Queen

Queen 'l è al nóm 'd un grup muśicàl ingléś pop/rock, ch'l à eśurdî in dal 1971, miténd insém al cantànt e pianìsta Freddie Mercury, al chitarìsta Brian May, al baterìsta Roger Taylor e al basìsta John Deacon. In dla lōr caréra i aṅ vindû fra i 150 e i 300 migliòṅ ad disc finénd anc in dla Rock and Roll Hall of Fame in dal 2001, dòp ch'al cantànt Freddie Mercury 'l éra bèla mòrt.

Al grup 'l à tacâ a 'vér dimóndi sucès vèrs la mità di an Stanta in dal Régn Unî par via 'd àlbum cuma Sheer Heart Attack dal 1974 e A Night at the Opera d'l an dòp. Cun cal lavōr chè i Queen i s faṅ cgnósar anc a 'l èstar, anc in di Stat Unî in fiṅ a i prim an Utànta.

Dimóndi famóś i èṅ stâ anc i sò cuncèrt (707 in tut in vint-siē paéś difarènt, da 'l 1971 a 'l 1986) in dua Mercury al s dava da far par dar vita a di spetàcui teatrài, tirànd dènt'r anc al pùblic. Dū ad chi live lè (al Live Aid dal 1985 e al cuncèrt tgnû a Wembley in dal 1986) i èṅ cunsiderâ fra qvéi più bèi ad sèmpar dla stòria dal rock.

Dòp la mòrt ad Freddy, al 24 ad Nuvémbar dal 1991, e al ritîr ad Deacon in dal 1997, chi àtar dū i aṅ pruâ a 'ndàr avànti da par lōr in dal 2005 tulénd cuma cantànt Paul Rodgers e sunànd c'n al nóm ad Queen + Paul Rodgers. I gh'aṅ dâ a muć in dal 2009.

I prim pas in d'l àmbit muśicàl di cumpunènt dal grup i èṅ stâ fat in dal 1968 quànd al chitarìsta Brian May e al baterìsta Roger Taylor i s mét'n insém a 'l cantànt Tim Staffell par dar vita a 'n prugèt ciamâ Smile (Surìś) ch'al fava dal rock psicadèlic. Cun un cuntràt firmâ in dal 1969 cun qvéi dla Mercury Records, i tri i s càtan in studi par registràr soquànt pès.

Quànd Tim al decìd ad mulàr-i p'r andàr a sunàr cun i Humpy Bong, a séguit dal falimènt dal sìngul Earth publicâ in di Stat Unî, a 'l sò pòst a vèṅ tòlt un sò amìg da i tèmp dl'università, Farrokh Bomi Bulsara cgnusû méj in séguit cuma Freddie Mercury in unōr dal dio Mercùri. Chi lò al gh'iva na vóś fóra da 'l cumùn esénd bòṅ ad tucàr quàt'r utàvi e al saìva anc sunàr al piàṅ. Al grup al càmbia anc nóm in Queen (Regìna) da n'idéa ad Freddy e Roger anc se Brian al n éra briśa 'd acòrd.

Par catàr sù di bèsi par la Cróś Rósa, al 27 ad Śugn dal 1970 i s śibìsan par la prima vòlta da 'l viṿ, cun Mike Grose a 'l bas, ma pò chi lò al s in và par lasàr spasi a Barry Mitchell ma anc qvést chè al mòla la baràca parchè al pascàva di bèsi in présia. Dòp avér pruâ anc Doug Ewood Bogie, Taylor e May i cgnósan in dal Śnar dal 1971 John Deacon, un tisi càlum e ch'al dascurìva pôc, e i gh śibìsan ad dvintàr al basìsta nóṿ di Queen e lò al gh diś ad sè.

In Luj al grup al sòna par la prima vòlta a Surrey cun sèg al mémbar nóṿ par pò far soquànt cuncèrt in Curnuvàglia.

In dl'Istâ dal 1972, Mercury e chi àtar i tàc'n a lauràr a 'l sò prim àlbum ch'i finiràṅ in dal Śnar dal 1973. In Mars i Queen i fìrm'n al sò prim cuntràt cun la EMI mént'r in di Stat Unî e in Giapòṅ i èṅ ligâ a l'Elektra Records. Al prim sìngul, Keep Yourself Alive, a véd la luś al 6 ad Luj méntar 'l àlbum Queen la stmana dòp cun dèntar di braṅ scrit in gènar soquànt an prima. Da 'l 13 ad Setémbar a 'l 2 ad Favràr, al grup al sòna da 'l viṿ, specialmènt in Inghiltèra.

