Turingia

Turingia
Bandera Armarria
Administrazioa
Herrialdea	Alemania
Hiriburua	Erfurt
Land burua	Christine Lieberknecht (CDU)
ISO kodea	DE-TH
Bozak Bundesraten	4 (69tik)
Geografia
Koordenatuak	51°N 11°E / 51°N 11°E / 51; 11
Azalera	16.171 km²
Demografia
Biztanleria	2.143.145 biztanle
Dentsitatea	0.13 bizt/km²
Informazio gehigarria
https://thueringen.de/

Turingia^[1] (alemanez: Thüringen, ˈtyːʁɪŋən ahoskatua), ofizialki Turingiako Estatu Askea (alemanez: Freistaat Thüringen, ˈfʁaɪʃtaːt ˈtyːʁɪŋən ahoskatua), Alemaniako erdialdeko estatu (Land) eta lurralde historiko bat da. Erfurt du hiriburua.

Mugak: Hessen mendebaldean, Saxonia Beherea eta Saxonia-Anhalt iparraldean, Saxonia ekialdean eta Bavaria hegoaldean. Harz mendialdeko ekialdea, Turingiako arroa eta Turingiako oihana (Thüringer Wald) eskualdeak hartzen ditu. Helme, Saale, Untrut eta Werra ibaiek igarotzen dute lurraldea.

• Saxonia Beherea
  
• Saxonia-Anhalt
  
• Saxonia
  
• Bavaria
  
• Hessen
  
• Frankonia Beherea

Lurralde oihantsua da: koniferoak Harz-en eta pagoak Turingiako oihanean. Turingiako arroan laboreak, lupulua eta fruta-arbolak lantzen dira. Meak: gatza eta potasak (Turingiako arroa, Werrako harana) eta burdina (Turingiako oihana).

Industria kimikoa Erfurten; metalurgia; portzelana- eta beira-lantegiak (Meiningen, Sonneberg); zurgintza-lanak.

400. urtetik turingiar herri germaniarraren kokalekua izan zen. V. mendean Atilaren hunoekin Galiara abiatu ziren. Eskualdea frankoek konkistatu zuten VI. mendean, eta gero Austrasiako zati izan zen. 804an Karlomagnok marka bihurtu zuen bere mendeko lurraldea, saxoniarren eta eslaviarren erasoetatik babesteko. IX. mendean, Germaniako erresumaren barnean geratu zen, eta lurralde guztiaren kristautzea amaitu zen. X. mendean, Saxoniako dukeen mende izan zen. XV. mendean, dukerria bi zatitan bereizi zen.

XIX. mendearen hasieratik, turingiar eskualdeek Alemaniaren batasuna eman zuen prozesuan esku hartu zuten; Bismarcken Prusiaren eraginpean, 1871n inperio aleman berriaren barne geratu ziren. 1920an Turingiako estatua osatu zen. 1946tik Alemaniako Errepublika Demokratikoaren zati izan zen, eta 1990ean Alemania batuaren land bihurtu zen.

Turingiako hiri handienak honako hauek dira:

• Erfurt (204.994 biztanle)
• Jena (105.129)
• Gera (99.262)
• Weimar (65.479)
• Gotha (45.593)
• Nordhausen (44.296)
• Eisenach (42.750)

2009ko abuztuaren 30ean egin ziren Hanburgoko parlamenturako hauteskundeak. CDU alderdiak irabazi zituen eta SPDrekin koalizioa osatuz Christine Lieberknecht da gobernu burua.

Honako hauek izan ziren emaitzak:

• Eckhart Maisua (1260-1328), teologo mistikoa.
• Johann Sebastian Bach (1685-1750), musikagilea.
• Johann Jakob Bernhardi (1774-1850), mediku eta botanikaria.
• August Schleicher (1821-1868), hizkuntzalaria.
• Max Weber (1864-1920), soziologo eta ekonomilaria.
• Otto Dix (1891-1969), margolaria.
• Herbert Kroemer (1928- ), 2000ko Fisikako Nobel Sariaren irabazlea.
• Lothar de Maizière (1940- ), Ekialdeko Alemaniako azken kantzilerra (1990)
• Olaf Ludwig (1960- ), txirrindularia.
• Kati Wilhelm (1976- ), eskiatzailea.
• August Schleicher (1821-1868), hizkuntzalaria.
• Marcel Kittel (1988), txirrindularia.

• (Alemanez) Turingiako webgunea