Hubble Waareldruumte-Teleskoop

Dät Waareldruumte-Teleskoop Hubble (Hubble Space Telescope, HST) bestoant uut ne Taal fon Prezisionsinstrumente foar astronomiske Beooboachtengen. Dät is naamd ätter dän amerikoanske Astronom Edwin Hubble un troalt siet ju Lansierenge truch ju NASA ap n 24. April 1990 as een Kunstmoune uum ju Äide. Die Hubble wäd benutsed foar optiske Woarniemengen. Dät Teleskoop änthoalt uk ne Infraroodkamera. Foar Weerniemengen in dät Röntgenwoogelaangtegebiet wäd dät Chandra X-Ray Observatory bruukt.

Truch dät Failjen fon een Atmosphäre in dän Waareldruum konnen mäd dän Hubble uunkoand skäärpe Bielden fon fiere astronomiske Objekte moaked wäide. Een fon do bekoandste Bielden, do mäd dän Hubble moaked wuuden sunt, is fon dän Oadlerdook (M16). Ju Bielde is ätter fuul Astronome ju fluchste Bielde ju der je moaked wuuden is fon n Objekt in dät Al.

Fluks ätter ju Lansierenge koom hääruut, dät dät Waareldruum-Teleskoop nit goud funktionierde, deertruch dät die Haudspeegel truch n Instrumentationsfailer in ne ferkierde Foarm sleepen waas. Bie ne twäide Ruummission in n Dezember 1993, wierbie fon do Ruumfierdere n uur korrigierjenden Speegel anbroacht wuude, holp dät Eeuwel ou. In do Jiere deerätter sunt noch two Unnerhooldsmissione uutfierd wuuden.

Intwiske wuuden al Ploane moaked foar dät foulgjende, beeter un grattere Waareldruum-Teleskoop un ap ju uur Siede stuuden uk in ju ap äidske Teleskoope gruundede Astronomie do Äntwikkelengen nit stil. Toun Biespil kuuden truch n grooten Taal litjere Teleskoopbielden tou kombinierjen un optiske Failere as Foulge fon Temperatuurunnerskeede un Turbulenz in ju Äidatmosphäre in real time mäd Komputere tou korrigierjen, fon ju Äide häär Bielden moaked wäide, do der juust so goud sunt as do fon dän Hubble, man dan fonsälwen fuul billiger.

Dän 16. Januoar 2004 roate ju NASA bekoand, dät die Hubble nit laanger uurhoald wäide skuul weegen do Ploane fon Präsident Bush, wier Moanskene ätter de Moune tou seenden un ap Eende ätter dän Planet Mars. Deerfoar moasten dan aal uur Seeken wieke. Ätter Ferwachtenge hiede Hubble deerätter noch n nutselken Lieuwendsduur fon sowät fjauer Jier. Ton Linssens fon ju beträffende ESA-Oudeelenge meent oawers, dät ju Äntskeedenge, dät Teleskoop nit moor tou uurhoaljen, niks tou dwoon häd mäd do Ploane, ätter Mars tou raisjen. Ju weere Gruunde is, dät die Ruumtefeer in n Toukumst bloot noch ätter ju Internationoale Ruumtestation ISS fljooge duur. Bloot deer kon kontrollierd wäide, of do litje Ästerken fon dät Hatteskild noch in n gouden Stoat sunt uum dän Touräächfoart tou moakjen.

Man ap dän 31. Oktober 2006 roate ju NASA bekoand, dät in dän twäide Haaldeel fon 2008 daach noch een fjoode Uurhoalmission ätter dän Hubble uutfierd wäide skuul. Truch dät Iensätten fon näie Gyroskoope un Nikkel-Woaterstof-Akkus skuul die Lieuwensduur fon dät Teleskoop ferlaangerd wäide tou mindestens 2014^[1]. Fääre skuulen näie Instrumente installierd wäide : n Cosmic Origins Spectrograph un ne näie Grootwinkelkamera, ju ju oolde WFPC2 ärsätte skäl. Man in dän September 2008 roate dät noch ne techniske Stöörenge an dän Hubble, in dän Science Instrument Command and Data Handling (SIC&DH) Unit. Uum ju unner ju groote Uurhoalenge ouhälpe tou konnen, koom hääruut, dät n extroa Rusten nöödich waas. Deeruum wuud ju ferskäuwen bit 2009, wier ju Lansierenge fon ju fjoode Uurhoalmission (STS-125) statfoont ap n 11. Moai 2009. Ap n 19. Moai wuud die Hubble wier fon dät Spaceshuttle Atlantis in dän Waareldruum deelstoald.

 Commons: Hubble Waareldruumte-Teleskoop – Mediendoatäie

• Eepentelke Site uur dän Hubble (fon ju NASA)
• Site fon 'The Hubble Heritage Project'
• Websiede hubblesite.org