Santo Domingo de la Calzada

Santo Domingo de la Calzada
Alministración
País	España
Autonomía	La Rioxa
Tipu d'entidá	conceyu de La Rioxa
Alcalde de Santo Domingo de la Calzada (es)	Javier Azpeitia Saez
Nome oficial	Santo Domingo de la Calzada (es)[1]
Códigu postal	26250
Xeografía
Coordenaes	42°26′31″N 2°57′09″W / 42.441944444444°N 2.9525°O / 42.441944444444; -2.9525
Santo Domingo de la Calzada Santo Domingo de la Calzada (España)
Superficie	40 km²
Altitú	641 m
Llenda con	Santurde de Rioja, Corporales, Grañón, Villalobar de Rioja, Bañares, Cirueña, Manzanares de Rioja y Santurdejo
Demografía
Población	6283 hab. (2023) - 3095 homes (2019) - 3143 muyeres (2019)
Porcentaxe	1.96% de La Rioxa
Densidá	157,08 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
Llocalidaes hermaniaes	Winnenden
santodomingodelacalzada.org

Santo Domingo de la Calzada ye una llocalidá y un conceyu español de la comunidá autónoma de La Rioxa, asitiáu a veres del ríu Oja na contorna de La Rioxa Alta.

El so nome vien de el so fundador Domingo García, qu'ente otres construyó ellí una ponte pa faer seguro l'encruz del ríu, un hospital y un albergue de pelegrinos, pa facilitar con ello'l pelegrinaxe del Camín de Santiago al so pasu pola llocalidá.

Ye famosu'l milagru del gallu y la pita, según el cual dizse que Domingo García demostró la inocencia d'un pelegrín acusáu equivocadamente de muerte al faer volar una pita que taba rustida nel platu. N'alcordanza del estos fechos, na catedral calceatense hai siempres un gallu y una pita vivos y estendióse el dichu de «En Santo Domingo de la Calzada, onde cantó la pita dempués d'asada». Esti milagru cúntase tamién, con poques variantes, del Gallu de Barcelos, Portugal. En 2009 cumplióse'l novenu centenariu de la muerte del so fundador.

La población de Santo Domingo de la Calzada yera yá un pequeñu burgu nel sieglu XI. Tres la muerte de Domingo un sábadu en 1109, nel Archivu de la Catedral de Calahorra, caltiénense 3 documentos de 1120. el 1º, onde Alfonso VI, concede a Domingo'l terrén onde establecer una ilesia y un Burgu. El 2ª Nel que los Cofrades de la Casa de Santu Domingu de Ríu de Ohia" donen dicha casa al obispáu de Najera. El 3º., ye un testamentu d'una muyer, onde dona les sos propiedaes al Monesteriu de Santu Domingu, por que se ocupe d'atender a los probes. Tamién apaez citáu nos cartularios de 1136. Esti pequeñu nucleu, recibía'l privilexu de población en 1141. Concentraba la so población alredor de la ilesia y l'hospital que punxera en marcha'l eremita Domingo García. La villa va tar sol gobiernu del abá hasta 1250, fecha na que va pasar de abadenga a realenga, esto ye, sol gobiernu y l'alministración del rei. Aquel día, la población creció yá a lo llargo de lo que se conoz como Barrio Viejo; tou la parte del Camín que, viniendo dende Logroño, llegaba hasta la Catedral y que taba formáu poles primeres cases que surdieron nel burgu, y el Barriu Nuevu; el restu del camín que va dende la Catedral hasta la salida escontra Burgos y que ye la resultancia d'una planificación pensada pa facilitar l'asentamientu de les nueves xentes que llegaben a la población.

Esta crecedera demográfica producíase de resultes de los fueros que-y fueron concedíos por Alfonso VIII en 1187 y 1207, pa potenciar la crecedera del burgu. A finales del sieglu XIII, yá apaecieren el barriu de San Pedro, a los pies de la Catedral, y l'arrabalde de Margubete na zona norte.

