Maine

Maine

Nadimak: Pine Tree State
Glavni grad	Augusta
Najveći grad	Portland
Guverner	Paul LePage
Službeni jezik	ne postoji
Površina	91 653 km²
- Kopno	85 788 km²
- Voda	12374 km²
Stanovništvo (2010.)
- Broj	1 328 361
- Gustoća	16.6/km²
Proglašenje saveznom državom SAD-a
- Datum	15. mart 1820.
- Poredak	23
Vremenska zona	Eastern : UTC-5/-4
Zemljopisna širina	43°4'N - 47°28'N
Zemljopisna dužina	66°57'W - 71°7'W
Širina	338 km
Dužina	515 km
Visina
- Najviša	1606 m
- Najniža	0 m
Kratice
- Poštanska	ME
- ISO 3166-2	US-ME
Internet stranica	www.me.gov

Maine je američka savezna država na krajnjem sjeveroistoku zemlje, poznata po svojoj kuhinji i jelima od jastoga i školjaka.

Maine je po površini 39 država Sjedinjenih Američkih Država sa površinom od 85 788 km², i 41 država po broju stanovnika sa 1 328 361, po podacima iz 2010. ^[1]

Jugoistočna granica države je Atlantski ocean, sa sjeveroistoka graniči sa kanadskom provincijom New Brunswick a sa sjeverozapada sa provincijom Quebec, prema zapadu se graniči sa američkom saveznom državom New Hampshire. Maine je dio Sjedinjenih Američkih Država, koji je u historiji bio poznat kao Nova Engleska. To je brežuljkasti kraj, razvedene kamenite obale, pokriven gustim šumama, prošaran pitoresknim rijekama. Do Maina se proteže Apalačijski masiv koji na sjeveru zemlje ima najviši vrh na Planini Katahdin od 1 606 m, koji je najviši vrh u državi. ^[1] Najveće rijeke Maina su; Saint Croix, Penobscot, Kennebec i Salmon Falls. Maine je prošaran brojnim jezerima, kojih ima preko 1600, od kojih su najveća; Moosehead, Sebago, Chesuncook, Chamberlain i Veliki Rangeley.

Maine je administrativno podjeljen od 1860. na 16 okruga (counties), to su;

Okruzi Maina
Ime okruga	Administrativno središte	Godina osnivanja	Stanovnika (2010.)[2]	Procent	Površina (km²)	Procent
Androscoggin	Auburn	1854	107 702	8.11%	1 288	1.44%
Aroostook	Houlton	1839	71 870	5.41%	17 686	19.76%
Cumberland	Portland	281 674	3 152	21.20%	3 152	3.52%
Franklin	Farmington	1838	30 768	2.32%	4 518	5.05%
Hancock	Ellsworth	1789	54 418	4.10%	6 089	4.40%
Kennebec	Augusta	1799	122 151	9.20%	2 247	2.75%
Knox	Rockland	1860	39 736	2.99%	2 958	3.30%
Lincoln	Wiscasset	1760	34 457	2.59%	1 812	2.03%
Oxford	Paris	1805	57 833	4.35%	5 634	6.29%
Penobscot	Bangor	1816	153,923	11.59%	9 210	10.29%
Piscataquis	Dover-Foxcroft	1838	17 535	1.32%	11 337	12.67%
Sagadahoc	Bath	1854	35 293	2.66%	959	1.07%
Somerset	Skowhegan	1809	52 228	3.93%	10 607	11.85%
Waldo	Belfast	1827	38 786	2.92%	2 209	2.47%
Washington	Machias	1790	32 856	2.47%	8 430	9.42%
York	Alfred	1636	197 131	14.84%	3 293	3.68%
Ukupno okruga: 16			Ukupno stanovnika 2010: 1 328 361		Ukupna površina: 89 494 km²

Grad	Stanovnici 2010
Portland	66 194
Lewiston	41 592
Bangor	35 473
South Portland	25 002
Auburn	23 055
Biddeford	21 277
Sanford	20 798
Brunswick	20 278
Augusta	19 136
Scarborough	18 919

Maine ima mješavinu Vlažne kontinentalne klime - Dfb po Köppenovoj klasifikaciji klime, koja prevladava uz atlansku obalu i izrazito Kontinentalnu klimu po brdovitoj unutrašnjosti države. Zime su hladne, sa prosječnim temperaturama nižim od -3 ° C, a ljeta kratka i topla, sa dosta kiša, tako da prosječna temperatura ne prelazi 22 ° C.

