Wojska obrony przeciwlotniczej

Wojska obrony przeciwlotniczej (WOPL) – rodzaj wojsk wchodzący w skład wojsk lądowych lub sił powietrznych, przeznaczony do zwalczania sił powietrznych przeciwnika.

Wojska obrony przeciwlotniczej uczestniczą w walce ogólnowojskowej w sposób uzgodniony, co do celu, miejsca i czasu z innymi rodzajami wojsk. Stosują przy tym własną taktykę i właściwe tylko dla nich sposoby działania wynikające z zadań i możliwości bojowych uzbrojenia oraz organizacji wojsk^[1].

Celem ich działań jest, wspólnie z siłami powietrznymi, wojskami OPL marynarki wojennej oraz wojskami radiotechnicznymi, zapewnienie osłanianym wojskom i innym obiektom sprzyjających warunków do pomyślnego osiągnięcia celów (wykonanie zadań) przez aktywne niszczenie i obezwładnianie przeciwnika w powietrzu^[2].

Realizują zadania osłony wojsk lądowych we wszystkich formach działań operacyjnych i taktycznych, obiektów i urządzeń logistycznych oraz innych obiektów, a także ich ostrzeganie i informowanie o zagrożeniu powietrznym.

Zorganizowane są one w oddziały i pododdziały przeciwlotnicze wchodzące w skład ogólnowojskowych związków operacyjnych, ogólnowojskowych związków taktycznych i oddziałów. Ponadto w składzie wojsk obrony przeciwlotniczej znajdują się pododdziały dowodzenia i zabezpieczenia.

Podstawową jednostką taktyczno-ogniową zdolną samodzielnie wykonywać zadania bojowe jest pułk i dywizjon przeciwlotniczy. Zasadniczym pododdziałem ogniowym wojsk obrony przeciwlotniczej jest bateria przeciwlotnicza.

W zależności od użycia sił i organizacji systemami ognia przeciwlotniczego wyróżnia się dwie podstawowe formy działalności wojsk obrony przeciwlotniczej:

• osłona obiektowa – polega na osłonie najważniejszego elementu ugrupowania bojowego wojsk lub innych ważnych obiektów. W osłonie obiektowej wyróżnia się samoobronę polegającą na własnej obronie przed bezpośrednim atakiem środków napadu powietrznego
• osłona strefowo-obiektowa – polega na osłonie dużego obszaru bez wyznaczania ważnych obiektów osłony

Oddziały i pododdziały przeciwlotnicze cechuje duża skuteczność ogniowa i manewrowość. Zdolne są do niszczenia i obezwładnienia współczesnych środków napadu powietrznego w różnych przedziałach wysokości i prędkościach lotu oraz zapewnienia wojskom (obiektom) ciągłej osłony podczas działań operacyjnych (taktycznych), niezależnie od warunków atmosferycznych, pory roku i doby oraz stosowanych przez przeciwnika przedsięwzięć walki.

Pododdziały dowodzenia wojsk obrony przeciwlotniczej realizują zadania prowadzenia rozpoznania przeciwnika powietrznego, zbierania i opracowywania informacji oraz zabezpieczenia procesu dowodzenia oddziałami i pododdziałami przeciwlotniczymi. Realizują one także bezpośrednie informowanie o sytuacji powietrznej (wskazywanie celów) pododdziałów przeciwlotniczych nie posiadających własnych środków rozpoznania radiolokacyjnego oraz punktów dowodzenia osłanianych wojsk (ostrzeganie).

Na wyposażeniu WOPL znajdują się różne – pod względem zasięgu, sposobów kierowania (naprowadzania) i możliwości rażenia środków napadu powietrznego – zestawy, które klasyfikuje się jako:

• przeciwlotnicze zestawy rakietowe (PZR)
• przeciwlotnicze zestawy artyleryjskie (PZA)
• przeciwlotnicze zestawy rakietowo-artyleryjskie (PZRA)

Przeciwlotnicze zestawy rakietowe i rakietowo-artyleryjskie – w zależności od odległości skutecznego ognia dzielą się na:

• bliskiego zasięgu
• małego zasięgu
• średniego zasięgu

Przeciwlotnicze zestawy artyleryjskie ze względu na kaliber dzielą się na:

• lekkie
• średnie
• ciężkie

Wojska obrony przeciwlotniczej wywodzą się bezpośrednio z artylerii. Wraz ze wzrostem zagrożenia z powietrza wydzielono je jako osobny rozdaj wojsk. Wyposażenie ich w techniczne środki wykrywania i śledzenia celów powietrznych, automatyzacja procesów rozpoznania i dowodzenia oraz prowadzona rakietyzacja spowodowała, że wojska obrony przeciwlotniczej w warunkach powietrzno-lądowego pola walki stały się jednym z podstawowych środków walki o charakterze ogólnowojskowym, a nie tylko zabezpieczającym^[3][4].
Z uwagi na fakt, że walka z przeciwnikiem powietrznym jest nie tylko wspomaganiem, czy też osłoną innych sił, a staje się składnikiem bezpośredniego zwalczania przeciwnika, odchodzi się od tradycyjnej nazwy wojska obrony przeciwlotniczej na rzecz nazwy wojska przeciwlotnicze^[3].

Współczesne jednostki wojsk obrony przeciwlotniczej Wojsk Lądowych Wojska Polskiego

Logo	Nazwa jednostki	Miejsce
	4 Zielonogórski pułk przeciwlotniczy	Czerwieńsk
	8 Koszaliński pułk przeciwlotniczy	Koszalin
	15 Gołdapski pułk przeciwlotniczy	Gołdap
	18 Zamojski pułk przeciwlotniczy	Sitaniec

• Wojska Obrony Powietrznej Kraju

• Stanisław Koziej: Teoria sztuki wojennej. Warszawa: „Bellona”, 2011. ISBN 978-83-11-12122-5.
• Marian Laprus (red.): Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979. ISBN 83-11-06229-3.
• Kazimierz Sobczak [red.]: Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975, s. 698.
• Józef Urbanowicz [red.]: Mała encyklopedia wojskowa. Tom 3. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971, s. 526.
• Krzysztof Załęski: Siły zbrojne. Teoria i praktyka funkcjonowania. Warszawa: Dyfin SA, 2018. ISBN 978-83-8085-693-6.
• Regulamin działań wojsk lądowych. Warszawa: Dowództwo Wojsk Lądowych, DWLąd. Wewn. 115/2008.
• Regulamin działań wojsk lądowych. Warszawa: Dowództwo Wojsk Lądowych, DWLąd16/99.