C.G.S. de Villiers

Con de Villiers, 1944.

Con de Villiers (distrik Caledon, 16 Desember 1894 – Ceres, 25 November 1978) was 'n professor in fisiologie aan die Universiteit van Stellenbosch, skrywer van verskeie boeke oor die Overbergstreek, musiekkenner en vertaler wat die Akademieprys vir Vertaalde Werk verwerf het in die vorige eeu.

Lewe en werk

Prof. De Villiers, 1937.

Cornelius Gerhardus Stephanus de Villiers is op 16 Desember 1894 op die plaas Dunghye Park (wat hulle Donkiespad noem) in die distrik Caledon gebore. Hy was die jongste van ses kinders (en laatlam) van Andries Stephanus de Villiers, oorspronklik van Caledon, en Cornelia Gertruida Susanna (Nelie) Swart, oorspronklik van Bredasdorp, wat in 1866 met mekaar getroud is. Hy is na sy ma vernoem. Hy het drie ouer broers, Jan ( Jeremias), Johan (Johannes Urbanus) en Andries ( Stephanus) en twee ouer susters, Hannie, wat "Tietie" genoem is (Johanna Catharina Hendrina), en San (Susanna Martha Magdalena) gehad. Donkiespad was sy oom se plaas, wat as parlementslid nie kon boer nie en om daardie rede het sy pa vir hom geboer. Sy pa verhuur sy eie plaas omdat hy daar asma gekry het. Tydens sy geboorte is sy vader reeds 52 jaar oud en sy moeder reeds 47. Sy ma was fisiologies nie meer in staat om die kind te voed nie en hy word dus gevoed deur die Kleurlingvrou Jakowa Hendriks. Die weetgierige jong Con leer homself Nederlands uit Ons land en voordat hy skool toe is, kan hy reeds lees, skryf en Engels praat. Hy ontvang sy laerskoolopleiding in Engels op die plaasskool Solitaire, waar hy elke dag oor die berg die sowat ses myl soontoe en weer terug moes stap. Op tienjarige ouderdom is sy ma oorlede, waarna sy pa so twee jaar later met die weduwee Hannie Krige van Caledon trou. Ná laerskool gaan Con na die Hoërskool Overberg, waar hy in 1911 in die eerste klas matrikuleer. Hier is Samuel Hobson, een van die twee skrywende Hobson-broers, een van sy onderwysers. As jong seun kry Con reeds klavierlesse by Miss Frederica Scheuble op Caledon en by die Duitse Fraülein Markgraaff. Hierdie belangstelling in musiek bly hom sy hele lewe lank by.

Vanaf 1912 studeer hy aan die Victoria-kollege op Stellenbosch, waar hy eers privaat loseer en later by die Wilgenhof-koshuis inwoon. In sy eerste jaar volg hy die verpligte Intermediêre kursus met vakke soos Latyn en Wiskunde. Die volgende jaar begin hy studeer vir 'n B.A.-graad, met Geologie, Engels, Etiek en Politiek en Geskiedenis as sy vakke. Die geskiedenisklasse staan hom nie aan nie en nadat hy ’n lesing in Dierkunde bygewoon het, skakel hy oor na hierdie vak. Professor Goddard, vanaf 1911 tot 1922 professor in Dierkunde aan die Universiteit van Stellenbosch, het ’n belangrike vormende invloed op hom. In 1915 behaal hy die B.A.-graad met ’n onderskeiding in Dierkunde en in 1916 verwerf hy die M.A.-graad in Dierkunde met sy studieveld die Coelenterata (seeanemone, jellievisse en verwante vorme). Hy word in dieselfde jaar die eerste lektor in Dierkunde aan die destydse Transvaalse Universiteitskollege in Pretoria. In 1919 vertrek hy na die Kantonale Universiteit in Zürich in Switserland, waar hy verder studeer en in 1922 promoveer onder professor Karl Hescheler met ’n verhandeling getiteld Neue Beobachtungen über den Bau und die Entwicklung des Brustschulterapparates bei den Anuren, insbesonders bei Bombinator (die bou en ontwikkeling van die borsskouerapparaat by paddas). Gedurende universiteitsvakansies onderneem hy uitgebreide reise deur Switserland, Italië en Duitsland en leer ook die tale van hierdie lande aan.

