Ana Itelman
| Ana Itelman | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotza | Santiago, 1927ko abuztuaren 20a |
| Herrialdea |  Txile |
| Heriotza | Buenos Aires, 1989ko irailaren 16a (62 urte) |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | katedraduna |
| Enplegatzailea(k) | Bard College (en)  |
| Jasotako sariak | ikusi
|
| Genero artistikoa | Tanztheater (en) |
Ana Itelman (Santiago, Txile, 1927ko abuztuaren 20a – Buenos Aires, Argentina, 1989ko irailaren 16a) txiletar-argentinar balet-dantzaria, koreografoa, balet zuzendaria eta aitzindaria izan zen. «Argentinako dantza garaikidearen aitzindaritzat» jotzen da. Herrialde horretan egin zuen bere ibilbidearen zati handiena.[1][2]
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ana Itelman Santiagon jaio zen, Txilen, 1927an. Bi urte besterik ez zituela, familia Buenos Airesera (Argentina) joan zen bizitzera.
Prestakuntza akademikoa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Unibertsitateko ikasketak Musika eta Arte Eszenikoaren Kontserbatorio Nazionalean egin zituen. Handik gutxira, Myriam Winslow dantza garaikideko taldean sartu zen, Argentinako dantza garaikideko lehen konpainiatzat hartua.
1945ean, 18 urte zituela, Estatu Batuetara joan zen, eta Martha Graham dantzari estatubatuarra, Hanya Holm eta José Limón ezagutu zituen, besteak beste.[2]
Ibilbidea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1947an Argentinara itzuli zen. Dantzari bakarlari gisa zenbait produkziotan parte hartu bazuen ere, ezin izan zuen dantzan jarraitu gaixotasun baten ondorioz.[3] Horren aurrean, koreografian aritzea erabaki zuen. Hiru urte geroago, 1950ean, bere dantza-eskola zabaldu zuen.[2] 1955ean,Konex Fundazioarekin ados jarrita, Ciudad nuestra Buenos Aires ekoizpena antolatu zuen Cervantes Antzoki Nazionalean, eta tangoa, poesia eta dantza garaikidea konbinatzen lehena bihurtu zen.[1]
Handik hamarkada batera, 1957an, AEBra joan zen berriro, hurrengo hamabi urteetan New Yorken bizi izan zela, Bard Collegeko dantza-saileko irakasle eta zuzendari gisa. Garai horretan, Merce Cunninghamekin, Hanya Holmekin eta Alwyn Nikolaisekin aritu zen lanean, eta makillajea eta argiztapena aztertu zituen Erwin Piscatorrekin, antzerkia Lee Strasberg-ekin eta telebistako eta pinturako zuzendaritza Brooklyn Museum of Arts-en.[2] Sarritan, Argentinara joaten zen, Casa de puertas eta Odi et emo bezalako ekoizpen berriak estreinatzera. Azkenik, 1969an, Argentinara itzuli zen berriro, eta Ana Itelmanen Kafe Dantza-Estudioa inauguratu zuen, dantza-modu berriak zabaltzeko asmoz. Hurrengo urteetan, San Martin Antzoki Orokorreko eta Colon Antzokiko balet garaikideko taldeentzako zenbait balet ekoizpen sortu eta zuzendu zituen.[1]
Heriotza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1989an bere buruaz beste egin zuen, 62 urte zituela.[4] Urte horretan bertan, "Merezimenduaren diploma - Koreografoa" saria eman zion Konex Fundazioak.[1] Aipatzekoa da Antorchas Fundazioak Itelman Artxiboa sortu zuela, dantzari buruzko informazio biografikoaz eta dantzaren inguruan egindako zenbait gogoetaz osatua.[5]
Ibilbidea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Fedra (off ahotsa, musikagilea, koreografoa eta zuzendaria)
- La viuda alegre/Alargun alaia (koreografoa)
- The boy friend (koreografoa)
- Casa de puertas/Ate-etxea (dantzaria, aldagelaria, argitzailea eta koreografoa)
- Río...de janeiro a janeiro (koreografoa)
- Drama en la ciudad/Drama hirian (dantzaria, koreografoa eta zuzendaria)
- Poof (gorputz-entrenatzailea)
- Vaiviene (ideia, koreografoa, zuzendaria)
- Cuatro entretiempos/Lau entretiempo (koreografoa)
- Paralelo al horizonte/Zeruertzarekiko paraleloa (koreografoa)
- El puente de los suspiros/Suspiroen zubia (off ahotsa, argitzailea, koreografoa eta zuzendaria)
- Kapotea (egokitzapena, argitzailea eta koreografoa)
- 20X12 + 1 Fuga (argitzailea eta koreografoa)
- Silverio Leguizamonen pasioa eta heriotza (aktoreen entrenatzailea)
- Percal suitea (koreografoa)
- Periferia (argitzailea eta koreografoa)
- Erpinak (eszenografoa, koreografoa eta zuzendari nagusia)
- Soldaduaren historia (bertsioa, argitzailea, koreografoa eta zuzendari nagusia)
- Soldadu baten historia (koreografoa)
- Hemen ezin dugu egin (argitzailea eta koreografoa)
- Ate-etxea (koreografoa)
- Colombako etxeak (argitzailea eta koreografoa)
- Eta berak bisitatzen zuen (koreografoa)
- Bizitza paraleloak (koreografoa)
- Hitzaldia (aldagela eta koreografoa)
- Tango-suitea (koreografoa)
- Espektroak (argitzailea)
- Mila eta bat nachak (koreografoa)
- Eskerrik asko (koreografoa)
- Eta dale baldomero (koreografoa)
- Gazteentzako orkestra-gida (dantzaria, aldagela, eszenografoa eta koreografoa)
- Pedro eta otsoa (jantziak, eszenografoa eta koreografoa)
- Une bateko kronikak (aldagela bakarlaria eta koreografoa)
- 2 x 2 tango (dantzaria, aldagelaria, eszenografoa eta koreografoa)
- Alicia en el país de las maravillas (zuzendaria)
- Fausto (koreografoa)
- Xakeko bederatzigarren partida: fischer-petrosian (dantzaria, aldagela eta eszenografoa)
- Bi poema (off ahotsa eta koreografoa)
- ¿quién le teleman al rococo?/nork ematen dio teleskopioa rocoari? (koreografoa)
- Doble tres (aldagela ertza eta koreografoa)
- Ciudad nuestra Buenos Aires/Ciudad nuestra Buenos Aires (gidoilaria, soinu-diseinua, koreografoa eta zuzendaria)
- Odi et amo (soinu diseinua eta koreografoa)
- Jeux (koreografoa)
- Amigos de la Danza/Dantzaren Lagunak (koreografoa)
- Agon (koreografia eta eszenaratzearen diseinatzailea)
- El novio/Mutil-laguna (koreografoa)
- Casa de puertas/Ate-etxea (dantzaria eta koreografoa)
- Simple y maravilloso/Sinplea eta zoragarria (koreografoa)
- Blues en oro y plata/Urrezko eta zilarrezko bluesa (koreografoa eta zuzendaria)
- Esta ciudad de Buenos Aires/Buenos Airesko hiri hau (gidoilaria, aldagelak, koreografoa eta zuzendaria)
- 'Puerto tropical/ Portu tropikala (koreografoa eta zuzendaria)
- Un día en el parque/Egun bat parkean (koreografoa)
- Androcles y el león/Androcles eta lehoia (gorputz-entrenatzailea)
- Tango dramático para trece instrumentos/Hamahiru instrumentutarako tango dramatikoa (koreografoa eta zuzendaria)
- «Mujeres» (Ebanoren kontzertua) (jantzien diseinatzailea, koreografoa eta zuzendaria)
- Gymnopedie (koreografoa eta zuzendaria)
- Dos Danzas/Bi dantza (koreografoa eta zuzendaria)
- Historieta Tonta/Tonta Historieta (Las Amazonas se Enamoran) (koreografoa eta zuzendaria)
- Preludio Nº 2/2. preludioa (koreografoa eta zuzendaria)
- Invención/Asmakuntza (jantziak, koreografoa eta zuzendaria)
- Trilogía Clásica/Trilogia klasikoa (jantziak, koreografoa eta zuzendaria)
- Interrogatorio al arte contemporáneo/Arte garaikideari galdeketa egitea (aldagelak eta koreografoak)
- Recital de solos/Bakarren emanaldia (dantzaria eta koreografoa)
Filmografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Tango argentino1969) zuz. Simon Feldman
Sariak eta aintzatespenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1989an "Merezimenduaren diploma - Koreografoa" saria eman zion Konex Fundazioak.[1]
- Antorchas Fundazioak Itelman Artxiboa sortu zuen, dantzari buruzko informazio biografikoaz eta dantzaren inguruan egindako zenbait gogoetaz osatua.[5]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ a b c d e f «Ana Itelman» Fundación Konex.
- ↑ a b c d «Quién fue Ana Itelman» Luciernaga-clap.com.ar.
- ↑ «Ana Itelman» Alternativateatral.com.
- ↑ «Ana Itelman» Cinenacional.com.
- ↑ a b Pagina/12. Formas de bailar. .
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Ana Itelmanen profila, Topo Fundazioaren webgunean.
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q5673807