A lo llargo de los sieglos XIV y XV, constrúyese la muralla y apaecen l'arrabalde de Poblar nel sur, el Barriu del Mercáu detrás de la Catedral y la callar Pinar, colo que la ciudá adquier la distribución que güei conocemos como'l cascu antiguu.

El sieglu XVI conoz el desenvolvimientu y florecimientu de la ciudá, que llega a tener 3000 habitantes, incluyíos los de los arrabaldes nuevos que surden entós; el de San Roque, cerca de la puerta oriental de la callar Pinar, y el de San Francisco, alredor del conventu del mesmu nome.

Tres un sieglu XVII llenu d'incertidumes y crisis como nel restu d'España, el XVIII recueye la puxanza d'un nuevu desenvolvimientu urbanísticu, frutu d'una nueva concepción de la sociedá, cola remodelación de la Plaza Mayor col edificiu del Correximientu y el Conceyu; los nuevos paseos del Espolón y la Carrera y sobremanera, llevántase la torre exenta nel espaciu qu'ocupaba hasta entós la cárcel, agora treslladada al edificiu del Correximientu.

Nel sieglu XIX Santo Domingo de la Calzada conviértese, cola creación de la provincia de Logroño, en cabecera de contorna y partíu xudicial. Puntu neurálxicu de La Rioxa Alta, algama los 4000 habitantes a finales del sieglu y mientres tola centuria pasada sigui calteniendo la so influencia na contorna, convirtiéndose nel centru de servicios de la zona. Conoz un nuevu desenvolvimientu urbanísticu que fai crecer la ciudá nes exes norte-sur, alcontrando les instalaciones industriales na zona este, destacando principalmente'l polígonu San Llázaro. En 1973 el so cascu antiguu foi declaráu Conxuntu d'Interés Históricu Artísticu.

Na actualidá, la ciudá de Santo Domingo de la Calzada cunta aproximao con 7000 habitantes y ye un importante centru de servicios de la contorna, con una gran proyeición alministrativa, comercial, industrial y turística.

El conceyu, que tien una superficie de 40,09 km², cuenta según el padrón municipal pa 2017 del INE con 6298 habitantes y una densidá de 157,1 hab./km².^[2]

Llista d'últimos alcaldes de Santo Domingo de la Calzada escoyíos democráticamnete dende 1979.

Llexislatura	Alcalde	Partíu políticu
1979-1983	Rodolfo Varona Aransay	Agrupación d'Electores
1983-1987	Rodolfo Varona Aransay	PR
1987-1991	José Ramón Mendi Barrón	CDS
1991-1995	Javier Ruiz Aznárez	PSOE
1995-1999	Esther Vargas Domingo	PP
1999-2003	Esther Vargas Domingo	PP
2003-2007	Agustín García Metola	PSOE
2007-2011	Agustín García Metola	PSOE
2011-2015	Javier Azpeitia Sáez	PP
2015-actualidá	Agustín García Metola	PSOE

L'alcalde de Santo Domingo de la Calzada ye Agustín García Metola (PSOE), quien ocupa'l cargu dende'l 13 de xunu de 2015, sofitáu na so invistidura tamién por IX.

Actual distribución del Conceyu tres les eleiciones municipales de 2015

Partíos políticos nel Conceyu de Santo Domingo de la Calzada
Partíu políticu	Votos	Porcentaxe	Conceyales	+/-
Partíu Popular (PP)	1.305	40,01%	6	=
Partíu Socialista Obreru Español (PSOE)	1.296	39,73%	6	+1
Izquierda Xunida (IX)	291	8,92%	1	=

• Agricultura.
• Pequeña industria.

El conceutu de delda viva contempla namái les deldes con caxes y bancos relatives a creitos financieros, valores de renta fixa y préstamos o creitos tresferíos a terceros, escluyéndose, poro, la delda comercial.

Gráfica d'evolución de Santo Domingo de la Calzada ente 2008 y 2014

La delda viva municipal per habitante en 2014 xubía a 180,67 €.^[3]

La Catedral foi empezada, según los Añales Compostelanos, nel añu 1158, col fin d'acovecer los restos d'unu de los santos más conocíos y veneraos nel Camín de Santiago, santu Domingu de la Calzada, fináu nel añu 1109.