Met sy terugkeer in Suid-Afrika word hy in 1922 tydelike dosent en vanaf 1923 professor en later hoogleraar in Dierkunde aan die Universiteit van Stellenbosch, ’n betrekking wat hy tot met sy aftrede in Desember 1959 beklee. Na sy aftrede neem hy by twee geleenthede weer deeltyds as dosent waar vir kollegas. Met die ervaring en agtergrond wat hy in Europa opgedoen het, bou hy die Departement Soölogie uit tot ’n sterk skool in die vergelykende anatomie en embriologie. In hierdie tyd publiseer hy meer as dertig wetenskaplike artikels in Afrikaans, Engels en Duits, die eerste reeds in 1924. By die Universiteit van Stellenbosch stig hy die later wêreldbekende Instituut vir Vergelykende Anatomie en Embriologie, wat in verskeie belangrike publikasies ’n verwysing kry. Onder sy leiding word ’n baie volledige departementele biblioteek oor hierdie studierigting opgebou en ’n groot aantal meestersgraadstudente en veertien doktorsgraadstudente kwalifiseer met hom as begeleier. Hy verwerf bekendheid vir sy navorsing oor die oorsprong en ontwikkeling van die werweldierskelet.

Tydens die jare van sy hoogleraarskap besoek hy verskeie Italiaanse, Duitse en Amerikaanse universiteite om voorlesings oor sy navorsingswerk te lewer. In 1934 en 1935 is hy byvoorbeeld vir agtien maande gasprofessor aan die Universiteit van Rome, in Italië onder die bewind van Benito Mussolini en aan die vooraand van ’n onkeerbare wêreldoorlog. De Villiers maak hier eerstehands kennis met Italiaanse musiek en musici en ook die Italiaanse kunstenaars en besoek gereeld ook die kunsgalerye en operas. Hiervandaan word hy deur die Carnegie Corporation for International Peace na die Verenigde State van Amerika genooi. In Amerika gee hy lesings aan die Universiteite van Nieu-Mexiko, Oregon, Kalifornië en Harvard. By sy terugkeer uit Amerika gaan hy weer na Italië en is daarna in 1935 gasprofessor in Duitsland aan die Universiteite van Göttingen, München, Leipzig en Breslau. Hy keer hierna vir etlike kort besoeke terug na Europa. In 1937 besoek hy Italië, ’n besoek wat hy in 1950 herhaal en vir die eerste keer ook Spanje aandoen. In 1955 spandeer hy weer agt maande in Rome. Sy navorsingswerk het veral gegaan oor die ontogenese van die werweldierskelet en artikels hieroor word veral in Anatomischer Anzeiger maar ook in ander Duitse, Engelse, Switserse, Sweedse, Amerikaanse en Suid-Afrikaanse vaktydskrifte gepubliseer, insluitende Acta Zoologica, Annals of the Transvaal Museum, South African Journal of Science, Die Huisgenoot, Quarterly Journal of Microscopical Science, Nature, Bulletin of the Museum of Comparative Zoology, Harvard, Vierteljahrschrift der Naturforschenden Gesellschaft in Zürich, Tydskrif vir Wetenskap en Kuns en Annals of the University of Stellenbosch.

In sy groot vriendekring is vele beroemdes op die gebied van musiek, drama, letterkunde en wetenskap, onder andere Knut Hamsun en Luigi Pirandello. Deur bemiddeling van ’n vriendin staan pous Pius ’n private oudiënsie aan hom toe. Hy is buitelandse lid van die Koninklijke Vlaamsche Akademie, erelid van die Academy of Ferrara in Italië en lid van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns. Vir twaalf jaar dien hy in die Raad van die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie. In 1964 is hy een van die stigterslede van die Genealogiese Vereniging van Suid-Afrika en lewer dan ook ’n groot bydrae tot “Genealogies of old South African families”, wat in 1966 verskyn, terwyl hy ook Geslagsregister van die familie Swart in Suid-Afrika in 1977 die lig laat sien. Hy doen verder uitgebreide navorsing oor die De Villiers-familie.

