die oorlogskip Mars na die Karibiese Eilande. Een jaar later word hulle in die vierde Engels-Nederlandse oorlog (1780–1784) naby St. Eustatius deur drie Engelse oorlogskepe aangeval. Na hierdie bloedige geveg wat vele lewens eis, waaronder dié van die Nederlandse bevelvoerder, word hy as krygsgevangene aangehou maar kort daarna uitgeruil en gerepatrieer. As negentienjarige word hy in bevel geplaas van die terugkerende skip en arriveer teen die einde van 1781 weer in Nederland. In 1783 word hy bevorder tot eerste luitenant en onderneem op die Prins Willem I onder bevel van kaptein C. van Gennep ’n tweede reis na die Middellandse See, waarvan hy in April 1785 terugkeer huis toe. Sy dapper en kalm gedrag tydens die storms wat hulle tydens hierdie reis geteister het, besorg aan hom in dieselfde jaar die bevel van die oorlogsbrik De Beschutter, waarmee hy ’n reis in en deur die Engelse Kanaal onderneem.

Die Kaap die Goeie Hoop

In 1786 word hy aangestel as kaptein van De Brak, waarmee hy in daardie jaar vir die derde keer na die Middellandse See reis en in 1787 terugkeer. In 1791 word hy bevelvoerder van die fregat Scipio, waarmee hy ’n reis na die Kaap die Goeie Hoop, Ierland en Noorweë onderneem. Sy vloot spandeer die tyd tussen Maart 1792 en Mei 1793 aan die Kaap. Hy keer weer later terug na die Kaap en tydens hierdie reis tree hy op 2 Januarie 1795 in die Kaap in die huwelik met Maria Magdalena le Sueur, jongste dogter van Jacob Johannes le Sueur en Johanna Hillegonda de Wet. Die egpaar het verskeie kinders en sy vrou ontval hom op 4 Junie 1836. Vir die res van sy lewe sal hy deur sy familie en kinders aan die Kaap noue bande behou met Suid-Afrika. Sy vrou is swanger wanneer hy moet vertrek en hy laat haar dan agter om haar nie in hierdie toestand aan die gevare van ’n seereis bloot te stel nie. Van die Kaap vergesel hy ’n aantal skepe wat ryk belaai was met ware van Oos-Indië en hy bring hulle veilig in Noorweë, ten spyte van die talle vyandige Engelse skepe wat die see gepatrolleer het. Hiervoor oes hy groot lof in. Tydens sy tydelike verblyf in Noorweë word hy verkies tot lid van die Koninklijke Noordsche Societeit van Wetenschappen. Hy keer eindelik in 1796 terug na Nederland, waar  hy verlof vra en kry om na Engeland en vandaar na die Kaap te reis om sy vrou veilig na Nederland te bring.

Latere lewe

In 1798 word hy kaptein van die skip Doggersbank en in 1799 van die Cerberus, waar sy voorganger van sy pos onthef is. Die Cerberus is deel van die eskader wat onder bevel van die Schout-bij-Nacht Story deur die Engelse vlootmagte by die Reede van Texel verower word ná oorgawe deur Story. De Jong word na Engeland weggevoer, maar vrygelaat en keer terug huis toe, waar sy aandeel aan die oorgawe aan Engeland aan ’n geregtelike ondersoek onderwerp word. Hy is oortuig daarvan dat hy ten alle opsigte eerbaar opgetree het, maar word nogtans skuldig bevind aan oneerbare gedrag en gevonnis om in Voorschoten in huisarres aangehou te word totdat vrede gesluit is. Daarna het hy as balling die land verlaat aangesien hy nie meer as geskik beskou is om die land te dien nie. Na die vredesluiting van Amiens tussen Frankryk en Engeland in 1802 woon hy dus te Kleef en vanaf 1810 by Vught naby ‘sHertogenbosch. Hierdie tyd van ballingskap gebruik hy om sy herinneringe aan sy reise en die talle wedervaringe wat hy daartydens gehad het, te boek te stel. In 1809 word hy verkies tot lid van die Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden, ’n eerbetoning wat hy dankbaar ontvang. Na die herstel van Nederlandse onafhanklikheid in 1813 word hy in ere in sy amp herstel en word die vonnis teen hom nietig verklaar. Hy word deur koning Willem I as Schout-bij-Nacht  aangestel en ontvang ook van die koning die benoeming tot Ridder van die Orde van die Nederlandse Leeu. Vanaf 1817 woon hy in ‘s-Gravenhage, waar hy op 11 Februarie 1838 oorlede is.

Skryfwerk

Vir die Suid-Afrikaanse geskiedenis en letterkunde is hy van belang vir sy detail verslaggewing van sy reise van en na die Kaap, en sy weergawe van sy verblyf en dié van sy kinders aan die Kaap. Hy beskryf onder andere die politiese en maatskaplik-sosiale toestande van hierdie tyd, asook belangrike figure wat in hierdie tyd aan die Kaap funksioneer.

Publikasies

Jaar	Publikasies
1802	Reizen naar die Kaap de Goede Hoop, Ierland en Noorwegen 1791–97
1806	Reize naar de Middellandse zee 1777–79
	Verantwoording en verdediging als kapitein-ter-zee
1807	Reize naar de Caraïbische eilanden 1780–81
1808	Reize in en door het kanaal 1785–86
	Tweede reize naar de Middellandsche zee 1783–85
1812	Derde reize naar de Middellandsche zee 1786–88

Bronnelys

Tydskrifte en koerante

• Siegenbeek, M. Levensbericht van Cornelius de Jong van Rodenburgh. Jaarboek van die Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1838.

Internet

• Digitale bibliotheek voor Nederlandse letteren: Cornelius de Jong van Rodenburgh · dbnl
• Geni