Conocemos el nome del maestru que diseñu y empezó a alzar el templu, maese Garçión, que posiblemente foi d'orixe francés. Esti maestru proyeutó un gran templu tardorrománico acorde cola importancia del llugar, y del qu'entá se caltienen importantes muertes, en concretu la cabecera y el diseñu del restu del templu. Dende'l puntu de vista arquiteutónicu destaca la so estructura, con una Cabecera con deambulatorio qu'arredola'l presbiteriu, y tres capillas absidiales de les qu'orixinal solo se caltién la central. Tocantes a la escultura d'esta parte de la catedral, hai que destacar pola so importancia tola serie de capiteles historiaos del deambulatorio y sobremanera los cuatro pilastres decoraes que dan al presbiteriu. Nelles haise vistu representáu un árbol de Jessé destacando pola so calidá les imáxenes de la Santísima Trinidá y de un Rei David músicu.

El Coru de la Catedral ye una gran pieza plateresca realizada na década de 1520 por Andrés de Nájera y Guillén d'Holanda ente otros. La calidá de les sos talles #apreciar nos llabores de delicaos calaos o na taracea de les sos sitiales. Los relieves de les sielles representen figures de santos y santes. Presidiendo, na siella abacial, atópase santu Domingu. Tamién ye dignu de reseñar l'interesante programa simbólicu de tol conxuntu, reafitáu por una serie de sentencies inscrites en munchos de los respaldos.

El sepulcru de Santo Domingo de la Calzada ye una obra na que conflúin dellos estilos por ser posiblemente frutu de la unión de pieces de tres sepulcros distintes. Románica ye la lauda sepulcral na que se representa al Santu yacente, gótica ye la mesa na que se narren los sos milagros, y tardogótico ye'l templete. Ésti foi diseñáu por Vigarny y realizáu por Juan de Rasines en 1513.

El Gallineru, onde s'acovecen el gallu y la pita como alcordanza del famosu milagru, ye d'estilu góticu del sieglu XV.

Otres obres importantes de la Catedral son les capiyes funeraries de Santa Teresa y de la Madalena. La primera contién dellos sepulcros góticos, el del centru de Pedro Suárez de Figueroa, y un bellu retablu de pintura sobre tabla de finales del sieglu XV. La segunda ye abondo menor en tamañu pero igualmente interesante pos ye d'un estilu cercanu al del gran escultor Felipe Vigarny. Ye d'estilu góticu tardíu y nella ta soterráu Pedro de Carranza, Maestrescuela de la Catedral de Burgos. Destaca'l sepulcru, la rexa y el pequeñu retablu del pintor de la dómina León Picardo.

El Claustru ye una obra góticu-mudéxar nel que destaca la sala capitular pola so bella sillería del sieglu XVII y pol so alfarje mudéxar como techu. Nél esponen pervalibles obres d'arte como trípticos flamencos, orfebrería y otres importantes pieces escultóriques.

La Torre de la Catedral atópase exenta al edificiu y foi llevantada ente 1767 y 1769. Ye una magna obra barroca de sesenta y nueve metros, siendo la torre más alta de La Rioxa visible dende munchos quilómetros a la redonda. Esta torre ye la cuarta que se constrúi nel conceyu de Santo Domingo de la Calzada. Nun principiu alzáronse dos torres pegaes a la catedral pero la primera foi destruyida por un rayu y la segunda derrumbóse por que un regueru erosionó les sos pilastres. Por estos motivos estudiáronse los terrenes y decidió faese una torre apartada de la Catedral más consistente y un terrén más sólidu. El so arquiteutu ye Martín de Beratúa.