Sy groot liefde is musiek, veral sang, en hy gee ook lesings in musiek en skryf talle artikels vir koerante soos Die Burger oor musiek in die algemeen en sang in die besonder. Saam met Gladys Hugo en Joan van Niekerk onderneem hy konserttoere na die Bolandse platteland en hy is medestigter in 1945 van die jaarlikse Stellenbosse Sangfees. Sy plateversameling is allerweë beskou as een van die mees uitgebreide ter wêreld. Hy is nooit getroud nie en is ses tale (Afrikaans, Engels, Duits, Frans, Noors en Italiaans) magtig, terwyl hy hom ook kan help in Spaans en Tsjeggies en volksliedere uit Hongaars en Russies kan vertaal. Van sy vertalings van liedere uit Tsjeggies, Italiaans, Duits en Frans word opgeneem in die FAK Volksangbundel. Hy vertaal verder enkele opera-kore in Afrikaans en met sy vertaling van Die Skepping van Haydn, Messias van Händel, Bach se Mattheuspassie en sy verwerkinge van Gesange 142 en 201 lewer hy ’n belangrike bydrae tot kerkmusiek. Vir opvoering deur die destydse Transvaalse en Kaapse Rade van Uitvoerende Kunste vertaal hy Bellini se opera Norma en Donizetti se opera Rita in Afrikaans. Met sy vertaling van die komponis Adolphe Adam se Kerslied, Met middernag keer feestelik weer die stonde, lewer hy ’n belangrike bydrae tot die skatkis van Afrikaanse Kersliedere. Hy bly feitlik sy hele lewe in sy woonstel in Soete Inval in Victoriastraat in Stellenbosch, maar verhuis kort voor sy dood na Langverwag, wat woonstelle vir bejaardes is. Hy is op 25 November 1978 weens ’n hartaanval op Ceres aan huis van sy neef Michiel de Villiers oorlede en hy word in Stellenbosch begrawe.

Skryfwerk

Sy stories oor die Overberge, wat later in verskeie bundels versamel word, verskyn die eerste keer kort na sy aanstelling as professor in Stellenbosch in Die Huisgenoot. Vir langer as veertig jaar is hy medewerker aan hierdie tydskrif, terwyl sy sketse en artikels ook in ander Afrikaanse tydskrifte verskyn. Die Overberge is die naam van die gedeelte van die ou gemeente Stellenbosch wat anderkant die Hottentots-Hollandse berge geleë was, of “Over’t Berg”. Die landstreek beslaan dan rofweg die gedeeltes tussen en rondom Caledon, Hermanus, Bredasdorp en Swellendam. Op grond van sy sketse oor die Overberg word hy beskou as een van die belangrikste streekskunstenaars in ons letterkunde. Dit is veral die mense, sedes en gebruike van die Overbergse streek in die ou dae waarop hy fokus, met vertellings oor onder andere saai- en oestyd, hoe daar vakansie of Nuwejaarsfees gehou is, die smouse vanmelewe en die plaasvolk, familielede en oorgelewerde stories. Die sketse bevat spookstories, volksrympies, interessante sêgoed, voorbeelde van volksetimologie en interessante naamgewing van plekke en plante, wat deur die optekening hiervan ’n groot bydrae lewer tot die kultuur-historiese erfenis. Hy grond al sy sketse en vertellings op ware gebeurtenisse, wat hy dan weergee met besondere sukses in die skepping van stemming. Pogings om met literêre verwysings en romantiek “verdieping” aan die einde van sketse mee te bring, werk egter soms steurend mee.

