Ai

Ai
Chepercheperoere
Farao van die 18de Dinastie
Periode	1323-1319 v.C. of 1327-1323 v.C.
Voorganger	Toetankamen
Opvolger	Horemheb
Gade(s)	Tei en Anchesenamen
Oorlede	1319 of 1323 v.C.
Ai in Egiptiese hiërogliewe
Serech of Horusnaam Nebty-naam Goue Horus-naam Praenomen of troonnaam Nomen of geboortenaam
Portaal    Antieke Egipte

Ai was die tweede laaste farao van die 18de Dinastie van Antieke Egipte. Hy het net sowat vier jaar regeer (moontlik 1323-1319 v.C.^[1] of 1327-1323 v.C.), hoewel hy ’n raadgewer vir twee of miskien drie van die farao's voor hom was. Hy was glo die mag agter die bewind van Toetankamen.

Ai se praenomen, of troonnaam, was Chepercheperoere ("Ewigdurend is die Manifestasies van Ra"), terwyl sy geboortenaam Ay it-netjer ("Ai, Vader van die God") was.^[2] Daar is min rekords en monumente wat aan Ai verbind kan word – nie net omdat hy kort regeer het nie, maar ook omdat sy opvolger, Horemheb, ’n veldtog gevoer het om herinneringe aan hom en die ander farao's van die ongewilde Amarna-tydperk uit te wis.

Ai was vermoedelik van die stad Achmim. Tydens sy kort bewind het hy ’n rotskapel in Achmim laat bou en dit gewy aan die plaaslike god Min. Hy kon die seun van Joeja gewees het wat ’n priester van Min in Achmim was.^[3] Joeja was ’n invloedryke edelman aan die hof van Amenhotep III wat die seldsame voorreg gehad het om vir hom ’n tombe in die Vallei van die Konings te laat bou, dalk omdat hy ook die pa was van Tije, Amenhotep se hoofkoningin. Daar is ook merkbare ooreenkomste tussen monumente wat aan Ai toegeskryf word en die mummie van Joeja, en albei het soortgelyke name en titels gehad.^[4]

Al wat vir seker van Ai bekend is, is dat hy teen die tyd dat hy toegelaat is om vir hom ’n tombe te laat bou tydens die bewind van Achenaten, hy die titel "Opsiener van Al die Perde van Sy Majesteit" gehad het; dit was die hoogste rang in die elite-strydwa-afdeling van die leër en net onder die rang generaal.^[5] Ander titels in sy tombe sluit in "Vlagdraer aan die Regterkant van die Koning", Waarnemende Skriba van die Koning, Bemin deur Hom" en "God se Vader". Eersgenoemde was ’n baie belangrike posisie en bewys die koning luister na die draer van die titel. Laasgenoemde titel is die een wat die meeste met Ai verbind word en is later in sy koninklike naam opgeneem toe hy farao word.^[6]

Die titel "God se Vader" kan beteken hy was die skoonpa van die farao, en dus die seun van Joeja en die broer of halfbroer van Tije, die swaer van Amenhotep III en die oom van Achenaten. As Ai die seun was van Joeja, wat ’n senior militêre offisier tydens Amenhotep III se bewind was, het hy moontlik in sy pa se voetspore gevolg en eindelik sy militêre pligte geërf. Of hy kon ’n dogter gehad het wat met Achenaten getrou het; dan was hy moontlik die pa van Achenaten se hoofkoningin, Nefertiti. Daar is egter geen bewyse vir enige van dié teorieë nie.^[7] Die twee teorieë sluit mekaar nie uit nie, maar enigeen van die twee sou sy hoë status verduidelik tydens Achenaten se Amarna-tydperk. In dié tyd het die koninklike familie hul rug gekeer op Egipte se tradisionele gode ten gunste van monoteïsme, en dit lyk of Ai dieselfde gedoen het onder Achenaten, hetsy uit oortuiging of gerieflikheidshalwe.

Ai se bewind is voorafgegaan deur dié van Toetankamen, wat die troon bestyg het toe hy agt of nege jaar oud was – in ’n tyd toe daar groot spanning was tussen die voorstanders van monoteïsme en die ou politeïsme. Hy is in sy koninklike pligte bygestaan deur sy voorganger se twee grootste raadgewers: visier Ai en generaal Horemheb. Tydens sy bewind van nege jaar, grootliks onder toesig van Ai, was daar ’n geleidelik terugkeer na die aanbidding van die ou gode en die herstel van die mag van die Amoen-priesterskap, wat onder Achenaten hul invloed oor Egipte verloor het.

Toetankamen is dood toe hy sowat 18 jaar oud was en het nie ’n erfgenaam gehad nie. ’n Magsvakuum het ontstaan en dit lyk of visier Ai dit vinnig gevul het. Hy word uitgebeeld waar hy die begrafnisrituele vir Toetankamen uitvoer en die rol van erfgenaam aanneem. Waarop hy sy bewindsoorname geskoei het, is nie heeltemal duidelik nie. Hy was weliswaar ’n magtige figuur: Hy was sowat 25 jaar lank nou betrokke by die politieke mag, onder beide Toetankamen en Achenaten, maar dit was nie genoeg gronde vir sy aanspraak op die troon nie. Dit lyk of Horemheb eintlik as Toetankamen se erfgenaam en opvolger aangewys is,^[8] maar Ai sy eie mag gevestig het deur met sy voorganger se weduwee, Anchesenamen, te trou.

Omdat hy redelik oud was toe hy farao word, het Ai net sowat vier jaar lank regeer. In dié tyd het hy die herstel van die ou gode voltooi en vir hom ’n dodetempel by Medinet Haboe laat bou.

• 
  Ai se volle koninklike titel.
• 
  Skerf van ’n cartouche van Ai in die Petrie-museum in Londen.
• 
  Die grafkamer van Ai se tombe in die Vallei van die konings.
• 
  Ai voer ’n seremonie uit vir Toetankamen (in laasgenoemde se tombe.

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Ai.
• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia