Banana

Banana
Banana ha treustrogh
Klassans bewoniethek
Gwlaskor:	Plantae
(anrenkys):	Angiosperms
(anrenkys):	Monocots
(anrenkys):	Commelinids
Urdh:	Zingiberales
Teylu:	Musaceae
Kinda:	Musa
Hanow dewhenwek
Musa × paradisfa, Musa, Musa acuminata, Musa balbisiana Linnaeus

Banana yw hanow kemmyn plans losowek ha'n eghen a frooth hag a dyv warnodho. An plans a long dhe'n kinda Musa. Teythyek yns i dhe ranndir trovannel Asi soth-est.

Prederys yw bos bananas tevys rag an kynsa termyn yn Papoua Gyni Nowydh. Hedhyw tevys yns i yn ranndiryow trovannel a-dreus an bys. An brassa rann a blansow banana yw tevys rag aga frooth, mes tevys yw rag aga fibrow hag avel plans afinys ynwedh.

Yma a-dro dhe 110 eghen a vanana, nebes anedha medhel ha melys, hemm yw bananas melyssand, ha nebes anedha fyrv ha starchus plantains po bananas gwer. Possybyl yw dhe usya bananas dhe wul korev. Y hyllir usya aga lusow dhe wul sebon.

Plans an banana yw an brassa plans losowek. An plans a'n jeves ben fug, po pseudostem yn Sowsnek, furvyes gans rann isella an del, a yll tevi mar ughel avel 8 meter. Pub ben fug a dyv unn toos a vananas. Bananas yw gwyrdh y'n dalleth, mes wosa i dhe adhvesi, melyn yns i.

Bananas a dyf yn toos, yn nivelyow henwys leuvyow. Kevys yw kemmys ha ugens frothen dhe'n leuv ha kemmys ha ugens leuv dhe'n toos. Toos a boos yntra 30 ha 50 kg dell yw usys.

Poos kresek frothen sengel yw a-dro dhe 125 g, mes a-dro dhe tri hwarter anodho yw dowr.

Pub banana po bys a'n jeves nivel difresus henwys rusken. Bananas a gomprehend meur a vitamyn B₆, vitamyn C ha potassiom.

Bananas yw tevys yn 107 gwlas dhe'n lyha. Klassys yw bananas avel eghennow melyssand po bananas kegina, mes an brassa rann a vananas esperthys yw a'n eghen melyssand, mes saw 10-15% a askorrans ollvysel yw henna.

An powyow a askorr an moyha yw Eynda, Brasil, China, Pow Ekwadorel ha'n Filipinys, ha'n ynporthoryon moyha yw an Statys Unys, Unyans Europek ha Nihon.

Nebes tus a'n jeves allergedh dhe vananas. Yma dew furv a allergedh. An kynsa a wra nasya an ganow ha briansen. An nessa a wra kawsya urticaria po brygh kroghen.

Usys yw an fiber kevys dhyworth an plans banana nans yw termyn hir. Yn Nihon, bananas re beu usys dhe wul gwiskow a-dhia an 13ves kansvledhen. Yn Nepal, usys yw ben an plans dhe wul strelyow.

Usys yw fiber banana dhe wul paper banana ynwedh.

• 
  Bleujen plans banana (Skeusen tennys yn lowarthow losoniethek La Reunion)
• 
  Plans banana yn Kew Gardens yn Loundres
• 
  Bananas yn gwydhlann yn Marokk
• 
  Frooth a vananas gwyls a'n jeves lies hasen gales meur.

Onan a'n mil erthygel posekka war Wikipedya yw an erthygel ma.