• Plaza d'España: Ye la plaza mayor de la ciudá, atópase allugada detrás de la catedral. Al contrariu qu'otres places mayores, nun ocupa un llugar central nel urbanismu de Santu Domingu. Pela cueta asítiase al norte, atestando col extrarradio, en concretu col paséu de la Carrera o carretera d'Haro. Una de les sos razones puede tar en que la que podríamos considerar como orixinaria plaza mayor de la ciudá nun ye esta, sinón la qu'anguaño denominamos plaza del Santu. La plaza crease cola construcción de les muralles del sieglu XIV. Foi mientres sieglos l'allugamientu del mercáu y de la plaza de toros. El empedrado ye de finales del sieglu XX. Nella, atópase'l Conceyu; l'edificiu del Correximientu de Rioja nel llau Este, construyíu en 1763, en que la so parte inferior atopábase la Cárcel Real, que fuera treslladada dende la plaza del Santu; y l'edificiu de la Alhóndiga, antiguu llugar de venta y almacenamientu de granu, nél anguaño atópense les oficines municipales.
• Plaza del Santu: Atópase frente a la catedral, nel centru del cascu antiguu. Foi na del Santu onde nun principiu se concentraron les instituciones más importantes: hospital de pelegrinos, catedral y les antigües les dependencies del conceyu cola so cárcel. L'antiguu Hospital de Pelegrinos, sábese que foi llevantáu pol eremita Domingo na segunda metá del sieglu XI, pa la so realización riquió gran cantidá de madera que decidió pidí-yla a los vecinos d'Ayuela. Estos negáronse, autorizándo-y a que cortara tou lo que pudiera col focete que llevaba colgada na so petrina, y fíxose el Milagru: a cada golpe de focete cayía un árbol. Permaneció n'activu hasta qu'en 1840 treslladase al Conventu de San Francisco, a partir d'esi añu foi morada de diverses families, la mesma cofradería del santu ocupó mientres años dos sales pa les sos actividaes cívicu-relixoses. En 1965 rehabilitose pa Parador de Turismu, que sigue funcionando na actualidá.
• Plaza de l'Alamea: La plaza porticada yera'l llugar del mercáu onde los hortolanos vendíen los sos productos y so que los sos portalaes abellugabanse del sol y de l'agua. La fonte foi mandada construyir pol Correxidor Fernández de Ocampo, pa suministru de la población nel añu 1799. Procede del barriu conocíu como lu puebla y abastecíase de l'agua procedente del manantial llamáu “Los Mártires”. Les encines que pueblen la plaza recuerden l'antiguu monte que s'estendía por tol términu municipal. Un focete cortando una encina, constitúi unu de los símbolos del escudu de la ciudá.

• Conventu de San Francisco: D'estilu herreriano foi mandáu construyir pol Arzobispu de Zaragoza, Frai Bernardo de Fresneda, confesor de Carlos V y de Felipe II. Na Ilesia de San Francisco un espaciu apodera la composición, el cruceru. A él diríxense toles miraes y ye nesi puntu onde s'instaló'l sepulcru del fundador, obra que merez empréstese-y atención habida cunta la so gran calidá artística. En 1840, tres la desamortización de Mendizábal, l'asistencia a probes y enfermos treslládase'l llamáu Hospital del Santu allugáu en dependencies d'esti conventu al cargu de les relixoses Fíes de la Caridá. Anguaño parte d'él ta destináu a Taller diocesanu de restauración d'obres d'arte, otra parte a Parador de Turismu y una postrera a hospital. Xunto al Conventu, atopamos el monumentu al Pelegrín, obra del escultor rioxanu Vicente Ochoa.

• L'Abadía Cisterciense: Les monxes cistercienses del Real Monesteriu d'Abia de les Torres (Palencia) fueron treslladaes a esta ciudá nel añu 1610, por decisión del Obispu de Calahorra y La Calzada, Pedro Manso de Zúñiga, quien fundó esti monesteriu de La nuesa Señora de l'Anunciación. La ilesia ye un edificiu clasicista, obra de Matías de Astiazo. Nella tán soterraos, nun sepulcru d'alabastru, tres obispos, el fundador y los sos dos sobrinos. El retablu mayor ye barrocu de mediaos del sieglu XVIII. El claustru d'estilu cisterciense ye del sieglu XVII. Na antigua casa del capellán atopa l'Albergue de Pelegrinos.