Die eerste versameling van hierdie sketse uit Die Huisgenoot is Snel dan jare, wat uitmunt met ’n intieme vertelstyl waarin die vergange belewenisse maar ook die gemoeds- en verbeeldingslewe van die waarnemer weergegee word. Soortgelyk is die sketse in Klein vaderland, waar veral Die klipmuur met sy simboliek van die verganklikheid van alle dinge en die begrensing van die natuurlike ’n hoogtepunt is. Die skets Die swygsames beskryf die vertellers se sonderlinge ervaring om as jong gas by die gasvrye bejaarde egpaar oom Eerk en Tant Fyta aan tafel te sit. Die twee oumense het nooit direk met mekaar gepraat nie, maar altyd van ’n tussenganger gebruik gemaak as hulle iets vir mekaar wou sê. Die oorsaak en rede hiervoor bly egter duister. Die tema van die vereensaming van die twee oumense en die komplekse aard van menseverhoudings word knap gedemonstreer, sonder dat ’n simplistiese oorsaak of rede daarvoor verskaf word. In Helderfontein staan die romantiek en idealisering van die verteller in regstreekse teenspraak met die hoofkarakter, tant Hendriena, se aardsheid en nugterheid. Dit lei tot ’n boeiende konflik tussen die verteller en sy karakter. Elize Botha neem Ma se Gesangboek uit hierdie boek op in haar versamelbundel oor Afrikaanse essayiste. Overbergse eergister is ’n effense insinking in sy werk deurdat nie al die gebeurtenisse wat beskryf word, op eie reg belangrik genoeg is vir opname in ’n bundel nie. Donkiespad is ’n versameling van radiopraatjies wat gedurende 1961 deur die SAUK uitgesaai is. In hierdie praatjies gaan dit meer oor die omgewing en lewenswyse van daardie dae as oor die mense van die tyd, hoewel outobiografiese inligting ook verstrek word. Medereisigers is ’n nuwe hoogtepunt in sy kortkuns met die uitbeelding van die menslike, waar verhale soos Die vaas en Die sewende gas verby streekskuns gaan en die onderwerpe verhef tot simbole van die universele algemeen-menslike. Die mense word geskets met ’n fyn gebruik van humor en satire. Verhoudings tussen eenvoudige mense word uitgebeeld met besondere insig in die komplekse aard daarvan, sodat die karakters lewendig word. Goue fluit, goue fluit bevat onder andere die puik kort-kortverhaal “Ek laat my nie vermaak nie”, wat daarin slaag om ’n anekdote te laat lewe en die gegewe met piëteit en humor oor te dra. Die grysaard en die jongeling is die amusante verhaal van inspekteur Awie Groenewald se obsessie met sy ou en nuwe horlosie. Die ou horlosie is reeds afgeslyt en hy voel verplig om ’n nuwe een te koop. Hy wantrou egter die nuwe horlosie en meet telkens die tyd aangedui deur albei horlosies. As wiskundige bereken hy dan dat die ou horlosie steeds beter tyd hou as die nuwe. Sy vrou probeer om albei horlosies te verwoes sodat die obsessie kan ophou, maar eindelik is die nuwe een verwoes en kan die oue tot Awie se verligting steeds gered word. Eiesoortig is Musici en mense wat op musiek fokus en meer vertel van sangers, ander musici en die sangkuns.

Hennie Aucamp maak ’n keur uit al sy bundels asook uit ongebundelde stukke wat verspreid in tydskrifte verskyn het, wat dan as Die sneeu van anderjare gepubliseer word. Ná sy dood word ’n aantal voorheen ongepubliseerde geskrifte saamgebundel in Soete inval. Dit bevat benewens drie streekgeskrifte ook sy outobiografie, wat sy kinderjare, studentejare, tyd as dosent en sy wêreldreise belig. Hoewel ’n kort outobiografie van slegs sowat sestig bladsye nie naastenby sy veel geskakeerde lewe kan toelig nie, bevat hierdie stukke tog waardevolle agtergrond oor die mens en sy belangstellings. Ons klassieke erfenis is ’n reeks radiopraatjies vir die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie, waarin klassieke musiek bespreek word. Hy maak ’n omvattende genealogiese studie van die familie Swart (sy ma se familienaam) wat as Geslagsregister van die familie Swart in Suid-Afrika gepubliseer word.

Van sy werk word in versamelbundels opgeneem, insluitende Borde borde boordevol en Vuurslag, beide saamgestel deur Hennie Aucamp; Mosaïek onder redaksie van J.P. Smuts en R. van Rensburg; Kompas saamgestel deur J.P. Smuts; Willekeur van Koos Human; Vertellers en Vertellers 2 van Merwe Scholtz; Die Afrikaanse kortverhaalboek, Kort keur en Uit die kontreie vandaan van Abraham H. de Vries; Majesteit, die kat van Lina Spies; Stad en stedelig wat sketse en vertellings oor wêreldstede bevat; en Son op die land, ’n versamelbundel van Tafelberg-Uitgewers met sketse en vertellings oor verskillende dele van die land.