Geološki se obala Maina formirala tokom ledenog doba, tad je prilikom povlačenja leda, nastalo stotine zaljeva, uvala i pitoresknih luka i oko dvije hiljade otoka i hridi duž obale.

Prvobitni stanovnici na teritoriju današnjeg Maina bili potomci lovaca iz perioda Ledenog doba, zvani crveni ljudi zbog crvene gline koju su koristili za obilježavanje svojih grobova, od kojih najstariji datiraju od 3 000 pne. Prije dolaska prvih Evropljana teren su nastanjivala indijanska plemena, od kojih su najbrojniji bili Micmaci i Abnakisi ((Wabanakisi). Micmaci koji su živjeli po istočnom Mainu i New Brunswicku bili su ratnički raspoloženi, za razliku od brojnijih Abnakisa koji su bili miroljubivi, i bavili se poljoprivredom i ribarstvom. Od nekadašnjih desetak plemena koja su živjela po Mainu danas su preostala samo četiri, to su Passamaquoddies kojih ima oko 1 500 u dva rezervata, Penoscotsi kojih ima oko 1 200 na Indijanskom otoku na rijeci Penobscot, Micmaci sa 482 pripadnika koji žive u okrugu Aroostook i Maliseetsi sa 554 pripadnika koji žive blizu Houltona. ^[3]

Pretpostavlja se da je pet stotina godina prije službenog Kolumbovog otkrića Amerike, do obala Maina doplovio Leif Ericson sa posadom od trideset Vikinga. Isto se tako pretpostavlja da je i John Cabot, talijanski moreplovac u službi engleskog kralja Henrika VII, doplovio do do obala Maina 1498., iako ne postoje konkretni dokazi o tome. U 16. vijeku više evropskih brodova je nakratko posjetilo obale Maina, neki od njih su i pristajali zbog popravka i opskrbe. ^[3]

Prvo naselje u današnjem Mainu osnovala je 1607. engleska kompanija (Plymouth Company) kod Pophama, to je bilo iste godine kada je osnovana kolonija Jamestown u Virginia, ali kako se kolonija Popham nije uspjela održati tokom surovih zima, Jamestown se smatra najstarijim naseljem u SAD. ^[3]

Tokom 1620-ih osnovane su brojne engleske kolonije duž obale Maina, međutim zbog surove klime, siromaštva i napada indijanaca veći broj tih kolonija je uništen tokom narednih godina. Na početku 17. vijeka samo se par kolonija uspjelo održati, u međuvremenu je Massachusetts kupio veći dio zemlje Maina.

Pitanje konrole nad Mainom bilo je predmet spora i sukoba između Engleske i Francuske tokom prve polovine 18. vijeka. To razdoblje obilježili su brojni prepadi indijanaca na bijelačka naselja. Te napade podržavali su Francuzi, koji su na taj način htjeli istjerati Engleze sa te teritorije. Prekretnica u tom sukobu bilo je zauzimanje francuske Utvrde Louisburg u Novoj Škotskoj, 1745. koju su zauzeli kolonisti iz Massachusettsa predvođeni Williamom Pepperellom. Nakon tog je potpisan Mirovni sporazum u Parizu 1763. između Britanije i Francuske, na osnovu kog su se Francuzi odrekli pretenzija na taj teritorij. Smanjenje indijanskih napada polovinom 18. vijeka i poklanjanje zemlje od strane Massachusetts doprinelo je porastu broja stanovnika Maina. Između 1743. i [[1763. broj stanovnika se udvostručio od 12 000 na 24 000 stanovnika, do kraja 18. vijeka broj stanovnika Maina je dosegao 150 000. ^[3]