• Ermita de La nuesa Señora de La Plaza. Patrona de la ciudá, que la so fiesta celebrase el 5 d'agostu, llevantase nel llau sur de la plaza del Santu. La so imaxe cola del fundador salen en procesión el 18 de setiembre, fiesta de Gracies. La tradición cunta que foi construyida sobre l'antiguu y humilde oratoriu que fixera Santu Domingu. En 1487 los canteros Sancho y Pero Gil llevanten dos murios y camuden la posición de la portada. En 1527 el maestre Hernando realizó les puertes y el canteru Yñigo les cubiertes. Al sur llevantaben unes cases propiedá que seríen la primer morada de les Monxes Cistercienses hasta terminar el so monesteriu.
• Ermita de la Ponte: Trátase d'un pequeñu edificiu de planta rectangular que, edificáu en sillería y lladriyu, cubrese a dos agües y rematase con una pequeña espadaña. Esta ermita construyóse nel añu 1917 xusto enfrente esistía otra ermita, cerca del ríu, que foi abasnada peles agües na crecida l'añu 1906.
• Ermita de la Virxe de les Abeyes: Asítiase a 2 quilómetros en direición Oeste. L'actual edificiu foi reconstruyíu en 1764 dempués de sufrir una quema'l 3 d'agostu de 1763, que destruyó la cubierta, les imáxenes y les puertes. El Martes de Pentecostés, la cofradería de San Isidro y el Patronatu del Hospital del Santu” alleguen ellí de Romería. Al domingu siguiente la Cofradería del Santu acompañada de cientos de Calceatenses van participar na misa y la procesión, y van tastiar la comida típica d'esi día: cocíu de llenteyes con oreya de llechón.
• Ermita de la Mesa del Santu. Ta asitiada a 1 quilómetru en direición Haro. La so construcción foi financiada por Felipe Amigu y Fitón. La denominación de “Mesa del Santu” Procede del términu xurídicu- eclesiásticu, mesa, o conxuntu de bienes. Nesti casu, adscritos a Santo Domingo de la Calzada. Cada 13 d'ochobre celébrase ellí una romería qu'empieza con una misa y procesión y sigue con una comida de tol Patronatu de la ermita y acaba con una verbena na que ye costume sortear una imaxe de Santu.

