Oscar voor beste animatiefilm

De Academy Award voor beste animatiefilm (Engels: Academy Award for Best Animated Feature Film, ook bekend als de Oscar voor beste animatiefilm) is sinds 2001 een jaarlijkse filmprijs van de Academy of Motion Picture Arts and Sciences. De prijs wordt gegeven aan de beste animatiefilm van het betreffende jaar.

De Oscar voor beste animatiefilm wordt alleen gegeven als er minstens acht animatiespeelfilms meedingen naar de prijs. Alleen films met een minimumlengte van 70 minuten worden gezien als speelfilms. Als er meer dan zestien films meedingen naar de prijs in deze categorie, dan zal de winnaar uit vijf genomineerde films gekozen worden, anders zullen er drie films genomineerd worden.

De winnaars staan bovenaan in vette letters op een gele achtergrond. De overige films en personen die werden genomineerd staan eronder vermeld in alfabetische volgorde.^[1]

De computeranimatiestudio Pixar heeft veruit de meeste Oscars en nominaties op zijn naam staan. Van de achttien Pixar-films die een nominatie kregen, hebben er elf de Oscar ook daadwerkelijk gewonnen. Deze films zijn respectievelijk Finding Nemo (2003), The Incredibles (2004), Ratatouille (2007), WALL-E (2008), Up (2009), Toy Story 3 (2010), Brave (2012), Inside Out (2015), Coco (2017), Toy Story 4 (2019) en Soul (2020). De genomineerde films die niet wonnen zijn Monsters, Inc. (2001), Cars (2006), Incredibles 2 (2018), Onward (2020), Luca (2021), Turning Red (2022) en Elemental (2023).

De na Pixar succesvolste studio is Disney. De studio won viermaal, met Frozen (2013), Big Hero 6 (2014), Zootopia (2015) en Encanto (2021). Verder kregen nog negen Disneyfilms een nominatie: Lilo & Stitch en Treasure Planet (2002), Brother Bear (2003), Bolt (2008), The Princess and the Frog (2009), Wreck-It Ralph (2012), Moana (2016), Ralph Breaks the Internet (2018) en Raya and the Last Dragon (2021).

De studio die na Pixar de meeste nominaties op zijn naam heeft staan is DreamWorks Animation met dertien nominaties. De film Shrek (2001) won een Oscar. De andere genomineerde films zijn Spirit: Stallion of the Cimarron (2002), Shark Tale en Shrek 2 (2004), Kung Fu Panda (2008), How to Train Your Dragon (2010), Kung Fu Panda 2 en Puss in Boots (2011), The Croods (2013), How to Train Your Dragon 2 (2014), The Boss Baby (2017), How to Train Your Dragon: The Hidden World (2019) en Puss in Boots: The Last Wish (2022).

Met het invoeren van een categorie voor beste animatiefilm werd in eerste instantie gehoopt dat animatiefilms meer in de schijnwerpers zouden worden gezet, wat moest leiden tot hogere opbrengsten en dus tot de productie van meer animatiefilms. Door sommige critici werd het invoeren van de nieuwe categorie echter bestempeld als een manier om te voorkomen dat animatiefilms gelijk zouden worden getrokken met liveaction film en de producers van die films de kans ontnam een Oscar te winnen. Deze kritiek ontstond opnieuw bij de bekendmaking van de Oscarnominaties in 2009, waarbij de film WALL-E wel genomineerd was in de categorie 'Beste animatiefilm', maar niet in de lijst voor 'Beste film' stond, terwijl WALL-E bij zijn release unaniem lovende kritieken kreeg en in talloze eindejaarlijsten verscheen als een van de beste films van 2008. Dit leidde tot veel controverse en riep de vraag op of WALL-E al dan niet bewust was genegeerd door de Academy. Filmcriticus Peter Travers zei hierover: "If there was ever a time where an animated feature deserved to be nominated for Best Picture, it's WALL-E."

Sinds de invoering van deze categorie bij de Oscars, hebben andere filmprijzen zoals de Golden Globes en BAFTA's het voorbeeld gevolgd en ook een dergelijke categorie ingevoerd.

In de jaren dat deze categorie bestaat, is de computeranimatiefilm veruit het populairst gebleken. De forse vermindering van handgetekende animatie en de hoge ontwikkeling die de computeranimatie doormaakt spelen hier uiteraard een grote rol in. De enige handgetekende animatiefilms die een Oscar wonnen zijn Spirited Away (2002) en The Boy and the Heron (2023), beide geregisseerd door Hayao Miyazaki. De enige stop-motion animatiefilms die een Oscar wonnen zijn Wallace & Gromit in The Curse of the Were-Rabbit (2005) en Guillermo del Toro's Pinocchio (2022).

Beauty and the Beast (1991), Up (2009) en Toy Story 3 (2010) zijn de enige animatiefilms die een nominatie hebben gekregen in de categorie 'Beste film'. De Israëlische film Waltz with Bashir (Vals Im Bashir, 2008) en het Deense Flee (Flugt, 2021) zijn de enige animatiefilms die een nominatie kregen in de categorie 'Beste niet-Engelstalige film'. Flee is de enige animatiefilm met een nominatie in de categorie 'Beste documentaire'.