Otpor novoj britanskoj poreznoj politici počeo je još 1765. kad su lokalni patrioti zaplijenili porezne markice u tadašnjem Falmouthu (današnji Portland), istovremeno su otpočeli i napadi na porezne službenike. Godinu dana nakon slavne Bostonske čajanke, i u Mainu se odigrao sličan događaj kada je grupa gnjevnih patriota zapalila uskladišeni čaj u Yorku. ^[3]Nakon izbijanja oružanog sukoba u Lexingtonu i Concordu, stotine dobrovoljaca iz Maina priključilo se borbi za nezavisnost. Za tog rata zbilo se dosta borbi po unutrašnjosti Maina. Britanski brodovi su 1775, pod komandom kapetana Henry Mowatta, bombardirali i spalili Falmouth. Time su Britanci htjeli kazniti građane zbog njihova suprotstavljanja britanskoj kruni. Prva pomorska bitka tokom Američke revolucije dogodila se u junu 1775. kada je grupa američkih patriota pored Machiasa zarobila brod Margareta. Kasnije te godine grupa dobrovoljaca iz Maina pridružila se pukovniku Benedictu Arnoldu na njegovom dugom maršu kroz šume sjevera u napad na Quebec. Prilikom pokušaja američke mornarice da 1779. zauzme britansku utvrdu Castine došlo je do najkrvavije pomorske bitke tokom Američke revolucije. Maine je za vrijeme Američke revolucije podnio velike žrtve, oko hiljadu ljudi je poginulo, trgovina je zamrla, glavni grad je sravnjen sa zemljom, a troškovi Maina bili su veći nego u kasnijem Američkom građanskom ratu. ^[3]

Nakon Američke revolucije pojedini kolonisti iz unutrašnjosti Maina počeli su tražiti da se odcijepe od Massachusettsa, tome su se protivili bogati i utjecajni trgovci iz primorskih gradova. Od nezavisnosti Maina vjerojatno ne bi bilo ništa, da nije došlo do svađe u kongresu oko Missourija i pitanja hoće li on biti robovlasnička država ili ne? Taj sukob koji je bio na neki način u Američki građanski rat riješen je takozvanim Missouri kompromisom 15. marta 1820. tako da je Missouri postao robovlasnička država, ali da se održi ravnoteža između sjeveroistočnih država koje su bile protiv robovlasništva i južnih za robovlasništvo, - Main je izdvojen iz Massachusettsa i proglašen 23. saveznom državom Sjedinjenih Američkih Država. ^[3] Prilikom stupanja u Uniju Maine je imao skoro 300 000 stanovnika, u devet okruga i 236 naselja. Prvi guverner Maina bio je William King, ugledni trgovac i brodograditelj. Za privremeni glavni grad odabran je Portland, koji je to bio do 1832. kad je glavni grad postao Augusta. ^[3]

Granica između američkog Maina i britanskog New Brunswicka ostala je predmet trvenja i čarki i nakon Američke revolucije. Sukob je trajao sve do 1839., kada je zapretila opasnost od izbijanja ponovnog rata. Britanci su mobilizirali vojsku od nekoliko stotina vojnika iz Quebeca, na to je američki kongres odgovorio tako da je odobrio 10 000 000 dolara za vojne troškove, a Maine je mobiliziro oko 50 000 vojnika. Kongres je ipak poslao general-majora Winfielda Scotta da pokuša spriječiti sukob, on je uspio smiriti obje strane. Nakon tog su američki državni sekretar Daniel Webster i engleskog specijalni ministar lord Ashburton potpisali 1842. sporazum, kojim je konačno riješeno pitanje sjeveroistočne granice Maina. ^[3]

Nakon dobijanja statusa savezne države došlo je do razvoja rudarstva i industrije što je dovelo do snažnijeg ekonomskog rasta, pored prerade drvne građe, procvat je doživjelo ribarstvo i brodogradnja. Nikle su brojne manufakture sa strojevima koje je pokretala voda uzduž najvećih rijeka. Maine je u tom dobu bio značajni proizvođač tekstila, papira i proizvoda od kože. Razvila se i poljoprivreda, ali ona je doživljavala velike turbulencije zbog čestih promjena cijena. Maine je bio prva zemlja na svijetu u kojoj je osnovano Društvo totalne apstinencije u Portlandu 1815.^[3], to društvo borilo se za apsolutnu zabranu proizvodnje i konzumacije alkohola. Pod vodstvom Neal Dowa, koga su zvali Otac prohibicije društvo je uspjelo da se u Mainu uvede zabrana proizvodnje i točenja alkohola 1851. ^[3]

Pored borbe za prohibiciju, Maine je bio i uporište abolicionista oni su osnovali svoje udruženje ravno 25 godina prije Američkog građanskog rata. Maine je značajno doprinio vojsci Unije, kojoj je dao 73 000 vojnika, od kojih je oko 10 % poginulo. ^[3]Dva generala iz Maina su se istakla tokom ovog rata; Oliver Otis Howard koji se istakao u bitkama kod Gettysburga i Bull Runa i Joshua L. Chamberlain u Bitci kod Little Round Topa. Chamberlain je bio komandant jedinice Unije kojoj se predao general Robert Lee kod Appomattoxa. Nakon rata izabran je za guvernera Maina. Oba generala cijenila su obrazovanje pa je Howard osnovao Univerzitet Howard i bio je njegov prvi predsednik, dok je Chamberlain bio predsednik Koledža Bowdoin. ^[3]

Prohibicija i abolicionistički pokreti bili su faktori koji su presudno utjecali na osnivanje Republikanske partije u Mainu 1854. Hannibal Hamlin, dotadašnji senator iz redova demokrata, istupio je iz svoje partije zbog neslaganja oko robovlasništva. On je bio osnivač Republikanske partije u Mainu i prvi guverner Maina iz redova te partije. Kad jeAbraham Lincoln izabran za predsjednika, Hamlin je postao podpredsjednik. ^[3]

Tokom ovog razdoblja pojavio se James G. Blaine koji je postao najznačajnija politička ličnost Maina u 19. vijeku. On je vladao Mainom od sredine 1860-ih do kraja vijeka, ali i federalnom američkom politikom, jer je bio predsjednik kongresa, uticajan senator i u tri mandata državni sekretar. Kandidirao se za predsjednika na izborima 1884., kao kandidat republikanaca, ali je izgubio od demokratskog kandidata Grovera Clevelanda. ^[3]

Treći značajni političar iz tog razdoblja bio je Thomas B. Reed kongresmen tokom poslednje četvrtine 19. vijeka. Tri puta je bio predsjedavajući kongresa, poznat po oštrini i odlučnosti da progura zakone do kojih mu je stalo, pa je dobio nadimak Car Reed. ^[3]

Nakon velikih pronalazaka koji su omogućili proizvodnju električne energije 1890-ih, po Mainu je počela gradnja hidroelektrana, na rijekama Androscoggin, Kennebec, Penobscot i Saco. I tokom 20. vijeka nastavio se rast industrijske proizvodnje, tad su se otvarale tvornice celuloze i papira, umjesto tekstilnih tvornica koje su se počele seliti na jug. ^[3]

Velike farme na kojima se dotada uzgajao krumpir, i uzgajali purani i krave, postepeno su podjeljene na brojne manje. Velika ekonomska kriza tokom 1930-ih odrazila se i na ekonomiju Maina. Od druge polovice 20. vijeka Maine je ušao u recesiju, koja praktički traje do danas.

Uz povremene kratke prekide, Mainom vladaju republikanci, gotovo punih 100 godina, od osnivanja partije 1854. do izbora demokrate Edmund S. Muskiea za guvernera 1954. Muskie i mala grupa mladih naprednih ljudi je uspela da Maine pretvori u pravu dvopartijsku saveznu državu. Muskie je 1958. postao američki senator, i predvodnik ekološke borbe, stručnjak za zakonodavstvo i kontrolu budžeta. Na Američkim predsjedničkim izborima 1968. bio je kandidat za potpredsednika u kampanji Huberta Humphreya, a četiri godine kasnije bio je jedan od glavnih demokratskih kandidata za predsjednika. Američki predsjednik Jimmy Carter postavio ga je 1979. za državnog sekretara. ^[3]

Danas se privreda Maina uglavnom bazira na uslugama, nekad snažna proizvodnja papira, danas se radikalno smanjila. Uz usluge stanovništvo se bavi ribarstvom, rudarstvom, poljoprivredom i eksploatacijom šuma. Maine stoji na raskršću između očuvanja prirode i ponovnog snažnog industrijskog razvoja, koji ne bi trebao ići na štetu okoliša. ^[3]

• State Government Website (en)
• Maine (en)