• Casa de Trastámara: Nesta casa vivió y morrió Enrique II de Castiella de la dinastía de los Trastámara. Constitúi l'edificiu civil más antiguu de la ciudá y unu de los pocos esponentes d'arquiteutura gótica en La Rioxa. Tres la intervención p'habilitalo en casa Municipal de Cultura, güei allúgase la Biblioteca y l'Oficina d'Información y Turismu. Declaráu Monumentu históricu-artísticu en 1983.
• Casa de les Antigües Carniceríes: Les inscripciones a entrambos llaos de la puerta resumen la hestoria del edificiu: una informa de cómo reinando Felipe II enrió'l ríu Molinar trayendo l'agua a la ciudá pa pública utilidá y llimpieza, a onde refundiábense los morgazos, siendo corregidor Diego de Daza; y la otra de cómo reinando Fernandu VI realizó esta fábrica en 1759 pa carnicería, siendo corregidor Tomás Lumbreras. Anguaño ye la sede del Centru de Coordinación de Servicios Social de La Rioxa Alta.
• Conceyu: Construyíu sobre la muralla del sieglu XIV, cierra la plaza pel so llau norte, siendo la so exa central la única puerta d'accesu a la ciudá que llegó a los nuesos díes. Ye un edificiu d'estilu barrocu, de planta rectangular con dos altures. Resalta especialmente'l cuerpu central con un arcu de mediu puntu ricamente decoráu que da pasu a la puerta de la muralla mentada. El pisu principal tien, so un frisu bien afatáu, dos buecos recercados xuníos por un balcón corríu. Tou ello rematase con una espadaña nun cuerpu cimeru que presenta l'escudu borbónicu sobre'l qu'apaez un frontón rematáu por una escultura de la diosa Fama. Escoltando'l conxuntu, pueden trate dos pequeños remates que sofiten los escudos de la ciudá.
• Casa de la Cofradería del Santu: Na fachada figuren los escudos del Correxidor de la ciudá, Diego d'Ociu y Vallina, y el de la so esposa, quien la mandaron edificar escontra 1556. Dende 1968 ye Albergue de Pelegrinos y sede de la cofradería asistencial más antigua del Camín de Santiago. Fundada por Santo Domingo de la Calzada nel sieglu XI Cuenta con muséu y unu de los meyores albergues na Ruta Xacobea. Dientro críense los gallos y pites blancos que s'asitien vivos nel gallineru de la Catedral en memoria del milagru del pelegrín aforcáu.
• Casa del Correxidor: Onde asocedió'l célebre milagru del gallu y la pita. Dende entós incorpórense estos animales al escudu de la ciudá, onde yá había una encina y un focete. En memoria d'esti fechu'l Correxidor y socesores llevaríen siempres una lluria al pescuezu, sustituyida depués por un pañuelu coloráu, y na Catedral taríen vivos un gallu y una pita.
• Casa del Marqués de la Ensenada: Casa de mediaos del s. XVIII, bon exemplu de l'arquiteutura civil barroca. Destacamos na parte alta de les pilastres entemedies los dos escudos n'alabastru timbrados por corona marquesal, atributos militares y marinos, cruces de Malta y Calatrava. El que ta asitiáu a la derecha, ye'l del Marqués de la Ensenada. Célebre políticu rioxanu nacíu en Hervías l'añu 1702.
• Casa de Lorenzo de Tejada: Conocida como de los señores de Cirujeda pos mientres casi dos sieglos allugóse la farmacia que rexentaba la saga de los Cirujeda, de que les sos últimes posesores dicíase que “enseñaren a un caballu a nun comer, y cuando aprendió morrióse...”. Destaca un doble bistechu de canes llabraos y florones, el más bellu de toa La Rioxa y la escalera real articulada por columnes toscanes, que'l so buecu #cubrir con cúpula sobre pechinas, decorada con yeserías ya inocentes pintures d'arte popular.
• Casa del Alcalde Martínez de Pisón: Mandada edificar pol Alcalde Juan Martínez de Pisón escontra 1633. Na fachada lluz el so escudu d'armes. Tres el zaguán d'entrada aportase al primer pisu por una espaciosa escalera que tuvo la so cúpula, destruyida tres una quema. La parte noble constituyese un formosu salón qu'ocupa tola fachada, con tres balcones que dan a la cai.
• Casa de los Ociu: ye un edificiu barrocu construyíu escontra 1652 por Juan José Esteban d'Ociu y Mendoza, Caballeru de Santiago, Alférez Mayor perpetuu de Santo Domingo de la Calzada y Capitán de Coraces del Reximientu de les Órdenes. Na primer planta atópase l'escudu de los Ociu sobre una cruz de Santiago. Cabo destacar los balcones y el bistechu con dobles canes superpuestos. Na parte trasera atópase un magníficu pozu col so brocal de piedra de sillería. Anguaño, ye la sede del Institutu d'Educación Secundaria “Camín de Santiago”.
• Palaciu del Secretariu de Carlos V, al pie de la Puerta de Margubete: En 1544, el secretariu Juan de Sámano alcordó col canteru Juan de Goyaz la fábrica d'esta casa, que la so fachada guarda gran semeyanza cola del palaciu del Marqués de Ciriñuela. Siguió nos sos descendientes los señores y marqueses de Villabenázar, y anguaño alluga'l Colexu de los Sagraos Corazones, de les M.M. Franciscanes del Espíritu Santu.