Queen II, vgnû fóra 'l 8 ad Mars dal 1974, 'l è 'n concept album ch'al dascór dal bèṅ ch'al s mét cónt'r a 'l mâl. Difàti mità dal disc 'l è biànc e mità négar. La prima part, curàda par May specialmènt, 'l à gh'à dèntar di pès lènt e melòdic cuma White Queen (As It Began), Someday One Day e Father To Son, la secónda invéci, purtàda avànti par Mercury, la gh'à di braṅ più dûr cuma The March of the Black Queen e The Fairy Fellers Masterstroke.

'L 8 ad Nuvémbar dal 1974 a véd la luś al tèrs disc in studi dal grup, Sheer Heart Attack, in dua tut i mémbar di Queen i aṅ fat la sò part. Anc cal lavōr chè al misćia bèṅ i gènar muśicài, pasànd da 'l vóś di àngil ad In the Lap of the Gods a 'l heavy metal ad Stone Cold Crazy (braṅ cantâ in séguit anc da i Metallica), da 'l boogie-woogie ad Now I'm Here a 'l piàṅ ad Lily of the Valley e ad Dear Friends. Cunsiderâ 'n clàsic dal rock, c'l àlbum chè 'l è stâ bòṅ a tucàr al secónd pòst dal clasìfichi dal Régn Unî e al dudicéśum in qvéli di Stat Unî. Al 30 'd Utóbar al grup al partìs par na sfilaràda ad cuncèrt tut eśaurî.

In dl'Istâ dal 1975, dòp avér firmâ un cuntràt cun la EMI par ciapàr da piò, al grup al taca a lauràr p'r al disc nóṿ, A Night at the Opera, dispunìbil in di negòsi da 'l 21 ad Nuvémbar. Al tìtul al fà riferimènt a 'l nóm 'd un film di Fradèi Marx. Al prim sìngul tirâ fóra, Bohemian Rhapsody, al fà sù un sucès ad c'l àtar mónd rivànd a véndar 150.000 còpi in dū stmani anc s'al manager John Reid 'l iva pruâ in tut al manéri a scurtàr cal braṅ lè sénsa cavàr-'g-la. Al disc, ch'al misćiàva al rock cun l'òpra, 'l è stâ al lōr prim sucès in Amèrica faghénd al quàrt pòst in dla Billboard in dua 'l è armàś par sinquànta-siē stmani ad fila.

Fra 'l 29 ad Nuvémbar e al 2 ad Dicémbar al grup al tîṅ quàtar cuncèrt a 'l Hammersmith Odeon ad Lóndra eśaurî dal tut ch'i gh cunférm'n al sucès. I Queen i 'n fànan pò àtar stanta-sinc in tut al mónd prima ad far vgnir fóra, al 12 ad Nuvémbar dal 1976, al sìngul Somebody to Love (Qualchidòṅ 'd Amàr), braṅ ad punta dal quìnt disc in studi dal grup, A Day at the Races, in di negòsi da 'l méś dòp, ch'al gh'à dèntar anc al pès bèl dûr ad Tie Your Mother Down e Teo Torriatte (Let Us Cling Together), cun dal part cantàdi in Giapunéś.

Al 14 ad Śnar dal 1977 al grup al partìs p'r al A Day at the Races Tour, ch'al và dimóndi bèṅ anc in di Stat Unî, e pò al taca a lauràr a 'l àlbum nóṿ. In dal gir ad dū méś e mèś 'l è prònt pròpria méntar Taylor al cata 'l tèmp par far vgnir fóra al sò EP (I Wanna) Testify. Al 7 'd Utóbar 'l è 'l tùran dal sìngul We Are the Champions/We Will Rock You, dū inn da stadi scrit òṅ da Mercury e òṅ da May, dvintâ subìt di clàsic dal grup. A la fiṅ dal méś 'l è prònt anc 'l àlbum News of the World, quàtar vòlti disc ad plàtin di in Stat Unî ma sōl dū in dal Régn Unî. Da nutàr anc i braṅ Sheer Heart Attack, ch'al sòna cuma 'n pès thrash metal, e 'l hard-pop 'd It's Late. Durànt un viàś in Frància, in dal 1978, al grup al gh'à la manéra ad védar na tapa dal Tour de France e Mercury al cata 'l tèmp par scrìvar al pès Bicycle Race, publicâ pò cuma sìngul in Utóbar insém a la Fat Bottomed Girls scrita par May.

• Freddie Mercury • vóś
• John Deacon • bas
• Brian May • chitàra
• Roger Taylor • baterìa

• Queen (1973)
• Queen II (1974)
• Sheer Heart Attack (1974)
• A Night at the Opera (1975)
• A Day at the Races (1976)
• News of the World (1977)
• Jazz (1978)
• The Game (1980)
• Flash Gordon (1980)
• Hot Space (1982)
• The Works (1984)
• A Kind of Magic (1986)
• The Miracle (1989)
• Innuendo (1991)
• Made in Heaven (1995)
• Queen Forever (2014)