Politesch Korrektheet

Politesch Korrektheet (aus dem Engleschen: political correctness, kuerz PC) ass e Phenomeen an de Sproochen deen drop higeet, all Zorte vun Diskriminatioun ofzeschafen, andeems Wierder mat negativer oder vermeintlech negativer Konnotatioun mat neien an doduerch nach wäertfräie Wierder ersat ginn.

Well d'Verfechter vun der Politescher Korrektheet sech an der Roll vun enger Sproochepolice gesinn an hir nei Sproochform der Allgemengheet carrement opzwénge wëllen, ass den Terme Politesch Korrektheet mëttlerweil selwer dacks negativ besat am Sënn vun enger Aschränkung vum fräien Denken a Schwätzen.

Ursprénglech huet de Begrëff Politesch Korrektheet just déi loyal Ënnerstëtzung vun enger politescher Partei viséiert. Zanter den 1960er Jore gouf en awer am Kader vun der Biergerrechtsbeweegung an der zweeter Well vun der feministescher Beweegung fir d'moralpolitesch Beuerteelung vu Sprooch a Verhalensweise gebraucht. An den 1990er Jore gouf et dunn an den USA eng Géigebeweegung vun den Neokonservativen déi et als politesche Kampfbegrëff vu lénkser Ideologie refuséieren, an an Europa souwuel vu Rietsen, déi an der Politescher Korrektheet eng Beschneidung vun der Meenungsfräiheet gesinn, wéi vu Lénksgeriichten, déi doran eng Gefor fir d'Demokratie gesinn, well selwernannt politesch korrekt Dugendwiechter ganz Themeberäicher als Tabu erklären an all oppen Diskussioun mam Faschismus- Rassismus oder Sexismusknëppel néierhaen, a sou all anescht Denkenden als Aussätzege vun der sozialer an/oder politescher Bün ecartéieren.

Formuléierungen déi als ze negativ opgelueden ugesi gi sinn, wéi "Krëppel" oder "Mongol", goufen ufanks ënner dem Sammelbegrëff "Handikapéierten" zesummegefaasst, deen duerno selwer duerch "Mënsch mat Behënnerung" ersat gouf. Besonnesch an den USA ass et Moud, nach e Schrack méi wäit ze goen an de Fokus vum Gebriechen ewech op dat Positiivt ze zéien, a sou z. B. aus engem "geeschteg Behënnerten" en "anescht Begaabten" ze maachen.

Fir d'Frae sproochlech méi siichtbar ze maache musse s'aus gemëscht-geschlechtleche Gruppen extra ervirgehuewe ginn, entweeder duerch Eenzelnennung ("Wieler a Wielerinnen",), Bannen-I ("WielerInnen") oder Klamer ("Wieler(innen)"). Bei sozial net sou gutt ugesinnene Beruffer gëtt dogéint e geschlechtsneutrale Begrëff gesicht (aus "Botzfra" gëtt "Botzkraaft").

Den "Neger" gouf Enn vum 20. Joerhonnert fir d'éischt e "Schwaarzen" an dunn e "Faarwegen" oder "Afroamerikaner" (de Begrëff "Afrodäitschen" ass och alt vereenzelt an Däitschland opkomm). An deem Kontext sinn och Begrëffer wéi "Negerkuss" ze gesinn, deen zum "Schockelaskuss" oder "Schaumkuss" mutéiert ass^[1], a souguer der Agatha Christie hire Roman Zehn kleine Negerlein (däitschen Titel) vun 1939 gouf, no Protester, vum Scherz-Verlag 1989 an Und dann gab's keine mehr ëmbenannt.

Der Politescher Korrektheet no ginn och all Volleksgruppe just nach no hirer Eegebezeechnung benannt. Sou ginn "Eskimoen" zu "Inuit" an "Zigeiner" zu "Sinti a Roma". Dat ass u sech zwar eng konkreet Diskriminatioun vun allen Zigeiner déi weeder Sinti nach Roma sinn, mä do gëtt da politesch korrekt argumentéiert, datt déi aner Zigeinergruppen eréischt duerch d'Net-nennen am PC-Begrëff allgemeng Opmierksamkeet kruten.

• Alen - Persoun vum Drëtten Alter
• Droits de l'Homme - Droits Humains^[2],[3]
• Schéi Chrëschtdeeg - Schéi Feierdeeg
• u Kriibs stierwen - no laanger a schwéierer Krankheet verscheeden

D'Politesch Korrektheet gëtt dofir kritiséiert heiansdo droleg oder onkamoud Formuléierungen ervirzebréngen, déi d'flësseg Sprooch hemme kënnen. Esou zum Beispill a Gesetzestexter:

"Chaque délégation principale... désigne... un-e délégué-e à l'égalité. Le/la délégué-e a l'égalité a pour mission de défendre l'égalité de traitement... le/la délégué-e à l'égalité, agissant seul-e ou de concert avec la délégation du personnel, dans les domaines de sa mission, est notamment habilité-e..."
(art. 11bis vum Gesetz vum 18. Mee 1979 iwwer d'Reform vun de Personaldelegatiounen, geännert vum Gesetz vum 7. Juli 1998)

Och gi beispillsweis weiblech Forme bal nëmme bei positiv besate Begrëffer gebraucht. Praktesch ni liest ee vun "TerroristInnen" oder vun "Drecksmännercher a -frächen". Bei gemëscht-geschlechtlechen Affergruppe gi bei Noriichten d'Frae meeschtens extra ervirgehuewen, wärend s'an d'selwecht zesummegesaten Tätergruppen net ernimmt ginn, soudatt en Zerrbild entsteet no deem d'Affer weiblech sinn an d'Täter männlech.

Deelweis gëtt et Gruppe vu Minoritéiten, déi sech bewosst géint Versich entscheede Politesch Korrektheet duerchzesetzen, an/oder sech déi angeblech diskriminéierend Begrëffer bewosst uneegnen. Beispiller dofir sinn d'Ophuele vum Ausdrock "Schwulen" duerch Homosexuellen, "Kanak" duerch Tierken an Däitschland^[4] oder "Nigga" duerch Afroamerikaner an den USA^[5],[6]. A wann ee Faarweger gesäit, déi en T-Shirt mat der Opschrëft "100 % Neger" unhunn, dann ass d'Politesch Korrektheet definitiv ad absurdum gefouert.

Dacks kréie Wierder, déi u sech neutral sinn, e batteren Nogeschmaach nodréiglech opgezwongen, an zwar andeems all deenen, déi eng positiv Astellung hu par Rapport zum Sujet vun deem Wuert, de Gebrauch vum Wuert verbuede gëtt, soudatt dat Wuert dann effektiv just nach fir de pejorative Gebrauch op ass. En neigeschaaft PC-Wuert wat an d'Plaz kënnt kann dann nëmmen nach a positive Kontexter gebraucht ginn - eng schwaarz/wäiss-Molerei, déi et de facto onméiglech mécht fir nach iergendwellech Nuancen auszedrécken. Dës Bestriewunge vun de PC-Verfechter fir Sproochnorme géint den allgemenge Sproochgebrauch duerchzesetzen, a sief et mat Mëttele vu gesellschaftlecher Ausgrenzung vun allen Net-Konformisten, ginn heiansdo (als kleng Erënnerung un d'"Gedankepolice" am George Orwell sengem Roman 1984) als "Gedankenzensur" duerch eng "Sproochepolice" gewäert.

Donieft ass och festzestellen, datt sech politesch korrekt Begrëffer ofnotzen, wa se mat enger gewësser Aggressivitéit weider benotzt ginn. Sou ass duerch fortlafend Neikreatioune vun Ersatzbegrëffer wéi z. B. "Negro" – "black people" – "coloured people" – "African-Americans" näischt gewonnen, wann de Wierder keng tatsächlech Integratioun nokënnt. Anescht ausgedréckt: d'Ëmdenken an de Käpp kann net duerch permanent neigeschaaft Wierder eleng geschéien - dat war awer déi eenzeg Dosinnsberechtegung vun der Politescher Korrektheet.

Eng aner Kritik ass datt d'Ersetze vun enger Bezeechnung duerch eng aner net onbedéngt d'Integratioun vun de betraffene Persoune mat sech bréngt. Esou gëtt heiansdo argumentéiert, datt d'Ëmdenken an de Käpp net eleng duerch neigeschaaft Wierder kéint geschéien.

Schlussendlech läit an de Sproochmanipulatioune vun der Politescher Korrektheet och déi konkreet Gefor, all d'Spuere vum Begéine mam Realen aus der Welt ze schafen. D'Aart a Weis wéi desagreabel Realitéiten einfach ewech-euphemiséiert ginn ass u sech nach méi erschreckend wéi d'Realitéit selwer. Ee Beispill ass do d'Barbarei vun der Gläichgültegkeet, mat där bäi Policeaktioune vun der NATO doudeg Zivilpersounen als unvermeidlech "Kollateralschied" a Kaf geholl ginn^[7].