• Paséu de la Carrera: Al norte de la ciudá, nació a finales del sieglu XVIII l'arrogante Paséu de la Carrera, bien transitáu mientres el branu. Flanquean la carretera comarcal que baxa a Haro dos paseos qu'escurren cada unu d'ellos ente dos files de formosos y aveseos árboles, fundamentalmente castaños. Esti paséu conduz a la Ermita del Santu.
• Paséu de los Molinos: Asitiáu al sur de la ciudá, el más frecuentáu polos calceatenses. Al llegar a Puntipiedra escurre ente'l regatu Molinar y frondosos árboles, conocíos como plataneros falsos, hasta llegar algamar el Traganiños, única muerte que nos llegó de los numberosos molinos qu'antaño dieron nome a esti percorríu. Cruciando'l ríu Oja llegase hasta'l llugar conocíu popularmente como Pata Pita, pola interesada forma que describe dellos manantiales nel so únicu, y darréu hasta la Canal Viejo, formosa paraxa acondicionada como merenderu.
• Paséu del Espolón: Asitiáu nel centru de la ciudá, na Avenida Xuan Carlos I. Nesti percorríu destaca'l embaldosado, onde se percuerren los llugares polos que traviesa'l Camín de Santiago, y el quioscu de música, onde los domingos veraniegos la banda municipal, creada en 1860, amenizaba a los qu'hasta ellí s'averaben.

• Ponte de Santu Domingu. A mediaos del sieglu XI, Santu Domingu construyó una ponte pal pasu de los pelegrinos. La Ponte foi escenariu de dellos milagros asocedíos en Santu Domingu, como'l que se recuerda cada 11 de mayu cola procesión de la rueda: “Un pelegrín que dormía a la entrada de la ponte ye pilláu por un carru cargáu de piedres que yera abasnáu por un par de novillos que s'esquiciaren. El santu intervieno pa devolve-y la vida”. Anguaño y tres munchos arreglos tien un llargor de 148 metros y dieciséis arcos.

• La Muralla: Ye'l mayor recintu cercáu que se caltién en La Rioxa. Mandada edificar por Pedro I de Castiella escontra 1367 y terminada en 1369, por cuenta de les lluches fratricides col so hermanascu Enrique II de Trastámara. Esta monumental construcción en piedra de sillería, tenía un llargor de 1670 metros, con una espesura de dos metros y mediu, 38 torrexones de 12 metros d'altor y 7 puertes d'arcaes gótiques apuntaes que, fortalecíes con barbacana y animaes col escudu real y de la ciudá facilitaben la comunicación col esterior.

El Xardín Botánicu de La Rioxa ta allugáu a 12 km ente Santo Domingo de la Calzada y Nájera, nel km 32 de la Carretera Nacional N-120 (A12) ente Burgos y Logroño. Dispón de diverses coleiciones que se van arriqueciendo cada añu. Unes tienen calter divulgativu y otres científicu, polo que non toes s'atopen espuestes.

• Fiestes del Santu, celebrase del 1 al 15 de mayu y tán consideraes Fiesta d'Interés Turísticu Nacional dende'l 29 de payares de 1988.^[4] El 25 d'abril: La gaita (como diz el famosu dichu popular: "El 25 d'abril, sale la gaita y el tamboril"); 1 de mayu: Los molletes; 10 de mayu: Los ramos, las prioras; 11 de mayu: La rueda, les doncelles; 12 de mayu: El Santu; 13 de mayu: El Santín; 15 de mayu: San Isidro.
• Gracies y Hermosilla: 18 de setiembre: Gracies; 19 de setiembre: Hermosilla.
• Feries de la Concepción y Mercáu Medieval: celébrense mientres a la ponte de la Constitución y la Inmaculada, del 4 al 8 d'avientu.