Vir die Universiteit van Stellenbosch is hy verantwoordelik vir die produksie van verskeie toneelstukke en hy doen ook vertalings van dramas uit Noorweegs, Italiaans en Duits vir hulle. Van die werke wat hy in Afrikaans vertaal sluit in Knut Hamsun se Viktoria en Groeiende aarde, Henrik Ibsen se Rosmersholm en Boumeester Solness, Grazia Deledda se Elias Portolu en Die moeder (wat saam met Lettie Pretorius se vertaling van J.P. Jacobsen se Marie Grubbe in Twee vroue gepubliseer is) en die versamelbundels Skandinawiese vertellings (saam met A.C. Bouman) en Die kortverhaal in Skandinawië. Hy vertaal ook Noorse kinderverhale soos Finn Havrevold se Maren se uiltjie en Ingvald Svinsaas se Tom in die berge. Baie van hierdie vertalings van Skandinawiese verhale word eers in Die Huisgenoot gepubliseer. Sy vertaling van Luigi Pirandello se drama La vita che ti diedi ("Die lewe wat ek jou geskenk het") word in 1964 op Stellenbosch tot sy eer opgevoer. Hierdie vertaling uit Italiaans word in 1969 deur Dalro gepubliseer, maar vertalings wat hy gemaak het uit werke van Gerhart Hauptmann en Ludwig Thoma uit die oorspronklike Duits word nie gepubliseer nie. In 1953 verower hy die Akademieprys vir Vertaalde Werk vir sy vertaling van Elias Portolu deur Grazia Deledda.

Eerbewyse

Die mospaddatjie (Arthroleptella villiersi) wat in bergfynbos voorkom, word in 1935 na hom vernoem ter erkenning van sy belangrike bydrae tot die studie van Suid-Afrikaanse paddas. Die Suid-Afrikaanse Vereniging vir die Bevordering van Wetenskap vereer hom in 1937 met hulle hoogste toekenning, naamlik die South African Medal, en hy word ook voorsitter van hierdie genootskap. In 1939 ken die Koninklijke Vlaamse Akademie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten in België lidmaatskap aan hom toe, terwyl die Akademie van Ferrara in Italië hom in 1947 met erelidmaatskap vereer. In 1948 vereer die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns sy werk op wetenskaplike gebied met die toekenning van die Havenga-prys. Die Universiteit van Stellenbosch ken in 1967 ’n eredoktorsgraad aan hom toe en in 1969 word hy ’n erelid van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns. Die Rapportryerskorps van Caledon vereer hom in 1967 op sy geboortedorp met ’n toekenning en huldigingsaand. In 1981 vernoem die Universiteit van Stellenbosch ’n groot lesingsaal in die J.C. Smuts-gebou vir Biologiese Wetenskappe na hom.

Publikasies

Jaar	Publikasies
1954	Snel dan jare
1956	Klein vaderland
1958	Ons klassieke erfenis
	Musici en mense
1961	Donkiespad
	Overbergse eergister
1964	Medereisigers
1968	Goue fluit, goue fluit
1976	Anderkant die Ghantou
	Die sneeu van anderjare
1977	Geslagsregister van die familie Swart in Suid-Afrika
1979	Soete inval
	Vertalings
1925	Rosmersholm – Henrik Ibsen
1927	Skandinawiese vertellings (saam met A.C. Bouman)
1931	Die kortverhaal in Skandinawië
1950	Elias Portolu – Grazia Deledda
1961	Maren se uiltjie – Finn Havrevold
1962	Viktoria – Knut Hamsun
1964	Tom in die berge – Ingvald Svinsaas
1965	Groeiende aarde – Knut Hamsun
1966	Twee vroue – Grazia Deledda en J.P. Jacobsen (saam met Lettie Pretorius)
1969	Die lewe wat ek jou geskenk het – Luigi Pirandello

Bronnelys

Boeke

• Antonissen, Rob “Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede” Nasou Beperk Elsiesrivier Derde hersiene uitgawe Tweede druk 1964
• Aucamp, Hennie “Bly te kenne” Tafelberg-Uitgewers Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe 2001
• Aucamp, Hennie “Dagblad” HAUM-Literêr Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe Eerste Druk 1987
• Aucamp, Hennie “Kort voor lank” Tafelberg-Uitgewers Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe, Tweede druk 1980
• Beukes, W.D. (red.) “Boekewêreld: Die Nasionale Pers in die uitgewersbedryf tot 1990” Nasionale
• Boekhandel Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe eerste druk 1992
• Bosch, Erna “Mosaïek” Academica Pretoria Eerste uitgawe 1986
• Botha, Danie “Voetligte en applous!” Protea Boekhuis Pretoria Eerste uitgawe Eerste druk 2006
• Botha, Elize “Afrikaanse essayiste” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Vyfde druk 1975
• Cloete, T.T. (red.) “Die Afrikaanse literatuur sedert sestig” Nasou Beperk Eerste uitgawe 1980
• Dekker, G. “Afrikaanse Literatuurgeskiedenis” Nasou Beperk Kaapstad Elfde druk 1970
• De Villiers, C.G.S. “Donkiespad” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg s.j.
• De Villiers, C.G.S. “Soete inval” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe 1979
• De Vries, Abraham H. “Kortom” Academica Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe 1983
• De Vries, Abraham H. “Kortom 2” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 1989
• Grové, A.P. “Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans” Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988
• HAUM “Stellenbosse Galery” HAUM-Uitgewers Kaapstad en Pretoria 1974
• Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2” Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983
• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Nienaber, P.J. “Hier is ons skrywers!” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Eerste uitgawe 1949
• Nienaber, P.J,; Senekal, J.H en Bothma, T.C. “Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde” Afrikaanse Pers-Boekhandel Tweede hersiene uitgawe 1963
• Nienaber, P.J. et al “Perspektief en Profiel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg Derde hersiene  uitgawe 1969
• Schoonees, P.C. “Die prosa van die tweede Afrikaanse beweging” J.H. de Bussy, Pretoria / Hollandsch-
• Afrikaansche Uitgevers Maatschappij v/h J. Dusseau & Co, Kaapstad 1939 (derde druk)
• Smuts, J.P. (Red.) “Kompas” HAUM Kaapstad Eerste uitgawe 1965
• Smuts, J.P. en Van Rensburg, R. “Mosaïek” HAUM Kaapstad Vierde druk 1969
• Snyman, Henning “Kort keur: Abraham H. de Vries” Reuse-Blokboek 3 Academica Pretoria Kaapstad en Johannesburg Tweede druk 1983
• Van Biljon, Madeleine “Geliefde leesgoed” Quellerie-Uitgewers Edms. Bpk. Kaapstad Eerste uitgawe  1996
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe  1998

Tydskrifte en koerante

• Aucamp, Hennie “Huldeblyk dr. Con de Villiers” “Tydskrif vir Letterkunde” Nuwe reeks 17 no. 1, Februarie 1979
• Botha, Elize “Nog ’n nagelate brief van C.G.S. de Villiers” “Tydskrif vir Letterkunde” Nuwe reeks 17   no. 4, November 1979
• De Kock, Cornelia “Dr. Con ná jare onthou as ’n egte Renaissance fees” “Die Burger” 16 Desember 1994
• De Kock, J.M., De Kock, C. en De Kock, J.C. “C.G.S. de Villiers: Wetenskaplike en kultuurmens” “S.A. Tydskrif vir Natuurwetenskap en Tegnologie” Jaargang 20, no. 3 en 4
• Kaapstadse redaksie “Dr. Con oorlede” “Beeld” 26 November 1978
• Smuts, J.P. “Briewe uit Soete Inval: Verslag van ’n vriendskap” “Tydskrif vir Letterkunde” Nuwe reeks 17 no. 1, Februarie 1979
• Van der Merwe, C.N. “Saul op die donkiespad: C.G.S. de Villiers” “Standpunte” Nuwe reeks 144, Desember 1979

Internet

• Afrikaner Geskiedenis: http://www.afrikanergeskiedenis.co.za/25-november/
• De Kock, Cornelia Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1994/12/16/11/9.html
• Digitale Bibliotheek voor Nederlandse Letteren: http://www.dbnl.org/auteurs/zuidafrika/auteur.php?id=vill015
• Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=De_Villiers,_Con_(Cornelius_Gerhardus_Stephanus)
• Esat: http://esat.sun.ac.za/index.php/C.G.S._de_Villiers
• Geni: http://www.geni.com/people/Dr-Cornelius-Gerhardus-Stephanus-de-Villiers/6000000022811325001
• LitNet ATKV-Skrywersalbum 26 Augustus 2011: www.litnet.co.za
• OCLC Classify: http://classify.oclc.org/classify2/ClassifyDemo?search-author-txt=%22De+Villiers%2C+Cornelius+Gerhardus+Stephanus.%22&startRec=0&orderBy=hold+asc
• Stellenbosch Writers: http://www.stellenboschwriters.com/devilliersc.html
• Tortel: http://tortel.net/~lochner/blerkas/woorde/368.txt
• Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/np-de%20villiers,%20cornelius%20gerhardus%20stephanus/