• Euphemismus
• Newspeak

• Rotkäppchen – politesch korrekt erzielt (Satire)

• Georg Albert, Lothar Bluhm, Markus Schiefer Ferrari (Hrsg.): Political Correctness: Kultur- und sozialgeschichtliche Perspektiven (= LBKS – Landauer Beiträge zur Kultur- und Sozialgeschichte. Band 4). Tectum, Baden-Baden 2020, ISBN 978-3-8288-4566-4 (doi:10.5771/9783828876224-45).
• Isabelle Barbéris, L'art du politiquement correct. Le nouvel académisme anticulturel, Paris, PUF, 2019, 208 p. (ISBN 978-2-13-080478-9).
• Philippe Bernier Arcand, Faux rebelles: les dérives du "politiquement incorrect", Montréal, Poètes de brousse, 2022, 148 p. (ISBN 978-2-925226-05-5)
• Michael Behrens, Robert von Rimscha: „Politische Korrektheit“ in Deutschland: eine Gefahr für die Demokratie. Bouvier 1995, ISBN 978-3-416-02540-9.
• Diedrich Diederichsen: Politische Korrekturen. Kiepenheuer & Witsch, Köln 1996, ISBN 3-462-02551-1.
• Maria Dippelreiter, Michael Dippelreiter (Hrsg.): Politische Korrektheit: Der lange Weg vom Postulat zur Performanz. 12 Beiträge. Wieser, Klagenfurt 2017, ISBN 978-3-99029-281-5.
• Dinesh D’Souza, Illiberal Education: The Politics of Race and Sex on Campus New York: Macmillan, Inc./The Free Press, 1991, (ISBN 0-684-86384-7)
• Bente Gießelmann: Political Correctness. In: Bente Gießelmann, Robin Heun u. a. (Hrsg.): Handwörterbuch rechtsextremer Kampfbegriffe. Wochenschau, Schwalbach 2015, ISBN 978-3-7344-0155-8, S. 229–243.
• Nat Hentoff, Free Speech for Me – But Not for Thee, HarperCollins, 1992, (ISBN 0-06-019006-X)
• Geoffrey Hughes: Political Correctness: A History of Semantics and Culture. Wiley-Blackwell, Maldon 2009, ISBN 1-4051-5278-8 (englisch).
• Josef Joffe, Dirk Maxeiner, Michael Miersch, Henryk M. Broder: Schöner Denken: Wie man politisch unkorrekt ist. Piper, München / Zürich 2008, ISBN 978-3-492-25316-1.
• Ariane Manske: Im Mainstream vereinen: Ursprünge und Konfliktfelder der US-amerikanischen Political Correctness-Diskussion. In: Forschung und Lehre. Nr. 2, 2009, S. 94–96 (Downloadseite).
• Susanne Nies (Hrsg.): Political Correctness in der (inter)nationalen Politik: Zu Genese und Verbreitung eines Konzepts. Arbeitspapiere des Osteuropa-Instituts der Freien Universität Berlin (OEI), Nr. 36, 2001 (PDF; 1,3 MB, 130 Seiten auf oei.fu-berlin.de).
• Klaus Rainer Röhl: Deutsches Phrasenlexikon. Lehrbuch der Politischen Korrektheit für Anfänger und Fortgeschrittene. Mit Zeichnungen von Klaus Böhle. Ullstein, Berlin / Frankfurt am Main 1995, 3. Auflage 1995, ISBN 3-550-07077-2.
• Viola Schenz: Political Correctness: Eine Bewegung erobert Amerika (= Analysen zum Wandel politisch-ökonomischer Systeme. Band 8). Peter Lang, 1994, ISBN 978-3-631-47563-8.
• Jörg Schönbohm: Politische Korrektheit: Das Schlachtfeld der Tugendwächter. Manuscriptum, Leipzig 2009, ISBN 978-3-937801-56-8.
• Anatol Stefanowitsch: Eine Frage der Moral: Warum wir politisch korrekte Sprache brauchen. Dudenverlag, Berlin 2018, ISBN 978-3-411-74358-2 (Interviews zum Buch: DLF, Edition F, ze.tt).
• Switzer, Jacqueline Vaughn. Disabled Rights: American Disability Policy and the Fight for Equality. Washington DC: Georgetown University Press, 2003.
• Daniel Ullrich, Sarah Diefenbach: Es war doch gut gemeint: Wie Political Correctness unsere freiheitliche Gesellschaft zerstört. Riva 2017, ISBN 978-3-7423-0342-4 (Neuauflage unter dem Titel Sprechverbot: Wie Political Correctness unsere Gesellschaft spaltet, 2022: ISBN 978-3-7423-2085-8).
• Sabine Wierlemann: Political Correctness in den USA und in Deutschland. Erich Schmidt, Berlin 2002, ISBN 3-503-06144-4.

1. ↑ "Negerkuss" am aktuellen Duden
2. ↑ Pour un langage non sexiste des droits humains, Amnesty International, 6. Mäerz 1998
3. ↑ Droits de l'homme ou droits humains ?, Christine Delphy, 19. Februar 2007
4. ↑ Sprachvariationen in deutschen Ghettos, Donja Amirpur, 2007
5. ↑ The reappropriation of stigmatizing labels: implications for social identity, S.231, A.D.Galinsky, K.Hugenberg, C.Groom a G.Bodenhausen, 2003
6. ↑ The evolving N-word, The Cincinnati Enquirer, 5. August 2001
7. ↑ Political Correctness: A History of Semantics and Culture, Geoffrey Hughes, 2010