N'ochobre de 2014, l'escritor Daniel García Giménez asitió parte de l'acción de la so novela Los discípulos de Baco nes cais de Santo Domingo de la Calzada. Tamién incluyó como escenarios de la so obra la Catedral de Santo Domingo de la Calzada, la so torre exenta y el Camín de Santiago. Les referencies al famosu gallineru y a la lleenda del aforcáu son importantes componentes de la trama d'esta obra lliteraria. La novela foi publicada por Plataforma Editorial.^[5]

En Santo Domingo de la Calzada podemos tastiar unes escelentes pataques a la rioxana. Son bien típiques en cualquier fecha del añu, pero de gran interés sobremanera nes fiestes de Gracies y Hermosilla, nes qu'añalmente se celebren concursos d'esta especialidá. Tou aquel que guste puede participar nellos, o a cencielles preparase unes pataques y tastiales a títulu personal.

Los ahorcaditos (aforcaos n'asturianu) son unos dulces de foyadre con forma de viera, rellenos d'una crema d'almendra'.^[6] Son l'únicu dulce típicu, afamáu y con sonadía de Santo Domingo de la Calzada. Cunten con una llarga tradición. Estos dulces, creaos,rexistraos y patentaos pol pasteleru artesanu calceatense José Alberto Hernando, que llueu s'espublizaron, llegaron a comercializase en tola Comunidá de La Rioxa y nel Camín de Santiago. Dulce representativu en cualquier actu institucional del conceyu y comunidá autónoma de La Rioxa, forma parte de la cultura de la golmajeria Rioxana.

• Bañares
• Cirueña
  • Ciriñuela
• Corporales
  • Morales
• Grañón
• Manzanares de Rioja
  • Gallinero de Rioja
• Santurde de Rioja
• Santurdejo
• Villalobar de Rioja
• Villarejo

• Enrique II de Castiella finó na llocalidá en 1379.
• Gustavo Bueno (1924 - 2016), filósofu, nació na llocalidá.
• Jerónimo Hermosilla (Santo Domingo de la Calzada, 30 de setiembre de 1800 - Vietnam, 1 de payares de 1861), santu y mártir dominicu.
• Ángel Augusto de Monesteriu "el Arquímides de la Revolución" (n. 1777), fidalgu, escultor, inxenieru, militar y políticu que nació nesta llocalidá y finó nes mariñes de la Provincia Oriental (actual Uruguái) —que'l so territoriu acababa de ser ocupáu por fuercies lusu-brasilanes— de les entós Provincies Xuníes del Ríu de la Plata (actual Arxentina).

El Club Deportivo La Calzada dispón d'equipos en diversos deportes que compiten nes competiciones rexonales correspondientes.

Cada 31 d'avientu apuéstase la carrera popular Carrera de San Montesa. Cuenta con categoríes baby, infantil y mayores.

El baloncestu ta representáu pol Club Baloncesto Hermosilla, primeramente seición del Club d'Atletismu del mesmu nome que, dende 1988, cuenta con dellos equipos masculinos y femeninos en delles categoríes. Pa más información, ver @www.cbhermosilla.es.

• Guardia Civil.
• Cuerpu de Policía Llocal.
• Asamblea Llocal de Cruz Roja Española.
• Agrupación de Voluntarios de Proteición Civil:

Dependiente del Conceyu col sofitu de la Comunidá Autónoma de La Rioxa al traviés del SOS-Rioja. Creada en 1996, cuenta na actualidá con 10 voluntarios. Realiza principalmente sofitu al cuerpu de Policía Llocal nos distintos actos deportivos y culturales que se realicen na ciudá y llabores de primera intervención en quemes agraries ya hinchentes y sofitu a Bomberos CEIS-Rioja en tou tipu d'intervenciones.

Tamién realiza sofitu a Guardia Civil y Organizaciones nel desenvolvimientu de distintos actos nel restu de la contorna de Santo Domingo de la Calzada y sofitu a otres Agrupaciones de Proteición Civil de la Comunidá Autónoma de La Rioxa a solicitú del SOS-Rioja 112.

• Bienes d'Interés Cultural de La Rioxa
• Conceyos de La Rioxa
• Llocalidaes d'entidá menor de La Rioxa
• La Rioxa (España)
• Domingo de la Calzada
• Lleendes del Camín de Santiago
• Ahorcaditos
• Gastronomía de La Rioxa
• Golmajería
• Artesanía de La Rioxa
• Reposteria d'España